Τουρκία-Λιβύη: Τα 10 «όπλα» της ελληνικής αντεπίθεσης

Με τρόπο νοµικά έωλο µεν, πλην όµως άκρως επικίνδυνο και «δηλωτικό εσκεµµένης πρόκλησης έντασης σε διµερές και περιφερειακό επίπεδο», η Τουρκία διεκδικεί πλέον κοινά θαλάσσια σύνορα µε τη Λιβύη, σύνορα τα οποία επιχειρεί µάλιστα, µέσα από... αλλεπάλληλες αυθαιρεσίες, και να παγιώσει/επιβάλει ως τη νέα διαπραγµατευτική «βάση» των τουρκικών αξιώσεων έναντι της Ελλάδας.

Για να το καταφέρει συνήψε ένα µνηµόνιο συναντίληψης (το οποίο πλέον αποκαλεί συµφωνία) µε έναν ηγέτη όπως είναι ο Λίβυος Φαγέζ αλ Σάρατζ, ο οποίος φέρει µεν τον τίτλο του «πρωθυπουργού», χωρίς όµως να έχει τη στήριξη ούτε του συνόλου του λιβυκού υπουργικού συµβουλίου, ούτε του διεθνώς αναγνωρισµένου Κοινοβουλίου της Λιβύης. Ενός «πρωθυπουργού» που (βάσει της συµφωνίας που υπεγράφη στο Σκιράτ το 2015: άρθρο 8, παράγραφος 2, σηµείο f) δεν έχει καν το δικαίωµα να συνάπτει διεθνείς συµφωνίες εάν εκείνες δεν έχουν την έγκριση και του λιβυκού Κοινοβουλίου...

Πως ο Ερντογάν καταστρατηγεί το διεθνές δίκαιο 

Και όµως, αψηφώντας τα πολλά νοµικά κενά, η Τουρκία του Ερντογάν προχωρά ακάθεκτη. Σε διαχρονικό ρόλο «επιτηδείου», επιχειρεί να κατοχυρώσει νέα τετελεσµένα προωθηµένης τουρκικής «κυριαρχίας» στη Μεσόγειο, συνάπτοντας νοµικώς αβάσιµα µνηµόνια (όπως εκείνο που υπεγράφη στην Κωνσταντινούπολη στις 27 Νοεµβρίου) µε πολιτικούς που δεν έχουν στην πραγµατικότητα καν την εξουσία/εξουσιοδότηση να υπογράφουν τέτοιου είδους δεσµεύσεις (όπως ο Λίβυος πρωθυπουργός Φαγέζ αλ Σάρατζ). Μνηµόνια τα οποία εν συνεχεία η Αγκυρα διαφηµίζει ως «συµφωνίες» και επικυρώνει µονοµερώς (όπως έπραξε το τουρκικό Κοινοβούλιο στις 5 ∆εκεµβρίου) προτού τα κοινοποιήσει στον ΟΗΕ, με την επίµαχη κοινοποίηση να μην µπορεί να αποτελέσει όμως κατ’ ουδέναν τρόπο αποδεικτικό νοµιµότητας.

Στη θεωρία, η Αγκυρα επιµένει να επικαλείται το διεθνές δίκαιο. Στην πράξη, ωστόσο, το «δίκαιο» που εκείνη εφαρµόζει προσιδιάζει περισσότερο σε τουρκικό φιρµάνι. Η Τουρκία, άλλωστε, δεν έχει καν υπογράψει τη Σύµβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. ∆εν αναγνωρίζει ούτε τη γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.

Νοµικά έωλες και καταδικαστέες από τη διεθνή κοινότητα, οι τουρκικές µεθοδεύσεις επιχειρούν να σύρουν την Ελλάδα σε µια διαπραγµάτευση επί τη βάσει τουρκικών διεκδικήσεων που θα φτάνουν πια έως και τα νερά της Λιβύης, περιορίζοντας όλα τα ελληνικά νησιά στα χωρικά τους ύδατα των µόλις 6 ναυτικών µιλίων. Οι κινήσεις της Τουρκίας δεν παράγουν έννοµα αποτελέσµατα. Παράγουν όµως ένταση, δηµιουργούν «κλίµα», προσφέρουν επιφάσεις «νοµιµότητας», φανερώνουν διαθέσεις και είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσουν το εφαλτήριο επερχόµενων τουρκικών προκλήσεων.

