Συνταγματική Αναθεώρηση: Με 212 «ναι» υπερψηφίστηκε η ψήφος των αποδήμων

Συνολικά εννέα είναι οι αναθεωρημένες διατάξεις οι οποίες υπερψηφίστηκαν στη Βουλή, ύστερα από μια «μαραθώνια» διαδικασία της Ολομέλειας για την Συνταγματική Αναθεώρηση. Με ευρύτατη πλειοψηφία πέρασε η ψήφος των αποδήμων με 212 υπέρ, η κυβερνητική πρόταση για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας με 158 θετικές. Ταυτόχρονα υπερψηφίστηκαν η βουλευτική ασυλία, ο νόμος περί ευθύνης υπουργών και η θέσπιση λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας.

Σημειώνεται ότι προς ψήφιση εισήλθαν στη Βουλή συνολικά 49 διατάξεις, που αφορούσαν 28 άρθρα.

Αναλυτικά oι εννέα συνταγματικές αλλαγές αφορούν:

1. Διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και αποσύνδεση της από τη πρόωρη διάλυση της Βουλής
2. Δυνατότητα στους Έλληνες του εξωτερικού να ψηφίζουν στο τόπο διαμονής τους (έλαβε 212 ψήφους)
3. Κατάργηση της αποσβεστικής προθεσμίας για άσκηση δίωξης υπουργών υφυπουργών κοινή πρόταση 274 ΝΑΙ, μηδέν ΌΧΙ, 23 «ΠΑΡΩΝ»
4. Περιορισμό της βουλευτικής ασυλίας και προστασία μόνο για κοινοβουλευτικά του καθήκοντα και όχι για ζητήματα ποινικού κώδικα
5. Κατοχύρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος
6. Λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία με υπογραφή 500.000 πολιτών
7. Επιλογή μελών Ανεξάρτητων Αρχών από τα 3/5 της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και όχι από τα 4/5.
8. Δυνατότητα στη μειοψηφία να συγκροτεί δύο Εξεταστικές Επιτροπές ανά κοινοβουλευτική περίοδο
9. Εξομοίωση στρατιωτικών με τακτικούς δικαστές

Αποφασιστικό ρόλο στις νέες αναθεωρητέες διατάξεις που εγκρίθηκαν μετά από ψηφοφορία, είχε η κυβερνητική πλειοψηφία που προέκυψε από τις εκλογές της 7ης Ιουλίου και αριθμεί 158 βουλευτές. Κατά την ψηφοφορία η ΝΔ απέρριψε όλες τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ.

Από την πλευρά της, η αξιωματική αντιπολίτευση υπερψήφισε τη κοινή πρόταση που είχε καταθέσει μαζί με τη ΝΔ για την κατάργηση της αποσβεστικής προθεσμίας σε ό,τι αφορά την ποινική ευθύνη υπουργών καθώς και τις δύο ξεχωριστές προτάσεις, τη δική της και της ΝΔ για τη λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία. ΌΧΙ είπε ο ΣΥΡΙΖΑ στις δύο προτάσεις της ΝΔ που αφορούν τη διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού.

Ειδικότερα, οι εννιά μεγάλες συνταγματικές αλλαγές τις οποίες ενέκριναν οι 300 βουλευτές είναι:

- Άρθρο 54: Ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού: ΝΑΙ 212, ΟΧΙ 84, «ΠΑΡΩΝ» 1

Η πρόταση της ΝΔ για προσθήκη παρ. 4 ορίζει ότι: «Με τον νόμο της παραγράφου 4 του άρθρου 51 μπορεί να τίθενται προϋποθέσεις στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος στον τόπο διαμονής τους από τους εκλογείς που κατοικούν έξω από την επικράτεια, όπως πραγματικός δεσμός με τη χώρα, αυτοπρόσωπη παρουσία σε εκλογικό τμήμα, χρόνος απουσίας από τη χώρα ή παρουσία στη χώρα για ορισμένο χρόνο στο παρελθόν. Με τον νόμο του προηγούμενου εδαφίου μπορεί να ορίζεται ότι ορισμένες θέσεις του ψηφοδελτίου Επικρατείας κάθε κόμματος της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου καταλαμβάνονται υποχρεωτικά από απόδημους Έλληνες. Νόμος μπορεί να προβλέπει ότι η ψήφος των εκλογέων που ψηφίζουν σε εκλογικά τμήματα έξω από την Επικράτεια, δεν προσμετράται σε συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια αλλά σε επίπεδο Επικρατείας. Με τον νόμο της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου μπορεί να καθιερώνονται μια ή περισσότερες εκλογικές περιφέρειες απόδημου ελληνισμού, κατά παρέκκλιση της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου».

