Συνταγματολόγοι για την απαγόρευση κομμάτων: Οι σκληροί και οι μετριοπαθείς-Τι λένε Λίνα Παπαδοπούλου και Δημήτρης Τάκης

Διχάζει και τους συνταγματολόγους η ρύθμιση της κυβέρνησης να μπλοκάρει νομοθετικά τη δυνατότητα στο κόμμα «Έλληνες» του  Ηλία Κασιδιάρη να κατέλθει στις επόμενες εκλογές και η αντιπρόταση του ΣΥΡΙΖΑ. Κοινό χαρακτηριστικό και των δύο προτάσεων είναι ότι αναθέτουν στον Άρειο Πάγο να αποκλείσει από τις εκλογές όχι μόνο κόμματα που περιλαμβάνουν στους συνδυασμούς τους καταδικασμένους, έστω και πρωτοδίκως, για διεύθυνση ή και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, αλλά και κάθε κόμμα που η οργάνωση και η δράση του δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος (άρθρο 29 παρ. 1 του Συντάγματος).

Ο φόβος του ΣΥΡΙΖΑ για τα κόμματα της ακροαριστεράς

Η σημαντικότερη διαφορά των δύο προτάσεων έγκειται στο ότι η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ προβλέπει ότι θα πρέπει απαραιτήτως να συντρέχει το κριτήριο του ρατσιστικού και/ή ναζιστικού λόγου για να θεωρηθεί ότι ένα κόμμα εμπίπτει στην απαγόρευση, ενώ η πρόταση της Ν.Δ. αφήνει το θέμα αδιευκρίνιστο. Σε περίπτωση που μείνει αδιευκρίνιστο το θέμα ο ΣΥΡΙΖΑ φοβάται το ενδεχόμενο αυτή η ρύθμιση να βάλει στο κάδρο και ακροαριστερά κόμματα. Και με την πρόφαση ότι είναι αντίθετα στο δημοκρατικό πολίτευμα, ενδεχομένως, η ρύθμιση να συμπαρασύρει στο μέλλον κόμματα όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ.

Οι σκληροί

Απέναντι στην κυβερνητική πρόταση βρίσκονται οι Συνταγματολόγοι, Δρόσος, Βλαχόπουλος και Καμτσίδου. Και οι τρεις εκτιμούν ότι δεν επιτρέπεται να γίνει κανένας ουσιαστικός έλεγχος από τον Άρειο Πάγο. «Το άρθρο 29 δεν προβλέπει τέτοιου είδους απαγορεύσεις και δεν μπορεί ο Άρειος Πάγος να κάνει ουσιαστικό έλεγχο». Και αυτό γιατί, όπως υποστηρίζουν, στην 5^η Αναθεωρητική Βουλή το 1975 είχε κατεβάσει η ΝΔ-που τότε ήταν πλειοψηφία- την πρόταση να προβλεφθεί ρητά η απαγόρευση κομμάτων. Η συγκεκριμένη πρόταση δεν πέρασε μετά την αντίδραση της τότε αντιπολίτευσης.

Δημήτρης Τάκης: Η κυβερνητική ρύθμιση βάζει τη Δημοκρατία στο γύψο

«Πολύ δυσάρεστη και επικίνδυνη για τη δημοκρατία μας» χαρακτηρίζει την κυβερνητική ρύθμιση ο Δημήτρης Τάκης επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, προσθέτοντας ότι είναι ευκαιριακή και εξυπηρετεί μια εκλογική σκοπιμότητα η οποία παραβλέπει ότι με αυτόν τον τρόπο υπονομεύεται η δημοκρατική λειτουργία αντί να προστατεύεται.

«Καμία βελτίωση στην υπάρχουσα κυβερνητική ρύθμιση δεν μπορεί να λύσει το ζήτημα του να εμποδίζεται να κατέβει ένα κόμμα στις εκλογές με τους λόγους που έχουν να κάνουν με τις πεποιθήσεις των οπαδών του κόμματός του. Είναι κακή υπηρεσία στη δημοκρατία να εμποδίζεις τον οποιοδήποτε να συμμετέχει για λόγους που έχουν να κάνουν με τις απόψεις και τις ιδέες του. Γιατί αν το κάνουμε, πρώτα απ’ όλα ηρωοποιούμε την κακή άποψη και της δίνουμε την αξία που δεν έχει, όπως οι αξίες του Κασιδιάρη».

