18 Οκτωβρίου 1981: Η θριαμβευτική «Αλλαγή» του Ανδρέα Παπανδρέου

Μια μέρα σαν και αυτή, 18 Οκτωβρίου 1981, το ΠΑΣΟΚ με τον Ανδρέα Παπανδρέου στο τιμόνι κέρδισε τις εκλογές με 48% και σχηματίζει για πρώτη φορά κυβέρνηση. Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ κάνοντας χρήση συνθημάτων όπως «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» και «Εδώ και τώρα αλλαγή», κατάφερε να εκφράσει την αλλαγή που ήθελε μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας εκείνη την εποχή. Μάλιστα η συγκεκριμένη νίκη είχε διπλή σημασία για τον ίδιο καθώς το 1944 ο πατέρας του Γεώργιος Παπανδρέου (σσ Γέρος της Δημοκρατίας) ύψωσε στην Ακρόπολη την ελληνική σημαία (σσ έξι μέρες μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς). 

Ο Ανδρέας Παπανδρέου στα 75 χρόνια της ζωής του πέτυχε κάτι μοναδικό. Κατάφερε να είναι ο μόνος πολιτικός που εχθροί και φίλοι τον αποκαλούσαν με το μικρό του όνομα, δηλαδή «Ανδρέας». Πολλοί θεωρούν ότι ήταν «μοιραίος». Άλλοι γιατί άλλαξε προς το καλύτερο την εικόνα της χώρας τη δεκαετία του '80 και άλλοι γιατί μετά από χρόνια η χώρα οδηγήθηκε στη χρεοκοπία και τα Μνημόνια. Πάντως σε έρευνα που διενεργήθηκε το 2007 από την «Καθημερινή» ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ ανακηρύχθηκε ως ο καλύτερος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης. Ομοίως και η κυβέρνησή του. Τα ίδια αποτελέσματα υπήρξαν και σε αντίστοιχη έρευνα που έγινε από την Alco το 2013 για την εφημερίδα Real News.

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του προχώρησε σε αρκετές τομές στην ελληνική κοινωνία όπως ήταν η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος γραφής (1982), η κατάργηση της σχολικής ενδυμασίας (1982), η θέσπιση των επιδομάτων (τέκνων, αναπηρίας κτλ), η αναγνώριση του εργατικού ατυχήματος, οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο όπως η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων, η κατάργηση της προίκας, του νόμου περί τεντιμποϊσμού καθώς και η παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες του Δημοκρατικού Στρατού.

Η παραμονή της χώρας στο ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου του 1981 ο Ανδρέας Παπανδρέου χρησιμοποίησε τα συνθήματα «Έξω από το ΝΑΤΟ» «Έξω οι βάσεις» και «Έξω από την ΕΟΚ». Τελικά η χώρα όχι μόνο δεν αποχώρησε από το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ, αλλά η σύμβαση με την αμερικανική κυβέρνηση για τις αμερικανικές βάσεις ανανεώθηκε το 1983 προβλέποντας ότι, εντός δεκαοχτώ μηνών μετά το τέλος του 1988, και οι δύο κυβερνήσεις θα είχαν δικαίωμα να κλείσουν τις βάσεις. Εν τέλει οι βάσεις έκλεισαν από το 1990-1992 όταν στην κυβέρνηση βρισκόταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, με πρωτοβουλία της αμερικανικής πλευράς.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου θα παραμείνει πρωθυπουργός μέχρι το 1989 και θα σχηματίσει ξανά κυβέρνηση για τρίτη και τελευταία φορά το 1993.

Πώς σχολίαζε ο Τύπος της εποχής τη νίκη του ΠΑΣΟΚ

Το διάγγελμα του Ανδρέα Παπανδρέου

Σε διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό, που μεταδόθηκε τα ξημερώματα της 19ης Οκτωβρίου, ο θριαμβευτής των εκλογών της 18ης Οκτωβρίου 1981 είχε τονίσει μεταξύ άλλων τα εξής:

«Δεν πρόκειται με κανέναν τρόπο, όπως το είχαμε τονίσει και στο παρελθόν, να οδηγήσουμε την χώρα σε οποιαδήποτε περιπέτεια. Στόχος μας, πολιτική μας, είναι η ευημερία του λαού. Είναι η εθνική υπερηφάνεια και η κοινωνική δικαιοσύνη. Είμαστε αποφασισμένοι να εκτελέσουμε το πρόγραμμά μας κατά γράμμα, γιατί μας δώσατε αυτό που ζητούσαμε. Μας δώσατε ισχυρή, αυτοδύναμη πλειοψηφία στην Βουλή των Ελλήνων, ώστε να μπορέσουμε δίχως δισταγμούς και δίχως αναστολές, να προχωρήσουμε στην πραγμάτωση της Αλλαγής. Και σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου γιατί μας δώσατε αυτήν την ευκαιρία. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι θα μείνουμε στις επάλξεις αυτού του αγώνα για την Νέα Ελλάδα, που όλοι προσδοκούμε. Μιαν Ελλάδα που θα ανήκει στον λαό της, μιαν Ελλάδα που θα την διαφεντεύει ο λαός της.

»Απόψε γιορτάζουμε τη νίκη. Πρώτα απ’ όλα των δημοκρατικών θεσμών, που καταξιώθηκαν στις 18 του Οκτώβρη του 1981. Γιορτάζουμε την νίκη της Αλλαγής. Και θα ‘θελα να σας παρακαλέσω, μέσα στην γιορτή σας και στην χαρά σας, να μην ξεχάσετε πως το ΠΑΣΟΚ είναι κυβέρνηση όλων των Ελλήνων, πως το ΠΑΣΟΚ ζητά τώρα από τον λαό μας συμφιλίωση. Λήθη στο παρελθόν: όλοι μαζί εμπρός για το μεγάλο, αξιόλογο έργο της οικοδόμησης της Νέας Ελλάδας.

»Γεια σας, ευχαριστώ, και να ξέρετε πως θα τιμήσω το μεγάλο συμβόλαιο τιμής, που συνήψα τόσα χρόνια μαζί σας».

Για την ιστορία το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου σημειώθηκε κάτι που αξίζει να μνημονευθεί: Η εφημερίδα Ριζοσπάστης στο πρωτοσέλιδό της έκανε λόγο για «Μεγάλη Νίκη» και για «συντριπτική πλειοψηφία των δημοκρατικών δυνάμεων».

Bonus: Ο Ανδρέας Παπανδρέου στο εξώφυλλο του περιοδικού TIME λίγες μέρες μετά τη νίκη του στις εκλογές