Ουσιαστικά με την πρόταση της ΝΔ, κατοχυρώνεται συνταγματικά η ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού δίνοντας τις γενικές κατευθύνσεις, ενώ ο κοινός νομοθέτης θα θέσει ειδικότερα τις προϋποθέσεις για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος τους.

- Άρθρο 32 παρ 4 και 5: Εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας: ΝΑΙ 158, ΟΧΙ 139

Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Αν δεν επιτευχθεί ούτε και στην Τρίτη ψηφοφορία η αυξημένη αυτή πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε μέρες και εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. Αν δεν επιτευχθεί ούτε αυτή η πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε μέρες και εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκεντρώνει τη σχετική πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας, εκλέγεται πρόεδρος της Δημοκρατίας που συγκέντρωσε μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στην πρώτη ψηφοφορία της προηγούμενης παραγράφου».

Με τη νέα διάταξη αποσυνδέεται η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής ενώ η εκλογή του γίνεται με απόλυτη ή και σχετική πλειοψηφία (δηλαδή με 151 ή και λιγότερες ψήφους).

- Άρθρο 21 παρ 1: Προσθήκη εδαφίου για ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα: ΝΑΙ 190, ΟΧΙ 107

Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Η οικογένεια ως θεμέλιο της συντήρησης για προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του κράτους. Το Κράτος μεριμνά για τη διασφάλιση συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης όλων των πολιτών μέσω ενός συστήματος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, όπως νόμος ορίζει».

- Άρθρο 101 Α: Ανεξάρτητες Αρχές: ΝΑΙ 158, ΟΧΙ 139

Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Νόμος ορίζει τα σχετικά με την επιλογή και την υπηρεσιακή κατάσταση του επιστημονικού και λοιπού προσωπικού της υπηρεσίας που οργανώνεται για την υποστήριξη της λειτουργίας κάθε ανεξάρτητης αρχής. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν τις Ανεξάρτητες Αρχές πρέπει να έχουν τα ανάλογα προσόντα, όπως νόμος ορίζει. Η επιλογή τους γίνεται με απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής. Η απόφαση λαμβάνεται με πλειοψηφία των τριών πέμπτων των μελών της. Η θητεία των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών παρατείνεται έως το διορισμό νέων μελών. Τα σχετικά με τη διαδικασία επιλογής των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών και της λειτουργίας και των αρμοδιοτήτων της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής ορίζονται από τον Κανονισμό της Βουλής».

- Άρθρο 73: Λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία με προτάσεις νόμων μετά από υπογραφή 500.000 πολιτών: ΝΑΙ 254, ΟΧΙ 32, «ΠΑΡΩΝ» 11

Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Με υπογραφή 500.000 πολιτών που έχουν δικαίωμα ψήφου, μπορούν να κατατίθενται έως δύο ανά κοινοβουλευτική περίοδο προτάσεις νόμων στη Βουλή, οι οποίες με απόφαση του Προέδρου της παραπέμπονται στην οικεία κοινοβουλευτική επιτροπή προς επεξεργασία και εν συνεχεία εισάγονται υποχρεωτικά προς συζήτηση και ψήφιση στην Ολομέλεια του Σώματος. Οι προτάσεις νόμων του προηγούμενου εδαφίου δεν μπορεί να αφορούν θέματα δημοσιονομικά, εξωτερικής πολιτικής και εθνικής άμυνας. Νόμος ορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις εφαρμογής της παρούσας παραγράφου».

