Ανοίγει βεντάλια προκλήσεων ο Ερντογάν: Αερομαχίες σε Αιγαίο, μαχητές στη Λιβύη

«Ο Μουσταφά Κεμάλ κινητοποίησε τους αδελφούς μας και πολέμησε μαζί τους ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις στις περιοχές της Τρίπολης, της Βεγγάζης και της Ντέρνα», διακηρύττει ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην προσπάθειά του να στοιχειοθετήσει, μέσα από αναφορές στο «ένδοξο» οθωμανικό παρελθόν, τους λόγους για τους οποίους η Τουρκία σήμερα «επεμβαίνει» στις εσωτερικές υποθέσεις της εμφυλιοπολεμικής Λιβύης.

Πράγματι, ο Μουσταφά Κεμάλ είχε πολεμήσει ενάντια στους Ιταλούς στη Λιβύη το 1912. Περίπου έναν αιώνα μετά, η Τουρκία του Ερντογάν επιστρέφει δυναμικά στα εδάφη της πλούσιας σε πετρέλαιο βορειοαφρικανικής χώρας με τη μεσογειακή ακτογραμμή των σχεδόν 1.800 χιλιομέτρων, για να πολεμήσει αυτήν τη φορά όχι τους Ιταλούς εισβολείς αλλά τις δυνάμεις του - υποστηριζόμενου από τη Ρωσία, τα Εμιράτα, την Αίγυπτο και τη Γαλλία - Λίβυου στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ που «πολιορκούν» εδώ και εννέα μήνες την Τρίπολη με στόχο να ανατρέψουν την - υποστηριζόμενη από την Τουρκία και το Κατάρ - Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) του Φαγιέζ αλ Σάρατζ.

Εάν όλα κυλήσουν όπως έχουν εξαγγελθεί εν μέσω πολεμικών τυμπανοκρουσιών, τότε μέσα στις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου, η τουρκική βουλή θα πρέπει να έχει δώσει το πράσινο φως για την αποστολή τουρκικών στρατευμάτων στη Λιβύη, ανταποκρινόμενη έτσι θετικά στο όποιο (γενόμενο ή μελλοντικό) επίσημο αίτημα του Φαγιέζ αλ Σάρατζ για παροχή στρατιωτικής βοήθειας ενάντια στις δυνάμεις του Εθνικού Λιβυκού Στρατού (LNA) του Χαλίφα Χάφταρ.

Σενάρια για… Τούρκους μισθοφόρους της εταιρείας «SADAT» 

Το ενδεχόμενο η Τουρκία να προχωρήσει όντως στην αποστολή Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (TSK) στο έδαφος της Λιβύης παραμένει αμφίβολο, παρά τις σχετικές εξαγγελίες. Κυκλοφορούν μάλιστα σενάρια που θέλουν την Άγκυρα να στέλνει, εναλλακτικά, στην Τρίπολη… Τούρκους μισθοφόρους, συγκεκριμένα της ιδιωτικής εταιρείας «SADAT A.S.» του απόστρατου ταξίαρχου Αντνάν Τανρίβερντι ο οποίος άλλωστε τυγχάνει και στενός σύμβουλος επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής και ασφαλείας του… ιδίου του προέδρου Ερντογάν.

Η Τουρκία, πάντως, έχει ήδη «παρουσία» στη Λιβύη με «στρατιωτικούς συμβούλους», στρατιωτικό υλικό αλλά έναν «στόλο» από περίπου 20 τουρκικά drones, κατά παραβίαση του εμπάργκο όπλων που έχουν επιβάλει στη χώρα τα Ηνωμένα Έθνη. «Η Τουρκία δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει από τα βήματα που έκανε στη Λιβύη και στη Συρία. Εάν χρειαστεί, θα αυξήσουμε τη στρατιωτική μας στήριξη προς τη Λιβύη», διακηρύττει χαρακτηριστικά ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υπογραμμίζοντας μάλιστα με νόημα ότι η Άγκυρα πια «δεν έχει την πολυτέλεια» να ακολουθήσει μια διαφορετικού τύπου πολιτική μη-εμπλοκής στα εσωτερικά των γειτόνων καθώς κάτι τέτοιο θα της οδηγούσε σε ακόμη μεγαλύτερο «αποκλεισμό» ή «στραγγαλισμό». «Εάν εγκαταλείψουμε όσα έχουμε ξεκινήσει στην Τουρκική Κύπρο και τη Λιβύη, δεν θα μας αφήσουν ούτε μια ακτή για να ψαρεύουμε», διαμηνύει χαρακτηριστικά ο Ερντογάν.

