Βερναρδάκης στο Εθνος: «Χάσαµε στα µεσαία και µικροαστικά στρώµατα»

Είναι εύκολο να είσαι µετά Χριστόν προφήτης, απαντά ο Χριστόφορος Βερναρδάκης στις αιτιάσεις πως και ο ίδιος φέρει µερίδιο ευθύνης για τη δηµοσκοπική εικόνα που είχε ο πρωθυπουργός πριν από την 26η Μαΐου. Σχολιάζει πως η κυβέρνηση υποτίµησε τη δυσφορία των πολιτών και προσθέτει πως τα εκλογικά αποτελέσµατα δεν είναι απότοκο επικοινωνίας, αλλά οικονοµικών και κοινωνικών διεργασιών.

Κύριε υπουργέ, τι ήταν αυτό που, κατά τη γνώµη σας, έφταιξε περισσότερο για τη µεγάλη ήττα του ΣΥΡΙΖΑ;

Ο κυριότερος και ουσιαστικότερος λόγος είναι ότι εφαρµόσαµε την περίοδο 2015- 2018 µια δύσκολη πολιτική που απέρρεε από την εξαναγκαστική συµφωνία µε τους δανειστές τον Ιούλιο του ’15. Πολιτική που στον πυρήνα της ήταν πολιτική λιτότητας και δηµοσιονοµικών περιορισµών, ως αποτέλεσµα του στόχου των µεγάλων πρωτογενών πλεονασµάτων. Καταφέραµε, βέβαια, µέσα από αυτό που ονοµάσαµε «παράλληλο πρόγραµµα» να δηµιουργήσουµε ένα σοβαρό πλέγµα προστασίας και δικαιωµάτων για τα πιο φτωχά και πιεσµένα κοινωνικά στρώµατα.

Τα στρώµατα αυτά µας έδωσαν περίπου το 25% του εκλογικού σώµατος την προηγούµενη Κυριακή. Χάσαµε, όµως, ένα κοµµάτι της ευρύτερης περιφέρειας του προηγούµενου εκλογικού µας σώµατος, κυρίως στα µεσαία και µικροαστικά κοινωνικά στρώµατα. Εκεί αναπτύχθηκε µεγάλη πολιτική δυσφορία, παρά το γεγονός ότι υπήρξαν πολιτικές ελάφρυνσής τους, όπως οι αναλογικές ασφαλιστικές εισφορές.

Οµως, είναι γεγονός ότι και στη δική µας περίοδο συνεχίστηκε η οικονοµική τους συµπίεση. Υποτιµήσαµε αυτήν τη δυσφορία. Ας προστεθεί ότι τα πραγµατικά στοιχεία της αναπτυξιακής µεταµνηµονιακής περιόδου δεν έχουν ακόµη διαχυθεί µε ένταση στην πραγµατική οικονοµία και στα νοικοκυριά. Ετσι, τα στρώµατα αυτά, τουλάχιστον σε αυτήν τη φάση, προτίµησαν να αποστασιοποιηθούν.

Ξέρετε ότι κάποιοι εντός του ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν ότι υπήρξαν επικοινωνιακές αστοχίες που ξεκίνησαν µέσα από το περιβάλλον του πρωθυπουργού στο Μαξίµου. Πώς το σχολιάζετε;

∆εν ξέρω πού θεµελιώνεται αυτή η άποψη. Είναι γνωστό ότι τα εκλογικά αποτελέσµατα δεν είναι απότοκα «επικοινωνίας», αλλά κοινωνικών και οικονοµικών διεργασιών, και µάλιστα βαθύτερων χρονικά. Η «επικοινωνία» µπορεί να βελτιώσει ή να επιβαρύνει κάποιες τάσεις, όχι όµως να τις διαµορφώσει. Ας µην υποκύπτουµε στον µεταµοντερνισµό. Είναι δείγµα αφόρητης ανεπάρκειας σε κριτική σκέψη µια µετάθεση από το «πραγµατικό» στο «επικοινωνιακό».

Είχε ο κ. Τσίπρας σαφή στοιχεία για τη δηµοσκοπική αλλά και τη µετέπειτα εκλογική διαφορά από τη Ν∆;

Προφανώς είχαµε και στοιχεία και δεδοµένα και εκτιµήσεις. Η εκτίµησή µας, πράγµατι, ήταν ότι η διαφορά µας από τη Ν∆ θα ήταν µικρότερη. Εχω, µάλιστα, την εντύπωση ότι πολλές συµπεριφορές του εκλογικού σώµατος διαµορφώθηκαν την τελευταία στιγµή. Μετά Χριστόν είναι εύκολο να είσαι προφήτης. Το δύσκολο είναι να διαχειρίζεσαι on time την πολυπλοκότητα και τη ρευστότητα που υπάρχει στο κοινωνικό και εκλογικό σώµα, δεδοµένων των αντικειµενικών συνθηκών που έχουν προκύψει.

Το θέµα είναι αν τώρα µπορείτε να αντιστρέψετε την εικόνα...

Θα είναι δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. Οι ευρωεκλογές έχουν τη δική τους «αυτόνοµη λογική», δεν είναι εθνικές εκλογές. Γι’ αυτό πολλές φορές σε πολλές χώρες έχουν προκύψει διαφορετικά αποτελέσµατα στις βουλευτικές εκλογές από τις ευρωεκλογές. Χρειάζεται, όµως, από τη δική µας µεριά µια ψύχραιµη αποτίµηση του αποτελέσµατος. Οπωσδήποτε πρέπει να µιλήσουµε για την επόµενη µέρα της ελληνικής κοινωνίας µε συγκεκριµένο και απτό τρόπο. Να εξηγήσουµε πώς η ανάπτυξη που διαγράφεται θα εξατοµικευθεί. Πώς θα αποτυπωθεί στην προσωπική οικονοµική κατάσταση κάθε νοικοκυριού και των κοινωνικών εκείνων µερίδων οι οποίες περίµεναν πιο γρήγορες αλλαγές από εµάς. Και, βεβαίως, να υπογραµµίσουµε πόσο επικίνδυνη θα είναι µια παλινόρθωση της Ν∆ και του παλιού συστήµατος εξουσίας στην οικονοµία.