- Άρθρο 86 παρ 3: Ποινική ευθύνη υπουργών και κατάργηση της σύντομης αποσβεστικής προθεσμίας που οδηγούσε σε παραγραφή: ΝΑΙ 274, «ΠΑΡΩΝ» 23

Η κοινή πρόταση ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ ορίζει ότι: «Πρόταση άσκησης δίωξης υποβάλλεται από 30 τουλάχιστον βουλευτές. Η Βουλή, με απόφαση της που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτεί ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, διαφορετικά η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Το πόρισμα της επιτροπής του προηγούμενου εδαφίου εισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής, η οποία αποφασίζει για την άσκηση ή μη δίωξης. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. Με τη διαδικασία και την πλειοψηφία του πρώτου εδαφίου της παραγράφου αυτής η Βουλή μπορεί οποτεδήποτε να ανακαλεί την απόφαση της ή να αναστείλει τη δίωξη, την προδικασία ή την κύρια διαδικασία».

- Άρθρο 62: Περιορισμό της βουλευτικής ασυλίας αποκλειστικά μόνο στα κοινοβουλευτικά καθήκοντα του βουλευτή: ΝΑΙ 179, ΟΧΙ 117, «ΠΑΡΩΝ» 1

Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Όσο διαρκεί η βουλευτική περίοδος, ο βουλευτής δεν διώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με άλλο τρόπο περιορίζεται χωρίς άδεια του Σώματος. Επίσης δεν διώκεται για πολιτικά εγκλήματα βουλευτής της Βουλής που διαλύθηκε, από τη διάλυση της και έως την ανακήρυξη των βουλευτών της νέας Βουλής. Η σχετική άδεια δίδεται από τη Βουλή υποχρεωτικά εφόσον η αίτηση της εισαγγελικής αρχής αφορά αδίκημα το οποίο δεν συνδέεται με την άσκηση των καθηκόντων ή την πολιτική δραστηριότητα του βουλευτή. Η Βουλή, με ευθύνη του Προέδρου της, αποφαίνεται υποχρεωτικά σχετικά με το αίτημα μέσα σε τρεις μήνες αφότου η αίτηση του εισαγγελέα για δίωξη διαβιβάστηκε στον Πρόεδρο της Βουλής. Η τρίμηνη προθεσμία αναστέλλεται κατά τη διάρκεια των διακοπών της Βουλής. Δεν απαιτείται άδεια για τα αυτόφωρα κακουργήματα».

- Άρθρο 68 παρ. 2: Δικαίωμα στη κοινοβουλευτική μειοψηφία να συστήσει δύο ανά κοινοβουλευτική περίοδο Εξεταστικές Επιτροπές με την υπογραφή 10 βουλευτών: ΝΑΙ 189, ΟΧΙ 94, «ΠΑΡΩΝ» 14

Η πρότασης της ΝΔ ορίζει ότι: «Η Βουλή συνιστά από τα μέλη της εξεταστικές επιτροπές, με απόφαση που λαμβάνεται με πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών που δεν μπορεί να είναι κατώτερη των 2/5 του συνόλου των βουλευτών, ύστερα από πρόταση του 1/5 του όλου των βουλευτών. Προκειμένου να συσταθούν εξεταστικές επιτροπές για ζητήματα που ανάγονται στην εξωτερική πολιτική και την εθνική άμυνα, απαιτείται απόφαση της Βουλής που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμό των βουλευτών. Η Βουλή μπορεί να συνιστά δύο ανά κοινοβουλευτική περίοδο εξεταστικές επιτροπές, εφόσον η σχετική πρόταση 10 τουλάχιστον βουλευτών υπερψηφιστεί από τα 2/5 του συνόλου των βουλευτών, ανεξαρτήτως πλειοψηφίας. Τα σχετικά με τη συγκρότηση και τη λειτουργία των επιτροπών αυτών καθορίζονται από τον Κανονισμό της Βουλής».

 - Άρθρο 96 παρ. 5: Εξομοίωση στρατιωτικών με τακτικούς δικαστές: ΝΑΙ 189, ΟΧΙ 94, «ΠΑΡΩΝ» 14

Σφοδρή αντιπαράθεση Μητσοτάκη-Τσίπρα 

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα της Βουλής στη συζήτηση για την Αναθεώρηση του Συντάγματος δήλωσε: «Κύριε Τσίπρα, τις προτάσεις σας δεν τις απορρίπτει σήμερα η ΚΟ της ΝΔ. Τις απέρριψε ο ελληνικός λαός στις εκλογές της 7ης Ιουλίου. Γι' αυτό μεσολαβεί η λαϊκή ετυμηγορία μεταξύ των δύο φάσεων της συνταγματικής αναθεώρησης».