Στο κατώφλι πια του 2020, ο Τούρκος πρόεδρος εφευρίσκει «εξωτερικές απειλές» και επισείει «εχθρούς», αλλοεθνείς ή αλλόθρησκους, ακριβώς για να μπορεί να δικαιολογεί τις τουρκικές εισβολές ως «νόμιμες», «αμυντικές» και «αναγκαίες». Έτσι όμως επενδύει και στον φόβο (βλέπε «σύνδρομο των Σεβρών»), έναν φόβο τον οποίο τροφοδοτεί για να μπορέσει εν συνεχεία να αξιοποιήσει πολιτικά ο ίδιος ως αυτόκλητος προστάτης όχι μόνο των απανταχού Τούρκων (παν-τουρκισμός) αλλά και των όπου γης σουνιτών (παν-ισλαμισμός), συσπειρώνοντας γύρω του φοβισμένους ψηφοφόρους, ενισχύοντας το προφίλ του στο εξωτερικό και αποπροσανατολίζοντας τον τουρκικό λαό από άλλα φλέγοντα προβλήματα της καθημερινότητας, προβλήματα απορρέοντα κυρίως από την κατάσταση της τουρκικής οικονομίας.

«Η Λιβύη δεν είναι Συρία»

Ειδικά ως προς το θέμα της Λιβύης ωστόσο, δεν συμμερίζονται όλες οι τουρκικές πολιτικές δυνάμεις το «αφήγημα» του Ερντογάν. Τουναντίον. Το κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το εθνικιστικό Καλό Κόμμα (İYİ Parti) και το φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP), σύσσωμη δηλαδή η τουρκική αντιπολίτευση, ζητούν να απεμπλακεί στρατιωτικά η Τουρκία από το μέτωπο της Λιβύης, υπογραμμίζοντας ότι όσα συμβαίνουν στη βορειοαφρικανική χώρα δεν αποτελούν άμεση απειλή για την τουρκική εθνική ασφάλεια. «Η Λιβύη δεν είναι Συρία» και «δεν πρέπει να γίνει Συρία», υπογραμμίζουν από την πλευρά τους Τούρκοι αναλυτές, αναγνωρίζοντας ότι η Συρία αποτελεί διαφορετική περίπτωση λόγω γεωγραφικής εγγύτητας αλλά και εξαιτίας του Κουρδικού ζητήματος.

Προώθηση «αλα τούρκα» εκεχειριών

Ο Ερντογάν πρόκειται να ρισκάρει πράγματι πάρα πολλά εάν επιλέξει να εμπλακεί στρατιωτικά σε μια δυνητικά μακροχρόνια σύρραξη στο λιβυκό έδαφος. Το ρίσκο του μάλιστα αυξάνεται με δεδομένο ότι εκείνος πλέον μετράει ήττες και στο έδαφος της βορειοδυτικής Συρίας (Ιντλίμπ), εκεί όπου υποστηριζόμενες από τη Ρωσία δυνάμεις του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ προελαύνουν εναντίον υποστηριζόμενων από την Τουρκία ομάδων, περικυκλώνοντας παράλληλα και κάποια από τα συνολικά 12 παρατηρητήρια που διατηρεί η Τουρκία εντός των συριακών συνόρων.

Η τουρκική ηγεσία θα ήθελε στην πραγματικότητα να εξασφαλίσει και στα δύο μέτωπα, τόσο της Λιβύης όσο και της Συρίας, συμφωνίες για κατάπαυση του πυρός, συμφωνίες οι οποίες θα είναι όμως έτσι διαμορφωμένες ώστε να μην διαταράσσουν τη συμπόρευση Τουρκίας-Ρωσίας από τη μία πλευρά και παράλληλα να αναγνωρίζουν στην ίδια την Τουρκία ρόλο «περιφερειακής δύναμης» ικανής να καθορίζει/συναποφασίζει/επηρεάζει τις εξελίξεις στην ευρύτερη μεσογειακή γειτονιά από την άλλη.

Σε ακριβώς αυτό το πλαίσιο της προώθησης «αλα τούρκα» εκεχειριών, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πραγματοποίησε αιφνιδιαστική επίσκεψη στις 25 Δεκεμβρίου στην Τυνησία (με θέμα τη Λιβύη) συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούοσγλου και τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, ενώ μόλις δύο 24ωρα νωρίτερα, στις 23 Δεκεμβρίου, τουρκική αντιπροσωπεία είχε μεταβεί στη Μόσχα (με θέμα τη Συρία).

Κατά τη συνάντηση που είχε με τον Τυνήσιο πρόεδρο Κάις Σαγιέντ στην Τύνιδα την περασμένη Τετάρτη, ο Ερντογάν φέρεται μάλιστα, σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα, να ζήτησε να του παραχωρηθεί και τυνησιακό λιμάνι ως «βάση» για τα πολεμικά πλοία της Τουρκίας στη Μεσόγειο.

