Γεραπετρίτης και Φιντάν ορίζουν οδικό χάρτη εξομάλυνσης στα ελληνοτουρκικά

Η προοπτική της εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων αποκτά μία πιο «απτή» διάσταση πλέον, λαμβάνοντας υπόψη τις δηλώσεις των δύο υπουργών Εξωτερικών σήμερα στην Αθήνα, οι οποίοι, όπως αποκάλυψαν, έχουν χαράξει ήδη έναν οδικό χάρτη εξομάλυνσης, εξ ου και η αναγγελία νέας συνάντησης μεταξύ Γεραπετρίτη και Φιντάν, προγραμματισμένη για το «εγγύς μέλλον», ως προκαταρκτικό βήμα πριν από τη σύγκληση του Ανώτατου Στρατηγικού Συμβουλίου στις αρχές του 2025.

«Στις σημερινές μας συναντήσεις, εξετάσαμε διεξοδικά τις διμερείς μας σχέσεις. Καθορίσαμε τον οδικό μας χάρτη για τους επόμενους μήνες μαζί με τον ομόλογό μου. Συζητήσαμε τις προετοιμασίες για την 6η συνάντηση του Ανώτατου Στρατηγικού Συμβουλίου στην Άγκυρα, η οποία θα πραγματοποιηθεί κατά τους πρώτους μήνες του 2025, με τη συμμετοχή των ηγετών μας. Εξακολουθούμε να εργαζόμαστε για τις συμφωνίες που μπορεί να υπογραφούν στο πλαίσιο αυτής της συνόδου».

Οδικός χάρτης με ποια ατζέντα;

Στην πολύ-αναμενόμενη συνέντευξη τύπου σήμερα στην Αθήνα, η είδηση ήταν λοιπόν ότι ο διάλογος συνεχίζεται και μάλιστα με σαφή χρονοδιάγραμμα και συγκεκριμένη -όπως φαίνεται- ατζέντα. Το πρώτο βήμα θα είναι ο πολιτικός διάλογος με τους υφυπουργούς Εξωτερικών που θα διεξαχθεί στις 2-3 Δεκεμβρίου στην Αθήνα, ακολουθούμενος από μία ακόμη συνάντηση Γεραπετρίτη-Φιντάν -πιθανότατα μέχρι το τέλος του έτους και πριν από το Ανώτατο Στρατηγικό Συμβούλιο στις αρχές του 2025. Αυτή η σειρά προγραμματισμένων επαφών ενισχύει τη σκέψη ύπαρξης μιας συγκεκριμένης ατζέντας...

«Οι συναντήσεις για τον πολιτικό διάλογο και το κοινό σχέδιο δράσης της θετικής ατζέντας μεταξύ των υπουργείων μας θα πραγματοποιηθούν στην Αθήνα τον επόμενο μήνα. Συνεχίζονται επίσης επαφές και μεταξύ άλλων υπουργείων μας. Τα αρμόδια υπουργεία και φορείς μας, ιδίως στους τομείς των μεταφορών και του τουρισμού, θα έχουν συναντήσεις στο εγγύς μέλλον», δήλωσε ο Χακάν Φιντάν.

«Win-Win» στρατηγική

Ο Χακάν Φιντάν και η τουρκική κυβέρνηση συνεχώς προτείνουν μια «προσέγγιση win-win» στις σχέσεις με την Ελλάδα, καλλιεργώντας μια αίσθηση αμοιβαίου οφέλους και συνεργασίας. Ωστόσο, πίσω από αυτή τη ρητορική κρύβεται -για την Αθήνα- μια στρατηγική που συχνά προσπαθεί να «χρυσώσει» το όποιο χάπι υποχωρήσεων ή συμβιβασμών σε κρίσιμα ζητήματα.

«Με μια προσέγγιση win-win, μπορούμε να συμβάλουμε στην ευημερία και την ειρήνη των λαών μας. Ο πρόεδρός μας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Έλληνας πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης έχουν εκφράσει σαφώς την πολιτική τους βούληση προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι μπορούμε να επιτύχουμε αυτόν τον στόχο με μια ειλικρινή και εποικοδομητική αντίληψη».