Ο πρωθυπουργός σημείωσε επίσης και τα εξής: «Θα αργήσουμε πολύ, κ. Τσίπρα, να έχουμε άλλη αναθεωρητική διαδικασία. Η επόμενη αναθεώρηση δεν μπορεί να ολοκληρωθεί παρά μόνο αν παρέλθει μια δεκαετία. Σήμερα να κάνουμε ψύχραιμη αποτίμηση για το τι ακριβώς συνέβη κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας [...] Από αύριο η χώρα θα έχει νέο Σύνταγμα, του 2019. Θα φέρει τη σφραγίδα της σημερινής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας αλλά θα είναι και προϊόν διακομματικής συναίνεσης».

Επίσης ο κ. Μητσοτάκης, απευθυνόμενος στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης συμπλήρωσε: «Ο τόνος, κ. Τσίπρα, της ομιλίας σας ήταν εκτός κλίματος. Δεν ακούσατε κανένα πολιτικό αρχηγό, αλλά ήταν και εκτός κλίματος σε σχέση με τη συζήτηση που έγινε στην επιτροπή. Όπως είχαμε δεσμευτεί, προσεγγίσαμε τη συνταγματική αναθέωρηση με διαφορετικό τρόπο από εκείνον του ΣΥΡΙΖΑ. Η διαδικασία ξεκίνησε στο φυσικό της χώρο, στη Βουλή, και όχι ως μαζική κομματική φιέστα στο προαύλιό της. Το Κοινοβούλιο εργάστηκε παραγωγικά σε προσδιορισμένο χρονο. Γιατί έμεινε αδρανές για 31 μήνες, κ. Τσίπρα; Η πλειοψηφία δεν αγνόησε τη θέση της μειοψηφίας. Το Κοινοβούλιο εξέτασε τις διατάξεις που έφτασαν σε αυτό απο την απελθούσα Βουλή». 

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, συνεχίζοντας την ομιλία του στη Βουλή, στο πλαίσιο της συζήτησης για την αναθεώρηση του Συντάγματος, ανέφερε και τα εξής, μεταξύ άλλων: «Κύριε Τσίπρα, δεν κρίνατε απαραίτητη μία αναφορά στο Σύνταγμα για αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής; Το άρθρο 24 δεν κρίνατε απαραίτητο να αναθεωρηθεί. Εσείς που είστε φίλος του Περιβάλλοντος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ επέμεινε σε διαφορετική κατεύθυνση με περιττούς συνταγματικούς βερμπαλισμούς. Με επικίνδυνες κάποιες διατάξεις πολιτικού καιροσκοπισμού. Πού ακούσατε ότι εμείς προτείναμε την απλή αναλογική ως μόνιμο σύστημα; Άλλο η συνταγματική κατοχύρωση σταθερού εκλογικού συστήματος και άλλο ότι προτείναμε την απλή αναλογική ως σύστημα.

«Η πρότασή της δεν συμπεριελάμβανε λέξη για τη δημόσια διοίκηση, λέξη για την εκπαίδευση, λέξη για τη δικαιοσύνη, λέξη για το περιβάλλον [...] Η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση όταν έκανε λόγο για αναθεώρηση δεν είχε ως σκοπό τον εκσυγχρονισμό του Συντάγματος αλλά τη ματαίωση για μια 10ετία μιας ριζικής αλλαγής. Για άλλη μια φορά είστε κατώτερος των περιστάσεων και μικρότερος ενώπιον της ιστορικής ευκαιρίας για τη χώρα».

Ο πρωθυπουργός ανέφερε επίσης το εξής: «Ο πολιτικός να έχει την ίδια αντιμετώπιση με κάθε πολίτη. Ας χειροκροτήσουμε επιτέλους ότι το άρθρο 86 αλλάζει με τη διακομματική στήριξη της Βουλής των Ελλήνων. 

