Διπλωματία της πίσω πόρτας: Ο Φιντάν υπέρ της ανεπίσημης προσέγγισης

Η πραγματική πρόοδος στις διαπραγματεύσεις σπάνια επιτυγχάνεται μπροστά στις «κάμερες», επισήμανε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, υπογραμμίζοντας ότι οι πιο δημιουργικές και εφαρμόσιμες λύσεις σε σύνθετα ζητήματα, όπως τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό, γεννιούνται πίσω από τις κλειστές πόρτες, σε περιβάλλον εμπιστοσύνης και χωρίς πρωτόκολλο. Με βάση την εμπειρία του, ο Χακάν Φιντάν σημείωσε πως όλες οι επιτυχημένες διαμεσολαβήσεις διεθνώς έχουν βασιστεί σε τέτοιου είδους προσέγγιση.

«Με την πάροδο των ετών, ειδικά σε τόσο περίπλοκα θέματα, θα ήθελα να υπάρχει μια ατμόσφαιρα όπου θα μπορούμε να συζητάμε το θέμα πιο άνετα, δηλαδή όπου θα μπορούμε να επιδιώκουμε τη σοφία και τη γνώση. Διαφορετικά, σε ένα μέρος, όπου όλοι συναντιούνται επισήμως και όλες οι συναντήσεις καταγράφονται επίσημα, κανείς δε θα φέρει μια πιο δημιουργική και πρωτοποριακή θέση. Όλοι ξεκινούν από το ασφαλέστερο δυνατό σημείο και διατηρούν τη θέση τους εκεί. Αλλά πρέπει να υπάρχει και μια τέτοια εξίσωση - έχω κάνει το ίδιο πράγμα σε τέτοια προβλήματα όλα αυτά τα χρόνια, έχω κάνει το ίδιο πράγμα σε πολλές συναντήσεις διαμεσολάβησης.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους ανθρώπους να μπορούν να συζητούν ελεύθερα ορισμένα θέματα χωρίς να βλάπτουν τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ τους, για να παράγουν λύσεις που είναι εφαρμόσιμες με βάση την πολιτική βούληση και προς το συμφέρον του λαού. Όλες οι συνομιλίες διαμεσολάβησης αυτού του είδους, οι οποίες έχουν ήδη καταλήξει σε λύση, έχουν διαμορφωθεί με τέτοιου είδους συνομιλίες. Αυτό συμβαίνει σε όλο τον κόσμο.

Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι συγκεντρώνονται επίσημα, εκφράζουν τις θέσεις τους σε αυτά τα περίπλοκα ζητήματα, τις καταγράφουν και φεύγουν. Δηλαδή, αυτές οι συναντήσεις εξυπηρετούν τον σκοπό μέχρι ενός σημείου, αλλά ουσιαστικά, ανάλογα με την πολυπλοκότητα της πολιτικής κατάστασης, πρέπει να χρησιμοποιείται η διπλωματία της πίσω πόρτας», δήλωσε, επισημαίνοντας ότι η «διπλωματία της πίσω πόρτας» επιτρέπει τη διατήρηση της εμπιστοσύνης μεταξύ των συνομιλητών, διασφαλίζοντας ότι οι λύσεις που προτείνονται είναι πολιτικά εφαρμόσιμες και κοινωνικά αποδεκτές.

Στην ερώτηση αν έχουν υπάρξει τέτοιες πρωτοβουλίες για άτυπες συναντήσεις είτε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είτε στο Κυπριακό, και ειδικά αν θα δουν με αθλητική περιβολή, σε φωτογραφία με τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, σε κάποιο σαφάρι, ο Χακάν Φιντάν απάντησε διπλωματικά ότι η επιτυχία τέτοιων εγχειρημάτων απαιτεί τη «θέληση και πρόθεση» και από τις δύο πλευρές.

«Τα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τρόπο, ώστε να μπορούν να μοιραστούν έπειτα με την κοινή γνώμη. Αλλά στο τέλος της ημέρας, θα πρέπει να υπάρχει θέληση και πρόθεση».

Φιντάν: Όχι όλα στο φως

Μιλώντας στη συνέχεια για τα αποτελέσματα της επίσκεψής του στην Αθήνα στις 8 Νοεμβρίου, τόνισε ότι «και τις ενισχύσαμε και αποδείξαμε αμοιβαία τη δέσμευσή μας στη διαδικασία, αλλά φυσικά, δεν μπορούμε να μοιραστούμε τα πάντα με την κοινή γνώμη», καθώς άπτονται ζητημάτων που απαιτούν προσεκτικούς χειρισμούς.

«Όσα συγκεκριμένα πράγματα μπορούν να γίνουν, σχετικά με τα τρέχοντα προβλήματά μας, είναι καθήκον μας να τα συζητήσουμε και τα συζητάμε στο όνομα του κράτους μας και του έθνους μας. Θέλω να πω, πόσα βήματα μπορούμε να κάνουμε εδώ, τι επιτρέπουν οι συνθήκες, τι μπορούμε να επιτρέψουμε, τι μπορούν να κάνουν οι άλλοι, τι μπορούμε να κάνουμε εμείς, είμαστε προφανώς σε αναζήτηση όλων αυτών. Εκείνοι έχουν μια πολιτική σκηνή και ένα κοινοβούλιο να λογοδοτήσουν. Εμείς, από την άλλη, έχουμε το έθνος μας και το κοινοβούλιό μας να λογοδοτήσουμε. Επομένως, λαμβάνουμε υπόψη τι και πόσα μπορούν να γίνουν. Αλλά αυτά δεν είναι μυστικά», δήλωσε, διευκρινίζοντας ότι οι διαπραγματεύσεις καθορίζονται από το πολιτικό και θεσμικό πλαίσιο κάθε χώρας, αλλά και τις ευαισθησίες που πηγάζουν από τις διαφορετικές πολιτικές κουλτούρες Ελλάδας και Τουρκίας.