Επαφές που φανερώνουν διαθέσεις για τον Ερντογάν

Σημειώνεται ότι κατά τις τελευταίες εβδομάδες του 2019, από τις 25 Νοεμβρίου και έπειτα, ο Τούρκος πρόεδρος επισκέφθηκε μεταξύ άλλων το Κατάρ, τη Μαλαισία και την Τυνησία. Παράλληλα, μέσα στο ίδιο διάστημα, εκείνος υποδέχτηκε στην Τουρκία… τον Λίβυο «πρωθυπουργό» Φαγιέζ αλ Σάρατζ, τον ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια, τον υπουργό Εξωτερικών του Πακιστάν, τον Αλβανό πρωθυπουργό Έντι Ράμα και τον πρωθυπουργό του Ιρακινού Κουρδιστάν Μασρούρ Μπαρζανί, μεταξύ άλλων.

Η τουρκική ηγεσία ετοιμάζεται να καλωσορίσει το 2020 ξεδιπλώνοντας μια μαξιμαλιστική βεντάλια από επεκτατικές φιλοδοξίες, φιλοδοξίες που εκτείνονται από τη Λιβύη (ή, πιο σωστά, την Κρήτη) έως και τη Συρία (12 τουρκικά παρατηρητήρια, «ζώνη ασφαλείας»), και από το Κατάρ (Qatari-Turkish Joint Command) έως και τη Σομαλία στην πρωτεύουσα της οποίας, Μογκαντίσου, εδρεύει πλέον και μια… τουρκική στρατιωτική διοίκηση (Turkish Task Force Command).

Το 2019 όμως, που φεύγει, θα μείνει στην ιστορία και ως η χρονιά με τις περισσότερες τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου… μέχρι την επόμενη. Οι παραβιάσεις στο Αιγαίο ξεπέρασαν φέτος, για πρώτη φορά στα χρονικά, τις 4.000, με τα τουρκικά μαχητικά να κλιμακώνουν μάλιστα την ένταση μέσα από διαδοχικά μπαράζ υπερπτήσεων και παραβιάσεων κατά την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων.

Πυκνό το δίμηνο Δεκεμβρίου 2019 - Ιανουαρίου 2020 

Μέσα στις τελευταίες πέντε εβδομάδες, ωστόσο, η Άγκυρα θα έκανε και άλλα πολλά: θα υπέγραφε δύο συμφωνίες-μνημόνια (στρατιωτικής συνεργασίας και θαλασσίων οριοθετήσεων) με την κυβέρνηση της Τρίπολης, θα παρουσίαζε επισήμως τους χάρτες με τις νέες εδαφικές διεκδικήσεις της δυτικά του 28ου μεσημβρινού, θα εγκαινίαζε το νέο αρχηγείο της κοινής τουρκο-καταριανής στρατιωτικής διοίκησης (Qatari-Turkish Joint Command) στο Κατάρ, θα έστελνε τουρκικό drone (Bayraktar TB2) στα κατεχόμενα, θα παρουσίαζε το πρώτο τουρκικό υποβρύχιο τύπου 214 (οι εργασίες ναυπήγησης του οποίου θα χρειαστούν, ωστόσο, ακόμη αρκετούς μήνες για να ολοκληρωθούν), θα ανακοίνωνε σχέδια για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει την Τουρκία με τα κατεχόμενα με την προοπτική μάλιστα να έτοιμος έως το 2025 ως έργο «ανταγωνιστικό» στον αγωγό EastMed (οι υπογραφές της διακυβερνητικής συμφωνίας που ανοίγει τον δρόμο για τον οποίο πέφτουν ωστόσο στην Αθήνα στις 2 Ιανουαρίου από τους κ.κ. Κ. Μητσοτάκη, Ν. Αναστασιάδη, Μπ. Νετανιάχου), θα προανήγγελλε τουρκικές απόπειρες γεωτρήσεων εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας μέσα στο 2020, θα συνέχιζε να εκβιάζει την ΕΕ με αιχμή το προσφυγικό κ.ά.

Το 2020 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Συνθήκη των Σεβρών, με τον Ερντογάν να εργαλειοποιεί τα φοβικά σύνδρομα του παρελθόντος για να προωθήσει το δικό του μαξιμαλιστικό τουρκικό αναθεωρητισμό με το βλέμμα στραμμένο εντός αλλά και εκτός των συνόρων.

Ο Ιανουάριος αναμένεται, πάντως, πυκνός, με τον Τούρκο πρόεδρο να αναμένεται να δώσει το «παρών» στη διεθνή διάσκεψη για τη Λιβύη που είναι προγραμματισμένο πραγματοποιηθεί στο Βερολίνο, ενώ μέσα στον Ιανουάριο εκείνος αναμένεται να υποδεχτεί στην Κων/πολη και τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν για την τελετή των εγκαινίων του αγωγού φυσικού αερίου TurkStream.