«Αναθεώρηση-τραγωδία»

Ευθεία κατηγορία προς τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη και τους βουλευτές της πλειοψηφίας ότι η διαδικασία της Συνταγματικής Αναθεώρησης θα καταλήξει σε μια «μίζερη και καχεκτική αναθεώρηση», αλλά και σε «αναθεώρηση-παρωδία», εάν επιμείνουν μέχρι τέλους «στην άρνηση υιοθέτησης της ερμηνευτικής δήλωσης στο 86 και στην αδιανόητη πρόταση για Πρόεδρο της Δημοκρατίας μειοψηφίας στο 36» διατύπωσε ο Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας κατά τη διάρκεια της σχετικής συζήτησης στη Βουλή.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είπε, απευθυνόμενος στον κ. Μητσοτάκη, ότι εκείνος και η παράταξή του θα μείνουν στη ιστορία «ως η παράταξη που αρνήθηκε ακόμα και τα ελάχιστα, τα στοιχειώδη και αυτονόητα, για το συνταγματικό εκσυγχρονισμό της χώρας». Και αυτό, όπως τον κατηγόρησε, «προκειμένου να ικανοποιήσει εσωτερικές αντιφάσεις και απαιτήσεις της τρέχουσας συγκυρίας, όπως για παράδειγμα τον φόβο απέναντι στην έρευνα της Novartis (γι' αυτό επιμένετε στην άρνηση της ερμηνευτικής δήλωσης), αλλά και τις αντιφάσεις στο εσωτερικό σας να εκλέξετε ΠτΔ με μεγάλη πλειοψηφία (γι' αυτό οδηγείστε σε έναν εξευτελισμό και του κύρους της διαδικασίας και του θεσμού)». Σημείωσε ότι όμως το κυριότερο είναι ότι η σημερινή τους απόφαση «θα διευρύνει τις σκιές ανάμεσα στους πολίτες και το πολιτικό σύστημα».

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ανέπτυξε και τις υπόλοιπες προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ που «μπλόκαρε» η ΝΔ για την αναθεώρηση, τονίζοντας ότι αυτές «είναι οι προτάσεις για το Σύνταγμα του μέλλοντος». Δήλωσε βέβαιος ότι ο ελληνικός λαός, θα επιβραβεύσει τη συνέπεια του ΣΥΡΙΖΑ και «θα μας δώσουν την ευκαιρία, στην προοδευτική παράταξη, να ξεκινήσουμε και να ολοκληρώσουμε την επόμενη αναθεώρηση». «Η Ιστορία αργά ή γρήγορα θα μας δικαιώσει. Η Ιστορία με τα όσα επιλέγετε να κάνετε στην αναθεώρηση, σάς έχει ήδη καταδικάσει» είπε.

Ειδικότερα, στην ομιλία του στη Βουλή, ο κ. Τσίπρας αντιπαρέβαλε το «συνολικό σχέδιο» αναθεώρησης που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2018 έχοντας ως θεμελιώδη παραδοχή ότι το Σύνταγμα ανήκει σε όλους τους πολίτες, με την «αμήχανη και άτολμη συρραφή σκόρπιων διατάξεων» της πρότασης της ΝΔ. Κατηγόρησε τα «κόμματα του παλιού πολιτικού συστήματος» ότι βρέθηκαν απέναντι στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ που αποσκοπούσε σε εκδημοκρατισμό του πολιτεύματος, διεύρυνση της λαϊκής συμμετοχής και των κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων, αποκατάσταση της αξιοπιστίας της πολιτικής.

Ο κ. Τσίπρας σημείωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρότεινε ώριμα αιτήματα που ενέχουν και το στοιχείο της συναίνεσης και πως, αντίθετα με τη σημερινή κυβέρνηση, είχε αποδεχθεί αυτοβούλως διάφορες προτάσεις της τότε αντιπολίτευσης, δίνοντας έτσι την ευκαιρία αυτές να είναι σήμερα μεταξύ των αναθεωρητέων διατάξεων.

Ολόκληρη η σημερινή σύγκρουση Μητσοτάκη Τσίπρα στη Βουλή