Υπάρχει συζήτηση σε θέματα του Αιγαίου

Αναφερόμενος στην τουρκική και μουσουλμανική μειονότητα, ο Χακάν Φιντάν έκανε λόγο για «προβλήματα που δεν μπορούν να παραχθούν λύσεις» και τόνισε την ανάγκη αντιμετώπισης αυτών των θεμάτων.

«Όσον αφορά την κατάσταση της τουρκικής και μουσουλμανικής μειονότητας. Έχουμε προβλήματα εκεί. Υπάρχουν λύσεις που δεν μπορούν να παραχθούν».

Από την άλλη πλευρά, επισήμανε ότι υπάρχουν και ζητήματα στο Αιγαίο «που βρίσκονται σε εξέλιξη ή προχωρούν». «Τα θέματα στο Αιγαίο... Παρεμπιπτόντως, υπάρχουν θέματα που είναι σε εξέλιξη, υπάρχουν και θέματα που προχωρούν. Τα βάλαμε και αυτά στο τραπέζι».

Κοινό σχέδιο Τουρκίας – Ελλάδας που οδεύει προς θετική ολοκλήρωση

Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, έθεσε μια φιλόδοξη ατζέντα συνεργασίας με την Ελλάδα, από ζητήματα στο Αιγαίο και τις μειονότητες έως την κοινή πρόταση για τη διοίκηση του ΟΑΣΕ.

«Υπάρχει ένα σχέδιο αυτή τη στιγμή, πάνω στο οποίο κινούμαστε από κοινού με την Ελλάδα και ελπίζουμε ότι πλησιάζουμε στο να το ολοκληρώσουμε. Εάν υλοποιηθεί, θα είναι μια εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη. Η Τουρκία και η Ελλάδα προσέφεραν ένα κοινό πακέτο για τη διοίκηση του ΟΑΣΕ. Με άλλα λόγια, παρουσιάσαμε έναν Τούρκο υποψήφιο για τον Γενικό Γραμματέα και έναν Έλληνα υποψήφιο για τη Γενική Διεύθυνση του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη ως κοινό πακέτο. Με κοινή υπογραφή. Είμαστε κοντά στο τέλος. Είναι ένας πολύ σημαντικός ενιαίος οργανισμός για την ευρωπαϊκή ασφάλεια το γεγονός ότι δύο χώρες, οι οποίες έχουν μια κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ τους, να έρχονται μαζί και να σχηματίζουν μια κοινή διοίκηση», δήλωσε ο Φιντάν, σημειώνοντας ότι τέτοιου είδους σύμπραξη αποτελεί ένδειξη πως, παρά τα υπάρχοντα προβλήματα, οι δύο πλευρές μπορούν να εργαστούν από κοινού σε σημαντικά διεθνή ζητήματα.

Στη συνέχεια οι Τούρκοι δημοσιογράφοι κάνουν πλάκα με τον Φιντάν για το πώς τον περιέγραψε η Καθημερινή ως Πρωτέα των Θαλασσών, με τον υπουργό Εξωτερικών να γελάει και να απαντάει:

«Υπάρχουν αναλύσεις προφίλ για μένα που είχαν δημοσιευτεί στο παρελθόν, αλλά στην Ελλάδα, ναι, εξεπλάγην από αυτό. Είχαν δημοσιευτεί σε διάφορα μέρη στο παρελθόν. Είναι ενδιαφέρον ότι δε δημοσιεύονται στην Τουρκία, εννοώ ότι τέτοιες αναλύσεις δημοσιεύονται γενικά στο εξωτερικό (Γέλια).

Είναι μεγάλη έκπληξη γι' αυτούς να βλέπουν έναν παίκτη που χαμογελάει, όταν πηγαίνεις σε μια χώρα όπως αυτή, προερχόμενος από μια χώρα του Σιδηρού Παραπετάσματος, εκπροσωπώντας ένα τόσο τυραννικό κράτος, χτίζοντας τη ζωή τους και χειραγωγώντας την κοινή γνώμη πάνω στο προφίλ μιας Τουρκίας που προκαλεί φόβο, και να βλέπεις έναν παίκτη που χαμογελάει, καθησυχάζει, αλλά δεν υποχωρεί όσον αφορά την αποφασιστικότητα και τη σοβαρότητά του.

Όταν ήμουν εκεί και είδα τόσους δημοσιογράφους, είπα στον Γιώργο Γεραπετρίτη: "Ώστε ενδιαφέρονται πολύ για την εξωτερική σου πολιτική. Πρέπει να είσαι πολύ διάσημο πρόσωπο". Μου απάντησε: "Δεν ήρθαν για μένα, ήρθαν για σένα" και ότι "Δεν είναι πάντα έτσι εδώ". Χάρη σε εκείνον όμως, τόσο η φιλοξενία ήταν καλή όσο και το ενδιαφέρον του ελληνικού Τύπου ήταν μεγάλο. Φυσικά, παρακολουθούν επίσης στενά το θέμα αυτό. Καταβάλλουν προσπάθειες για να κατανοήσουν και να εξηγήσουν καλύτερα τις προθέσεις της Τουρκίας σε αυτό το σημείο. Στην ουσία, προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε τη βούληση του προέδρου μας και του έθνους μας τόσο στις ελληνικές αρχές όσο και στον ελληνικό λαό».