Ρεαλισμός ή Αναθεωρητισμός;

Στο «αγκάθι» Αιγαίο, η καινούρια αναφορά του Χακάν Φιντάν για μια «ρεαλιστική» προσέγγιση στα «αλληλένδετα» ζητήματα της θαλάσσης, γεννά πάντως ξανά το καχύποπτο ερώτημα: πόσο ρεαλιστική μπορεί να είναι μια τέτοια στάση, όταν στο επίκεντρό της βρίσκεται η αμφισβήτηση υφιστάμενων συνόρων και διεθνών συμφωνιών;

«Σήμερα, ο αξιότιμος ομόλογός μου κ. Γεραπετρίτης και εγώ είχαμε μια διεξοδική συζήτηση για τα θέματα του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου στη βάση του διεθνούς δικαίου και των αρχών της καλής γειτονίας. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και να διαγιγνώσκουμε σωστά τα προβλήματά μας. Υπάρχουν πολλά αλληλένδετα προβλήματα στο Αιγαίο που πρέπει να επεξεργαστούμε και να αναζητήσουμε λύσεις. Ως Τουρκία, συνεχίζουμε να υπερασπιζόμαστε την αρχή της δίκαιης κατανομής στην ανατολική Μεσόγειο», δήλωσε ο Τούρκος ΥΠΕΞ.

Το γεγονός, πάντως, ότι ο Φιντάν υπενθυμίζει τις «διαφορετικές απόψεις» της Τουρκίας στο Αιγαίο δείχνει -αν μη τι άλλο- μια έμμεση αναγνώριση των αδιεξόδων.«Είναι γεγονός ότι στο Αιγαίο έχουμε διαφορετικές απόψεις. Τις έχουμε συζητήσει και κατά το παρελθόν στη διάρκεια των διερευνητικών συνομιλιών».

Διεύρυνση του πλαισίου διαπραγμάτευσης

Αντίστοιχα, η προσέγγιση της «διευρυμένης ατζέντας» αποδεικνύει ότι αποτελεί για την Τουρκία ένα διαπραγματευτικό όπλο, που της επιτρέπει να συντηρεί μια ανοικτή διαπραγματευτική βάση, προσφέροντας ευελιξία στις διεκδικήσεις. «Δεν μπορούμε να τα περιορίσουμε στην υφαλοκρηπίδα και την αποκλειστική οικονομική ζώνη. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε όλα τα ζητήματα που μπορεί να προκαλέσουν εντάσεις και κρίσεις στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και της συνεργασίας».

Διάλογος υπό το πρίσμα του διεθνούς δικαίου;

Αίσθηση έκανε πάντως ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επανέλαβε σήμερα δύο φορές την επιθυμία επίλυσης των διαφορών με την Ελλάδα «στη βάση του διεθνούς δικαίου», που σημαίνει ότι η ρότα της Άγκυρας έχει αλλάξει ως προς αυτό κι επίσης ότι η συζήτηση έχει προχωρήσει σε πιο ουσιαστικά ζητήματα, όπως στην υφαλοκρηπίδα, αφού μόνο για αυτό το θέμα τίθεται ζήτημα παραπομπής σε διεθνές δικαστήριο. «Ελπίζω να ενισχύσουμε περαιτέρω τον διάλογό μας με τη γείτονα και σύμμαχό μας Ελλάδα. πιστεύω ακράδαντα ότι μπορούμε να επιλύσουμε τις διαφορές μας στη βάση του Διεθνούς Δικαίου με σεβασμό στα αμοιβαία δικαιώματα και συμφέροντα. είναι καθήκον μας να αφήσουμε ένα διαρκές περιβάλλον συνεργασίας και ηρεμίας για τις νέες γενιές. πιστεύω ότι αυτός είναι ένας κοινός στόχος και των δύο πλευρών».

Στρατηγική... επιμονής στο Κυπριακό

Από την άλλη, η επαναφορά του Χακάν Φιντάν στο θέμα του Κυπριακού και της λύσης των δύο κρατών δείχνει ίσως μία έμμεση πίεση προς την ελληνική πλευρά να αποδεχτεί τη νέα θέση, αναγκάζοντάς την να συζητεί πλέον επ’ αυτής...

«Συζητήσαμε επίσης το Κυπριακό με τον εκλεκτό ομόλογό μου. Η θέση της Τουρκίας στο θέμα αυτό είναι σαφής. Θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε το Κυπριακό στη βάση των πραγματικοτήτων στο νησί.

Έχει αποδειχθεί με την πάροδο του χρόνου ότι το μοντέλο της ομοσπονδίας δεν είναι εφαρμόσιμο πλέον στο νησί. Χρειάζεται ένα νέο πνεύμα για να διασφαλιστεί η ασφάλεια, η ελευθερία και η ευημερία τόσο των Τούρκων όσο και των Ελλήνων στο νησί».

Αισιοδοξία με... δόντια

Οι σημερινές δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών φανερώνουν μια συγκρατημένη, «προσεκτική αισιοδοξία» για την πορεία εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η Άγκυρα φαίνεται να επιδιώκει μια βήμα-βήμα προσέγγιση με την Αθήνα, εστιάζοντας στη σταδιακή οικοδόμηση εμπιστοσύνης σε ευαίσθητα ζητήματα, χωρίς δεσμεύσεις, αλλά με επανάληψη πάγιων θέσεων για το εσωτερικό της ακροατήριο φυσικά...