Από την άλλη, όπως λέει ο κ. Τάκης, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να αρχίσει να συζητείται ποιοι άλλοι μέσα στην πολιτική ζωή είναι και αυτοί ακραίοι και έτσι να αρχίσουμε να απαγορεύουμε τον ένα ή τον άλλο. «Αυτό όμως δεν είναι δημοκρατία. Αυτό είναι γύψος. Είναι  ακραία προβληματικό. Η ιδέα αυτή στην οποία παγιδεύεται κατά την γνώμη μου και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι. η υλοποίηση της θεωρίας των δύο άκρων. Γιατί όταν μιλάς για το ένα άκρο, έχεις πάντα στο μυαλό σου και σε ένα άλλο άκρο». 

Η άλλη άποψη: Mπορεί να γίνει ουσιαστικός έλεγχος από τον Άρειο Πάγο

Aπό την άλλη πλευρά οι Συνταγματολόγοι Σωτηρέλης, Ανθόπουλος και Παπαδοπούλου εκτιμούν ότι μπορεί να γίνει ουσιαστικός έλεγχος από τον Άρειο Πάγο. «Το άρθρο 29 εφόσον προβλέπει την λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, αυτό δίνει αρμοδιότητα στο κράτος να κάνει ουσιαστικό έλεγχο». Η δεύτερη άποψη φαίνεται να έχει πολλές εκδοχές-αποχρώσεις και σε αυτήν φαίνεται να είναι κατά κάποιο τρόπο πιο κοντά και οι Συνταγματολόγοι Αλιβιζάτος και Βενιζέλος. 

Λίνα Παπαδοπούλου:  Προς την σωστή κατεύθυνση η πρόταση της κυβέρνησης αλλά θέλει λίφτινγκ

Όπως εξηγεί η καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ στο ethnos.gr Λίνα Παπαδοπούλου το άρθρο 29 του Συντάγματος  καταρχήν επιτρέπει στον Άρειο Πάγο να κάνει ουσιαστικό έλεγχο για το αν κάποιο κόμμα υπηρετεί με τη δράση και την λειτουργία του το δημοκρατικό πολίτευμα. «Θεωρώ ότι δεν μπορεί να συνδέεται άμεσα και αυτόματα με τη συμμετοχή κάποιου προσώπου που καταδικάστηκε πρωτοδίκως μόνο, όπως ο Κασιδιάρης αλλά πρέπει αυτό να συνεκτιμάται μαζί με άλλες προϋποθέσεις. Εκτιμώ ότι η πρόταση της κυβέρνησης είναι προς την σωστή κατεύθυνση σε γενικές γραμμές αλλά χρειάζεται ένα λίφτιγνκ». Όπως λέει η Συνταγματολόγος του ΑΠΘ  η σχετική κρίση και η μη ανακήρυξη συνδυασμών πρέπει, κατά κύριο λόγο, να στηριχθεί στην οργάνωση και στη δράση του κόμματος, και η απόδειξη βαρύνει τον Αρειο Πάγο. «Σε περίπτωση αρνητικής για το κόμμα κρίσης, θα πρέπει να προβλέπονται διαδικαστικές δικλίδες ασφαλείας, με απόφαση κάποιου Ανώτατου Δικαστηρίου προληπτικά και κατ’ αντιμωλία, δηλαδή πριν τη διεξαγωγή των επόμενων εκλογών, και με διαδικασία που ομοιάζει με αυτή της προσωρινής προστασίας, αλλά και οριστική κρίση σε επόμενο χρονικό σημείο, κατά προτίμηση από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο» καταλήγει η κ. Παπαδοπούλου.

Η πρόταση Αλιβιζάτου

Από την πλευρά του ο κ. Αλιβιζάτος δημόσια δήλωσε ότι η απλούστερη δυνατή λύση είναι η ανακήρυξη των συνδυασμών από τον Άρειο Πάγο να εξαντλείται στη διαπίστωση ότι συντρέχουν οι προβλεπόμενες σήμερα νόμιμες προϋποθέσεις (ελληνική ιθαγένεια και ελάχιστη ηλικία των υποψηφίων), στις οποίες απλώς θα προστεθεί και μια τρίτη, η μη καταδίκη δηλαδή, έστω και πρωτόδικη, για διεύθυνση ή συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση (άρθρα 187 και 187Α Π.Κ.). Γι’ αυτό θα αρκούσε να προβλεφθεί ότι στην περίπτωση β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 32 του ισχύοντος εκλογικού νόμου (π.δ. 26/2012), όπως σήμερα ισχύει, οι λέξεις «ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής και ο νόμιμος εκπρόσωπος δεν έχουν καταδικασθεί…» αντικαθίστανται με τις λέξεις «οποιοσδήποτε υποψήφιος βουλευτής δεν έχει καταδικασθεί…».