Τα 10 «μέτωπα» της ελληνικής αντεπίθεσης 

Η Ελλάδα καλείται πλέον να πορευτεί µέσα ένα τέτοιο περιβάλλον αξιοποιώντας όλα τα «όπλα» που έχει στη διάθεσή της, «όπλα» που για να καταφέρουν όµως να σταθούν απέναντι σε αναβαθµισµένες προκλήσεις θα πρέπει εκ των πραγµάτων και αυτά να αναβαθµιστούν.

Η Ελλάδα δύναται να κινηθεί σε δέκα µέτωπα:

1. ∆ιεθνοποιώντας το θέµα των τουρκικών προκλήσεων (που συνδαυλίζουν την ένταση όχι µόνο στα Ελληνοτουρκικά αλλά και εντός της Λιβύης, µόλις λίγα 24ωρα πριν από τη διεθνή διάσκεψη του Βερολίνου για την ειρήνευση στην αφρικανική χώρα) αλλά και υπενθυµίζοντας στη διεθνή κοινότητα τις καταγγελίες που θέλουν την Τουρκία να έχει παραβιάσει το εµπάργκο όπλων που έχει επιβάλει ο ΟΗΕ στη Λιβύη.
2. Προβαίνοντας σε όλες τις προβλεπόµενες διπλωµατικές κινήσεις (διαβήµατα, επιστολές στον ΟΗΕ, κινήσεις προς διεθνείς οργανισµούς κ.ά.).
3. Κινητοποιώντας την ΕΕ προς την κατεύθυνση της επιβολής κυρώσεων, που δεν θα υπονοµεύουν όµως τη διαδικασία πολιτικής επίλυσης της λιβυκής κρίσης (µε δεδοµένο ότι η ΕΕ συνεχίζει να στέλνει κονδύλια «βοήθειας» όχι µόνο στην Τουρκία αλλά και στη Λιβύη).
4. «Επενδύοντας» στην περαιτέρω σύσφιξη των δεσµών µε τη Γαλλία του Εµανουέλ Μακρόν (που είναι και ο µόνος από τους «µεγάλους» που συγκρούεται ανοιχτά µε τον Ερντογάν στα διεθνή φόρα).
5. Επιχειρώντας να κλείσει εκκρεµότητες µε την Αίγυπτο αλλά και µε την Κύπρο (βλέπε οριοθετήσεις ΑΟΖ).
6. Ενδυναµώνοντας τους δεσµούς µε το Ισραήλ (ενώ προχωρούν κανονικά τα σχέδια για την τοποθετηση ισραηλινού ραντάρ στην Κρήτη).
7. Ενισχύοντας την ελληνική στρατιωτική ετοιµότητα (κυρίως την αµυντική θωράκιση της Κρήτης, τις ανατολικές ακτές της οποίας ενδέχεται να επιχειρήσουν να προσεγγίσουν τουρκικά ερευνητικά, ρισκάροντας έτσι ένα θερµό επεισόδιο).
8. Ρίχνοντας «προειδοποιητικές βολές» ενόχλησης προς την κατεύθυνση «φίλων» της Τουρκίας (όπως είναι, για παράδειγµα, το Πακιστάν, η λιβυκή κυβέρνηση του Φαγέζ αλ Σάρατζ κ.ά.).
9. Αναπτύσσοντας γέφυρες επικοινωνίας µε «εχθρούς» της Τουρκίας, όπως είναι ο Λίβυος στρατηγός Χαλίφα Χαφτάρ.
10. «Θωρακίζοντας» τα οικόπεδα νοτίως της Κρήτης µέσα από τη σύναψη συµβάσεων µίσθωσης µε ενεργειακούς κολοσσούς για έρευνα και εκµετάλλευση υδρογονανθράκων.