Με βάση τα αποτελέσµατα των ευρωεκλογών, το ζητούµενο για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι η νίκη ή η ανακοπή της αυτοδυναµίας της Ν∆;

Ο στόχος δεν µπορεί να είναι άλλος από τη νίκη. Οι εκλογές µοιάζουν µε το ποδόσφαιρο. Αν κατέβεις στο γήπεδο για την ισοπαλία, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα χάσεις. Εποµένως, πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να κινητοποιήσει όλους τους διαθέσιµους πολιτικούς, προγραµµατικούς και επικοινωνιακούς πόρους. Αφενός για να αυξήσει την εκλογική συµµετοχή, αφετέρου για να µεγαλώσει την πειθώ του σε µια κρίσιµη µάζα µεσαίων στρωµάτων που ήλπισαν σε αυτόν και έστειλαν µήνυµα απογοήτευσης την προηγούµενη Κυριακή.

Στο θέµα της επιλογής της ηγεσίας της ∆ικαιοσύνης λειτουργήσατε ορθά;

Η κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι έχει τη συνταγµατική αρµοδιότητα αλλά και τη νοµική υποχρέωση να προχωρήσει στον ορισµό της ηγεσίας της ∆ικαιοσύνης µετά και την προεπιλογή της ∆ιάσκεψης των Προέδρων, κάλεσε τη Ν∆ στο τραπέζι του διαλόγου για συναινετική λύση. Η άρνησή της επιβεβαιώνει πως ουδόλως την ενδιαφέρει η τήρηση της συνταγµατικής νοµιµότητας. Ποιος έχει λόγο να αρνείται τη συναινετική επιλογή; Και ποια σχέση µπορεί να έχει αυτή η σπουδή της Ν∆ µε ανοιχτές δικαστικές υποθέσεις στελεχών της (ΚΕΕΛΠΝΟ, Novartis κ.ά.); Είναι κοινή θεσµική υποχρέωση να αποτραπεί η εντύπωση ότι η επιλογή της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων συνιστά «δέσµευση» οποιασδήποτε κυβέρνησης.

Ποιο θα είναι το κυρίαρχο δίληµµα των εθνικών εκλογών;

Η ελληνική κοινωνία θα κληθεί να επιλέξει αν θα συνεχίσει στον δρόµο µιας µεταµνηµονιακής δίκαιης ανάπτυξης για όλους/-ες ή αν, αντίθετα, θα εφαρµοστούν πολιτικές λιτότητας και συρρίκνωσης κοινωνικών δικαιωµάτων. Αν, δηλαδή, θα επιστρέψουν οι πολιτικές που εφαρµόστηκαν στην περίοδο των µνηµονίων και παλαιότερα. Το δίληµµα, προφανώς, εξειδικεύεται σε όλους τους τοµείς της οικονοµικής και κοινωνικής ζωής, και ανακλάται στο επίπεδο των πολιτικών θεσµών. Είναι ζητούµενο, για παράδειγµα, αν θα επιστρέψουµε σε ένα σύστηµα στο οποίο η πολιτική τάξη «µοιράζει» το ∆ηµόσιο µε την τακτική του 4-2-1. Είναι κρίσιµο ζήτηµα για την ανάπτυξη και τις επενδύσεις αν θα επιστρέψουµε σε ένα σύστηµα διαφθοράς. Είναι καθοριστικό αν τα επόµενα χρόνια θα έχουµε δηµόσια αγαθά ή ιδιωτικοποιηµένες υπηρεσίες.

Ο ΣΥΡΙΖΑ µπορεί να εδραιώσει την πρωτοκαθεδρία του ως ηγέτιδα δύναµη στον προοδευτικό χώρο;

Κατ’ αρχάς, είναι πολύ σηµαντικό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταφέρει να εδραιωθεί στο πολιτικό σκηνικό. ∆εν ήταν αυτονόητο αυτό. Εφάρµοσε, έστω και µε καταναγκασµό, µνηµόνιο που άλλα κόµµατα τα συρρίκνωσε. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιβίωσε και συσσώρευσε πολιτικό κεφάλαιο. Η ηγετική θέση στον προοδευτικό χώρο δεν είναι θέµα µόνο εκλογικών ποσοστών. Είναι και ζήτηµα κοινωνικών αναφορών. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει, επιτέλους, να αποκτήσει σοβαρές και σύγχρονες προσβάσεις στην κοινωνία, δηλαδή στην Αυτοδιοίκηση, στα συνδικάτα, στα επιµελητήρια, στις οµάδες παραγωγών κ.ο.κ. ∆εν µπορεί να συνεχίσει ως οιονεί «κόµµα στελεχών» παλαιάς γενιάς. Ούτε ως «κυβερνητικός µηχανισµός» και µόνο, χωρίς οργανικές σχέσεις µε την κοινωνία και τα δίκτυά της. Γιατί ακριβώς ένας ΣΥΡΙΖΑ µόνο µε τη δοµή «κυβερνητικού µηχανισµού» είναι ένα κόµµα που ρέπει στον κυβερνητισµό.