«Υπάρχουν πολλά προβλήματα στην περιοχή στην οποία βρισκόμαστε. Ακόμη και σε αυτή τη δύσκολη γεωγραφία, η Τουρκία και η Ελλάδα θα πρέπει να είναι σε θέση να ενεργούν με αμοιβαία εμπιστοσύνη».

Προσέγγιση βήμα βήμα από τον Φιντάν

Οι αναφορές του σε «θετική κατεύθυνση» των διμερών σχέσεων και «αιώνια φιλία» αποτελούν τα γνωστά ευχολόγια, χωρίς να παραπέμπουν άμεσα σε πρακτικά βήματα.«Οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας εξελίσσονται προς μια θετική κατεύθυνση. Η πολυδιάστατη συνεργασία μας γίνεται όλο και πιο ισχυρή. Πρέπει να παραμείνει το θετικό κλίμα και να οδηγήσει προς μία αιώνια φιλίαΌπως ίσως θυμάστε, οι ηγέτες μας υπέγραψαν τη Διακήρυξη των Αθηνών και πιστεύουμε ότι ενεργώντας σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα της διακήρυξης θα διευκολυνθεί η υπέρβαση των διαφωνιών μας».

Οικονομική αλληλεξάρτηση αντίδοτο στην ένταση

Βέβαια, η αναφορά του Χακάν Φιντάν σε τομείς όπως το εμπόριο, ο τουρισμός και οι υποδομές υποδηλώνει μια στρατηγική της Άγκυρας να καλλιεργήσει οικονομική αλληλεξάρτηση με την Αθήνα, καθώς φαίνεται να πιστεύει ότι μπορεί να δημιουργήσει ένα δίχτυ ασφάλειας και να μειώσει τον κίνδυνο κλιμάκωσης στις πολιτικές διαφορές.«Κάνουμε από κοινού σημαντικά βήματα σε τομείς όπως το εμπόριο, η οικονομία, οι μεταφορές, ο τουρισμός και ο πολιτισμός.

Στο πλαίσιο της συνεργασίας στον τομέα των μεταφορών, συνεχίζονται οι προπαρασκευαστικές εργασίες για την κατασκευή της δεύτερης γέφυρας στη συνοριακή διάβαση Ύψαλα-Κήποι. Σκοπεύουμε να ξεκινήσουμε την κατασκευή της γέφυρας το επόμενο διάστημα.Εργαζόμαστε επίσης για την ανάπτυξη νέων τομέων συνεργασίας και καταβάλλουμε προσπάθειες να κατανοήσουμε καλύτερα ο ένας τον άλλον σε κρίσιμα ζητήματα»

Η μειονότητα ως διαπραγματευτικό όπλο

Η αναφορά, τέλος, στη μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα επιβεβαιώνει ότι η Τουρκία προσπαθεί να το θέσει κι αυτό στο επίκεντρο των διμερών συζητήσεων, εκμεταλλευόμενη την εσωτερική σημασία του για να αποπροσανατολίσει από τα πιο κρίσιμα και αμφιλεγόμενα ζητήματα, στα οποία δέχεται έντονη εσωτερική κριτική για τις υποχωρήσεις της και τις πιθανές παραχωρήσεις.

«Οι χώρες μας συνδέονται μεταξύ τους με μια κοινή ιστορία. Οι μειονότητές μας, που αποτελούν μέρος αυτής της κοινής ιστορίας, αποτελούν πηγή πλούτου και ποικιλομορφίας για τις χώρες μας. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μας, θέσαμε επίσης τα προβλήματα και τις προσδοκίες της μειονότητας και των συμπατριωτών μας που ζουν στην Ελλάδα. Αποδίδουμε μεγάλη σημασία στο να είναι ικανές να ασκούν ειρηνικά τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους. Το κοινό μας παρελθόν που εκτείνεται στους αιώνες μάς προσφέρει επίσης την ευκαιρία να ζήσουμε μαζί τον πολιτιστικό μας πλούτο. Μπορούμε να μεταφέρουμε αυτές τις αξίες στο μέλλον μαζί.

Στο πλαίσιο αυτό, αποδίδουμε επίσης σημασία στην προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στην Ελλάδα. Έχουμε μεταφέρει στους Έλληνες ομολόγους μας ότι είμαστε έτοιμοι για κάθε είδους υποστήριξη για την αποκατάσταση των οθωμανικών κειμηλίων. Νομίζω ότι μπορούμε να έχουμε μία αμοιβαία συνεργασία στο θέμα αυτό».