Η Ελλάδα έχει ήδη προχωρήσει σε κινήσεις διεθνοποίησης του θέµατος: προς την ΕΕ (ενηµέρωση Μπορέλ από Δένδια κ.ά.) εν όψει και του επερχόµενου Συµβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (9 ∆εκεµβρίου) αλλά και της Συνόδου Κορυφής που ακολουθεί στις 12-13 ∆εκεµβρίου. Παράλληλες κινήσεις έγιναν και προς το ΝΑΤΟ (κατά την τελευταία Σύνοδο της Συµµαχίας στο Λονδίνο), προς τον ΟΗΕ (µέσω της Ελληνίδας Μόνιµης Αντιπροσώπου), τον ΟΑΣΕ (κατά την τελευταία Υπουργική Σύνοδο στην Μπρατισλάβα) αλλά και προς µεµονωµένες χώρες (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ισραήλ, Γαλλία, Ιταλία, Κύπρος, Αίγυπτος κ.ά.).

Ο Λίβυος πρέσβης στην Ελλάδα εκλήθη στο υπουργείο Εξωτερικών το πρωί της 6ης ∆εκεµβρίου, όπου ενηµερώθηκε για την απόφαση της απέλασής του. Υπενθυµίζεται ότι του είχε ζητηθεί να κοινοποιήσει το περιεχόµενο του µνηµονίου Ερντογάν - Αλ Σάρατζ, πράγµα που όµως δεν έκανε. Ο πρόεδρος της διεθνώς αναγνωρισµένης λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων, από την άλλη, Αγκίλα Σάλεχ Ισα Γκουαϊντέρ, θα βρίσκεται στην Αθήνα την ερχόµενη Πέµπτη (12 ∆εκεµβρίου), ανταποκρινόµενος σε πρόσκληση του προέδρου της Βουλής των Ελλήνων Κώστα Τασούλα. Σηµειώνεται ότι η λιβυκή Βουλή (που πρόσκειται στον αντίπαλο του Φαγέζ αλ Σάρατζ και «εχθρό» της Τουρκίας στρατηγό Χαφτάρ) έχει ήδη απορρίψει το µνηµόνιο Ερντογάν-Αλ Σάρατζ, όπως έχουν κάνει επίσης, µεταξύ άλλων, και η Αίγυπτος, η Κύπρος, το Ισραήλ, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ, αλλά και ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, η χώρα του οποίου την διεθνώς αναγνωρισµένη Βουλή που πρόσκειται στις δυνάµεις του Χαλίφα Χαφτάρ µε έδρα το Τοµπρούκ.

Οι ΑΟΖ και ο ρόλος της Κρήτης 

Ενα κρίσιµο σηµείο στο οποίο θα πρέπει να δοθεί πλέον µεγαλύτερη έµφαση είναι το ζητούµενο της οριοθέτησης ΑΟΖ µε την Αίγυπτο και την Κύπρο. Αλλωστε και µε τις δύο χώρες έχει γίνει σχετική προεργασία τα περασµένα χρόνια, ενώ ως επιλογή θα μπορούσε ίσως να συζητηθεί το ενδεχόμενων μερικών οριοθετήσεων σε πρώτη φάση (προκειμένου να θωρακιστούν συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές) με την επιφύλαξη της σύναψης ολοκληρωμένων συμφωνιών στο μέλλον.

Ο γεωγραφικός χώρος της Κρήτης, από την άλλη, αποκτά πλέον (στη σκιά του µνηµονίου Τουρκίας-Λιβύης) κεντρική θέση στις εξελίξεις, καθώς η αµυντική του θωράκιση αναβαθµίζεται σηµαντικά στα µάτια της ηγεσίας των ελληνικών Ενόπλων ∆υνάµεων, µε στόχο όχι µόνο την άµυνα αλλά και την… επιτήρηση όλων εκείνων των θαλάσσιων περιοχών δυτικά του 28ου µεσηµβρινού που η Τουρκία πλέον διεκδικεί ως δικές της. Υπενθυµίζεται, πάντως, ότι την τελευταία φορά που η Τουρκία επιχείρησε να στείλει κάποιο δικό της ερευνητικό εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (ήταν το «Barbaros» τον Οκτώβριο του 2018), η Ελλάδα είχε απαντήσει στέλνοντας… πολεµικά πλοία.