Μαργαρίτης Σχοινάς στο Έθνος: Παρά τις Κασσάνδρες η ΕΕ στάθηκε στα πόδια της

Έναν πρώτο απολογισµό της Επιτροπής Γιούνκερ επιχειρεί ο επικεφαλής εκπρόσωπος Τύπου της Κοµισιόν. Λίγες ώρες πριν από τις ευρωεκλογές που θα κρίνουν το µέλλον της Ευρώπης, ο Μαργαρίτης Σχοινάς µίλησε για όσα έζησε αλλά και για τις προκλήσεις που έρχονται στην ΕΕ.

Ποια ήταν τα σηµαντικότερα γεγονότα της θητείας που ολοκληρώνεται;

Η πενταετία σηµαδεύτηκε από τη διαχείριση των πολυκρίσεων. Ο όρος είναι ελληνικός, όµως τον χρησιµοποίησε για πρώτη φορά ο πρόεδρος Γιούνκερ. ∆ηλαδή, είχαµε την έντονη διαπραγµάτευση µε την ελληνική κυβέρνηση το ’15 και µετά τη µαζικότερη κίνηση πληθυσµών στην Ευρώπη µετά το τέλος του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου. Είχαµε την ισλαµική τροµοκρατία, όχι στη Βηρυτό, αλλά στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες, στη Νίκαια, την άνοδο του λαϊκισµού και το Brexit. Και πρέπει να πω, όσο πιο αντικειµενικά γίνεται, ότι η διαχείριση των κρίσεων ήταν αποτελεσµατική. Η Ευρώπη στάθηκε στα πόδια της και, παρά τις προφητείες των καταστροφολόγων, άντεξε. Επίσης, εξίσου σηµαντικό ήταν το ότι µπορέσαµε να συµπληρώσουµε στο µείγµα οικονοµικής πολιτικής, πέρα από τη δηµοσιονοµική προσαρµογή και τις διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις, το επενδυτικό σχέδιο Γιούνκερ, που έφερε 400 δισ. ευρώ στην πραγµατική οικονοµία. Νοµίζω, εξίσου σηµαντικό ήταν το ότι µπορέσαµε να καταστήσουµε την ΕΕ παγκόσµιο επίκεντρο του ελεύθερου και δίκαιου εµπορίου µε µεγάλης σηµασίας εµπορικές συµφωνίες.

Πού οφείλεται η αύξηση του λαϊκισµού;

Πιστεύω, οφείλεται στο γεγονός ότι τα αποτελέσµατα της επιτυχούς διαχείρισης των πολυκρίσεων είναι πρόσφατα. ∆ηλαδή, το τέρας γεννήθηκε, όπως πάντα στην ευρωπαϊκή Ιστορία, στις δύσκολες στιγµές της Ευρώπης. Τώρα µπαίνουµε στη φάση στην οποία θα πρέπει ο κόσµος να αισθανθεί τι σηµαίνει επιτυχής διαχείριση των κρίσεων. ∆εν είµαστε ακόµη εκεί, όµως η φάση αυτή ξεκινά. Πιστεύω ότι µόνο η καλή πολιτική µπορεί να ανατρέψει τον απλοϊκό συσχετισµό των λαϊκιστών, ότι η ρητορική τους δεν θα κερδηθεί στα λόγια, αλλά στην πράξη, µέσα από αποτελεσµατική πολιτική, νέες θέσεις εργασίας, από ανάπτυξη και επενδύσεις. Ηδη έχουµε κάποια από αυτά. Εκεί πιστεύω πως θα κριθεί το παιχνίδι.

Πιστεύετε ότι η άνοδος της ακροδεξιάς οφείλεται στην αυξηµένη ανεργία ή στο Μεταναστευτικό;

Πιστεύω και στα δύο. Αυτές οι πολιτικές δυνάµεις στην Ευρώπη εκµεταλλεύτηκαν τη χειρότερη στιγµή, όταν πάνω από την ΕΕ -και την Ελλάδα- «συναντήθηκαν» η οικονοµική κρίση και το Μεταναστευτικό. Εκεί ήταν που έγινε µεγάλη ζηµιά. Εκεί ήταν που αυτές οι δυνάµεις έτρεξαν να προσφέρουν απλοϊκές συνταγές εξόδου από την κρίση. Αλλά η έξοδος από την κρίση επετεύχθη µε πολλή δουλειά, µε ισχυρή συνοχή των Ευρωπαίων εταίρων, µε αποφασιστική ηγεσία από τον Γιούνκερ και άλλους.

Και ο ρόλος της ελληνικής οικονοµικής κρίσης;

Η ελληνική κρίση ήταν στην αρχή της Επιτροπής Γιούνκερ – µια αρχή που σηµαδεύτηκε από τις ρίζες του κακού που δεν είχαν ακόµη αντιµετωπιστεί. ∆ηλαδή, τις αιτίες του κολοσσιαίου ελληνικού χρέους και τη δυσπιστία των εταίρων στην ικανότητα της χώρας να ανατάξει όχι µόνο την οικονοµία, αλλά και τις πολιτικές και κρατικές της δοµές. Τα πράγµατα δεν έγιναν καθόλου εύκολα, γιατί και η ελληνική διαπραγµατευτική οµάδα στην αρχή τράβηξε το σχοινί και πόλωσε. ∆εν κέρδισε φίλους. Αρα, αυτή η εξαιρετικά δύσκολη και σύνθετη διαδικασία έφερε και την Ελλάδα στην άκρη της αβύσσου, αλλά και την Ευρωζώνη σε οριακό σηµείο. Πιστεύω ότι ήταν η πρώτη ουσιαστική επιτυχία της επιτροπής Γιούνκερ, η οποία µπόρεσε και αντιµετώπισε όλους όσοι λέγανε «αφήστε τους Ελληνες, δεν αξίζει τον κόπο να επενδύσετε, είναι χαµένη υπόθεση». Ο Γιούνκερ ποτέ δεν το πίστεψε αυτό. Αφιέρωσε 35-38 ώρες προσωπικής διαπραγµάτευσης. Μπόρεσε να πείσει τους Ελληνες συνοµιλητές του ότι για να κερδίσουν την αξιοπιστία θα πρέπει να δείξουν αποφασισµένοι να αντιµετωπίσουν τις αιτίες της κρίσης, και όχι τις συνέπειές της. Με όλα αυτά πιστεύω ότι έγινε κατορθωτό να αποφευχθούν τα χειρότερα.

Λάθη δεν έκανε αυτή η Επιτροπή;

Ναι, έκανε λάθη. Νοµίζω ότι δεν υπάρχει κανένα σύστηµα παραγωγής πολιτικής σε εθνικό, τοπικό, εθνικό, υπερεθνικό που να µην κάνει λάθη. Πιστεύω ότι το πιο µεγάλο λάθος, µε όρους συνεπειών, είναι ότι σε σχέση µε το Βrexit έπρεπε να έχουµε περισσότερη εµπλοκή. Η Επιτροπή αποδείχθηκε πολιτικά ορθή. Ενα άλλο λάθος για το οποίο αναλαµβάνω την ευθύνη που µου αναλογεί είναι ότι πολλές φορές οι εξηγήσεις που δώσαµε για τις πολιτικές µας ήταν πολύ… βρυξελλικές. Με άλλα λόγια, δεν βγάλαµε τις επιτυχίες µας στην κοινωνία. ∆ώσαµε πολλή έµφαση στην αποτελεσµατική διαχείριση των θεµάτων. Ισως θα είχαµε περισσότερα να κερδίσουµε αν… αποβρυξελλοποιούσαµε τη δουλειά µας.

Ποιες είναι οι προκλήσεις της επόµενης πενταετίας;

Να µάθουµε από τα µαθήµατα της κρίσης, να κρατήσουµε την οικονοµία σε σταθερή αναπτυξιακή τροχιά, να µπορεί η Ευρώπη να συνεχίσει να παράγει θέσεις εργασίας όπως κάνει τώρα. Να µπορέσει το επενδυτικό σχέδιο Γιούνκερ να γιγαντωθεί. Εξίσου σηµαντικό θα είναι να περάσουµε από τη διαχείριση κρίσης του µεταναστευτικού σε µια ευρωπαϊκή συνεκτική πολιτική Μεταναστευτικού. Και τρίτη και µεγάλη πρόκληση είναι ότι η Ευρώπη θα πρέπει να κυριαρχήσει, καταλαµβάνοντας τον χώρο στην εξωτερική πολιτική και στις διεθνείς συνθήκες που η αµερικανική διοίκηση Τραµπ αφήνει ελεύθερο. Οσο η Αµερική αποχωρεί ή υποχωρεί από τις διεθνείς της υποχρεώσεις στο κλίµα, στην ενέργεια, στο εµπόριο, στις εξωτερικές σχέσεις, στην ασφάλεια, η Ευρώπη πρέπει να είναι παρούσα.

Πάµε σε µια Ευρώπη χωρίς Γιούνκερ και µια Γερµανία χωρίς Μέρκελ. Τι θα σηµάνει αυτό;

Πιστεύω ότι η επόµενη ευρωπαϊκή ηγεσία θα είναι η γενιά του Erasmus, η γενιά των Ευρωπαίων που δεν γνώρισε πόλεµο, ούτε δικτατορία, που δεν έχει άµεσες µνήµες από αυτές τις καταστάσεις. Αυτή η γενιά πολιτικής ηγεσίας έχει µεγαλύτερες υποχρεώσεις από την προηγούµενη. Γιατί το να διαχειριστείς τα ανοιχτά σύνορα και την κινητικότητα είναι πολύ πιο δύσκολο από το να διαχειριστείς ένα ζητούµενο που έρχεται να διορθώσει µια τραγωδία, όπως συνέβη µε τους ηγέτες οι οποίοι σιγά σιγά αποχωρούν. Πιστεύω, θα είναι µια ενδιαφέρουσα περίοδος, γεµάτη από προκλήσεις, κατά τη διάρκεια της οποίας η Ευρώπη θα συνεχίσει να είναι κεντρικό ζητούµενο και στις εθνικές και στις ευρωπαϊκές πολιτικές