Ελληνοτουρκικά: Το ραντεβού Μητσοτάκη - Ερντογάν, οι υψηλοί τόνοι και η απάντηση της Αθήνας

Ραντεβού στην Άγκυρα δίνουν στις 13 Μαΐου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που τελευταία φορά είχαν τετ α τετ στην Αθήνα το Δεκέμβριο. Στην κυβέρνηση παρακολουθούν με προσοχή τις κινήσεις της τουρκικής πλευράς, που το τελευταίο διάστημα έχει επιστρέψει σε μια ρητορική έντασης.

Στόχος της Αθήνας είναι να παραμείνουν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας προκειμένου οι όποιες διαφορές υπάρχουν να μην παράγουν αυτόματα εντάσεις. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αυταπάτες για πλήρη  αλλαγή των τουρκικών θέσεων και αναγνωρίζεται πως απαιτείται χρόνος για να γίνουν ουσιαστικά βήματα προόδου.

«Δεν θεωρώ ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η οποία είναι αναμφισβήτητη και μετρήσιμη, οδηγεί αυτόματα στην υπόθεση εργασίας ότι οι βασικές θέσεις της Τουρκίας όσον αφορά στο κρίσιμο ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν αλλάξει. Οι θέσεις αυτές παραμένουν θέσεις οι οποίες είναι βαθιά προβληματικές για την πατρίδα μας» σημείωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Προσέθεσε δε  «αυτό όμως δεν μας απαγορεύει να μπορούμε να συζητούμε, να διαμορφώνουμε ένα γενικότερο καλό κλίμα και να επενδύουμε περισσότερο στη θετική ατζέντα και λιγότερο στα θέματα τα οποία μας χωρίζουν και στα οποία ξεκάθαρα διαφωνούμε».

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είχαν  περάσει μία περίοδο ηρεμίας μετά τους σεισμούς στη γείτονα χώρα και ο κύριος Ερντογάν έδειχνε να έχει βάλει στην άκρη το αναθεωρητικό του αφήγημα και να επιδιώκει ήρεμα νερά. Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται μια κλιμάκωση της ρητορικής, που αρχικά είχε αποδοθεί στην προσπάθειά του Τούρκου προέδρου να συσπειρώσει το κοινό του για τις δημοτικές εκλογές που έγιναν στην γείτονα τον Μάρτιο. Το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών και η νίκη σε μεγάλους δήμους προσώπων που πρόσκεινται στην αντιπολίτευση φαίνεται πως μπορεί να έπαιξε ρόλο στην συνέχιση αυτής της ρητορικής και μετά από τις κάλπες.

Δεν θεωρείται τυχαίο πως οι πρώτες αντιδράσεις για τα δύο θαλάσσια περιβαλλοντικά πάρκα (εκ των οποίων το ένα θα είναι στο Αιγαίο) υπήρξαν από τον  αντιπρόεδρο του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης Γ. Μπαγτζίογλου. Ακολούθησε  σειρά ανακοινώσεων με την τουρκική κυβέρνηση να επιμένει να συντηρεί ψηλά το θέμα.

Είναι χαρακτηριστικό πως πηγές του τουρκικού υπουργείου 'Αμυνας δήλωσαν στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης: «το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας μας έχει αναλάβει τις απαραίτητες διπλωματικές πρωτοβουλίες σχετικά με τα πάρκα που σχεδιάζεται να ανακοινωθούν και έχει δηλώσει ότι μονομερείς de facto καταστάσεις στα "νησιά, νησίδες και βράχους των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί με συνθήκες" δεν θα γίνουν αποδεκτές και δεν θα έχουν καμία νομική συνέπεια». Για το συγκεκριμένο θέμα - των θαλάσσιων περιβαλλοντικών πάρκων- είχε υπάρξει ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ δεν  πέρασε απαρατήρητη και η δήλωση -σε υψηλούς τόνους-  του εκπροσώπου του κυβερνώντος κόμματος Ομέρ Τσελίκ.

«Η Ελλάδα ασκεί την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο Αιγαίο με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας» ήταν το σαφές μήνυμα του πρωθυπουργού, που χαρακτήρισε παντελώς αδικαιολόγητη την αντίδραση της Τουρκίας σε μια πρωτοβουλία που έχει περιβαλλοντικό χαρακτήρα. Μάλιστα κατέστησε σαφές πως η Ελλάδα θα προχωρήσει στη δημιουργία αυτών των θαλάσσιων πάρκων.

Όσον αφορά στις ευρωτουρκικές σχέσεις ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στα συμπεράσματα της Συνόδου και τόνισε ότι αυτά είναι ικανοποιητικά και για την Ελλάδα και για την Κύπρο. Παράλληλα σημείωσε πως «είναι σαφές ότι η πρόοδος των ευρωτουρκικών σχέσεων επηρεάζεται και από τις εξελίξεις στο Κυπριακό, όπως αποδεικνύεται από τη σχετική παράγραφο στο κείμενο συμπερασμάτων».

Ποιες συναντήσεις έχουν «κλειδώσει»

Από την κυβέρνηση περιμένουν να δουν τις επόμενες κινήσεις της Άγκυρας, καθώς έχει ήδη χαραχθεί ο οδικός χάρτης των επόμενων εβδομάδων. Ειδικότερα την Δευτέρα θα υπάρξει συνάντηση στην Αθήνα για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου θα γίνει το ραντεβού στην Κωνσταντινούπολη για την θετική ατζέντα. Σε αυτή την χρονική συγκυρία έμφαση δίνεται σε θέματα που μπορεί να φέρουν πιο κοντά τις δύο χώρες, ενώ τα πιο δύσκολα ζητήματα θα μπορούσαν να συζητηθούν σε δεύτερο χρόνο.

Σε δηλώσεις του ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης υπογράμμισε «είναι δεδομένη η διάθεσή μας για συνέχιση του διαλόγου. Είναι δεδομένο ότι δεν υποχωρούμε από τα κυριαρχικά μας δικαιώματα». Για να προσθέσει «και είναι, επίσης, αυτονόητο και το έχουμε αποδείξει σε όλη την ιστορία ότι η χώρα μας πιστεύει βαθιά στην επίλυση των διαφορών, της μίας διαφοράς εν προκειμένω: καθορισμός ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδας -έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας- με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας».