Ο οδικός χάρτης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις: Τα κρίσιμα ραντεβού, η θετική ατζέντα και τα δύσκολα θέματα

Ραντεβού στις 18 του μήνα δίνουν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενώ «κλείδωσε» ο οδικός χάρτης για το επόμενο διάστημα. Χθες οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας συνομιλήσουν για περισσότερες από δύο ώρες και αποφάσισαν την επανεκκίνηση του πολιτικού διαλόγου, της θετικής ατζέντας και των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης.

Στην Αθήνα εκτιμούν πως υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μια επανεκκίνηση των σχέσεων των δύο χωρών, ωστόσο παράλληλα έχουν καταστήσει σαφείς τις κόκκινες γραμμές της χώρας. Τώρα μένει να φανεί πως θα κινηθεί η τουρκική πλευρά, καθώς είναι δεδομένο πως δεν μπορεί να αλλάξει από την μία μέρα στην άλλη η στρατηγική της

Πάντως χθες οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών συμφώνησαν στις κινήσεις που θα γίνουν τους επόμενους μήνες και μεταξύ άλλων αποφασίστηκε :

• Η συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο στις 18 του μήνα στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Πρόκειται για το δεύτερο ραντεβού των δύο ηγετών μετά την συνάντηση στο Βίλνιους, όπου επιχειρήθηκε η επανεκκίνηση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων.
• Ο πολιτικός διάλογος, ο οποίος θα εκκινήσει με ευθύνη, από ελληνικής πλευράς, της υφυπουργού Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου στις 16 Οκτωβρίου.
• Το επίπεδο της εφαρμογής και ενίσχυσης των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης που θα ξεκινήσει το αμέσως προσεχές διάστημα.
• Η προώθηση της θετικής ατζέντας για τομείς όπως οι επενδύσεις, η γεωργία, ο τουρισμός, το εμπόριο, η ναυτιλία, η κλιματική κρίση.
• Η πραγματοποίηση μέχρι το τέλος του έτους - μετά από 7 χρόνια - του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στη Θεσσαλονίκη

Στις δηλώσεις του ο κ. Γεραπετρίτης υπογράμμισε πως «είναι σημαντικό για τις διμερείς μας σχέσεις να διατηρηθεί το κλίμα ηρεμίας στην περιοχή μας με αποχή από επιθετική ρητορική και μονομερείς ενέργειες που μπορεί να υπονομεύσουν την προσέγγιση που επιχειρούμε». Από την πλευρά του ο Χακάν Φιντάν χαρακτήρισε την συνάντηση καρποφόρα και είπε πως «μπορούμε να επιλύσουμε τις διαφορές μας με αμοιβαίο σεβασμό στα δικαιώματα και τα συμφέροντα, υπό τη βάση του Διεθνούς Δικαίου».

Οι ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας

Το επόμενο διάστημα στόχος είναι να διατηρηθούν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας των δύο χωρών και να γίνουν έστω και μικρά βήματα προόδου στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η συζήτηση θα ξεκινήσει από τα πιο… εύκολα (δεν είναι τυχαίο πως μπαίνει μπροστά η θετική ατζέντα) και σταδιακά θα προχωρά και στα πιο δύσκολα θέματα.

Μετά την χθεσινή συνάντηση ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών υπογράμμισε πως «γνωρίζουμε ότι οι αποστάσεις που δημιουργήθηκαν σε βάθος χρόνου και τα πάθη που κληρονομήθηκαν από γενιά σε γενιά δεν διαγράφονται μονοκοντυλιά». Προσέθεσε δε «όμως έχουμε τη διάθεση και τη βούληση να επενδύσουμε στην ειλικρίνεια και την αμοιβαία κατανόηση για να αναζητήσουμε κοινούς τόπους και να διαρρήξουμε εδραιωμένες αντιλήψεις και όπου υπάρχουν διαφωνίες, τουλάχιστον να μην προκαλούνται κρίσεις».

Τα αγκάθια που παραμένουν

Παρά τα βήματα προόδου που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τα σημεία διαφωνίας παραμένουν και η απόσταση σε θέματα πρώτης γραμμής παραμένει αγεφύρωτη. Στην ελληνική πλευρά δεν έχουν αυταπάτες και γνωρίζουν πως ο δρόμος είναι μακρύς και η Χάγη δεν είναι και τόσο απλή υπόθεση

Αυτό που υπογραμμίζεται από την Αθήνα είναι πως η μεγάλη διαφορά με την Τουρκία εξακολουθεί να είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας δηλαδή, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Και επισημαίνεται εμφατικά πως οι κόκκινες γραμμές της χώρας είναι σαφείς.

Την ίδια στιγμή ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών μετά την χθεσινή συνάντηση αν και απέφυγε να επεκταθεί στις γνωστές θέσεις της χώρας του, δεν παρέλειψε να θέσει μια σειρά από θέματα. Για παράδειγμα, αναφέρθηκε σε διαφορές απόψεων στο Αιγαίο, ενώ σε ό,τι αφορά στην Ανατολική Μεσόγειο ο κ. Φιντάν είπε πως η Τουρκία υποστηρίζει την «αρχή του δίκαιου διαμοιρασμού» χωρίς να επεκταθεί περαιτέρω

Από την πλευρά του ο κ. Γεραπετρίτης όσον αφορά στις μειονότητες είπε πως «μιλήσαμε και αναδείξαμε τα θέματα που τις αφορούν. Για εμάς είναι γέφυρες συνεργασίας και όλοι οι πολίτες μας στην Ελλάδα απολάβουν ισονομία και ισοπολιτείας». Με τον Τούρκο υπουργό να επιλέγει να μιλήσει για «ομογενείς» στην Ελλάδα. Τέλος στο θέμα του Κυπριακού φαίνεται πως η τουρκική πλευρά εμμένει στην ίδια γραμμή και δεν αναμένεται θεαματική αλλαγή στάσης.