Τα έργα και οι ημέρες του ΔΝΤ στην Ελλάδα - Από το Καστελόριζο στο «λουκέτο»

Για πολλούς η δεκαετία των µνηµονίων προσωποποιείται στον Πολ Τόµσεν, που ήταν ο άνθρωπος του ∆ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου στην Αθήνα τα πρώτα χρόνια της κρίσης.

Οι κυβερνήσεις τον «έδειχναν» όταν έπρεπε να ανακοινώσουν τα σκληρά µέτρα των περικοπών και δεν χρειάστηκε πολύς καιρός για να δαιµονοποιηθεί.

Όλα -µε βάση τις εικόνες που κυριάρχησαν- είχαν ξεκινήσει εντελώς διαφορετικά το 2009. Οταν ο Γιώργος Παπανδρέου, πριν αλλά και µετά την εκλογική νίκη του, είχε έρθει σε επαφή µε τον γενικό διευθυντή του Ταµείου, Ντοµινίκ Στρος-Καν, προσδοκώντας σε ένα «διαφορετικό ∆ΝΤ» λόγω της πολιτικής καταγωγής του Γάλλου, που έκλεισε άδοξα την καριέρα του σε ένα ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης.

∆εν θα µάθουµε ποτέ αν το ∆ΝΤ µπορούσε να έχει ένα διαφορετικό πρόσωπο, αλλά η ουσία είναι ότι η παρουσία του στην Ελλάδα, µια χώρα της Ευρωζώνης, συνδυάστηκε µε πολιτικές τις οποίες το Ταµείο ακολουθούσε µε ευλάβεια σε χώρες µε πολύ µεγάλα επίπεδα φτώχειας και υπανάπτυξης.

Το κλείσιµο του «µνηµονιακού» Γραφείου του στην Αθήνα συµβολίζει -πιο πολύ και από τις µειώσεις κάποιων φόρων- την ολοκλήρωση των δανειακών προγραµµάτων και την προσπάθεια της επιστροφής σε µια κανονικότητα.

Το «λουκέτο» στο ∆ΝΤ της Αθήνας ανέλαβε να ανακοινώσει προ ηµερών ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, µετά την κατ’ ιδίαν συζήτησή του µε τη γενική διευθύντρια του Ταµείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η οποία κάθεται πλέον στη θέση της Κριστίν Λαγκάρντ. Η πολυετής παρουσία του ολοκληρώνεται, αφήνοντας έντονα σηµάδια στους πληττόµενους από την κρίση, σκληρές µάχες και κινηµατογραφικού τύπου σκηνές σε υπουργεία και στο «Χίλτον» – όπου αργότερα στρατοπέδευσαν τα κλιµάκια της τρόικας, που αργότερα βαφτίστηκαν σε «θεσµούς».

«Το Γραφείο του ∆ΝΤ στην Αθήνα άνοιξε όταν η Ελλάδα µπήκε στην κρίση. Το κλείσιµό του δείχνει παντού στον κόσµο ότι η Ελλάδα βγαίνει από την κρίση και κοιτάζει µε αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία το µέλλον» διαπιστώνει ο νυν κυβερνητικός εκπρόσωπος, αισιοδοξώντας πλέον για την πορεία της χώρας και ταυτίζοντας επί της ουσίας την έλευση του ∆ΝΤ στην Αθήνα µε το ξέσπασµα της κρίσης το 2009. Τότε που ο υπουργός Οικονοµικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, αναλάµβανε τα νέα του καθήκοντα.

Δείγμα γραφής

Το ∆ΝΤ είχε όµως κάνει την εµφάνισή του νωρίτερα. Η κυβέρνηση Καραµανλή διά του Γιώργου Αλογοσκούφη έστειλε αίτηµα τεχνικής αρωγής το 2004 και όπως λένε οι πληροφορίες και τα ντοκουµέντα, η σχετική µελέτη παραδόθηκε τον Αύγουστο του 2005. Τίτλος της «Μια στρατηγική για τον εκσυγχρονισµό της δηµοσιονοµικής διαχείρισης» και ζητούµενο η βελτίωση του φορολογικού χάρτη και της λειτουργίας του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. «Το περιεχόµενο αυτής της Εκθεσης αποτελεί κείµενο τεχνικών συµβουλών και συστάσεων, οι οποίες παρέχονται από το ∆ΝΤ στις ελληνικές Αρχές, σε συνέχεια του αιτήµατός τους για τεχνική βοήθεια. Με τη γραπτή εξουσιοδότηση των ελληνικών Αρχών, αυτή η Εκθεση ή οι περιλήψεις µπορούν να κοινοποιηθούν στους διευθυντές και στο προσωπικό του ∆ΝΤ, καθώς και στους παρόχους τεχνικής βοήθειας εκτός ∆ΝΤ» ενηµέρωνε από τον πρόλογο της Εκθεσης το τµήµα ∆ηµοσιονοµικών Υποθέσεων του ∆ΝΤ την ελληνική πλευρά.

Ακολουθούν χιλιάδες λέξεις που εισηγούνται γρήγορες αλλαγές πριν από τον Αύγουστο του 2009, όταν επί Παπαθανασίου η Εκθεση του ∆ΝΤ επιµένει σε σκληρές διαπιστώσεις και σύµφωνα µε πληροφορίες τις περιγράφει µε τη φράση ότι «αν ήταν το ελληνικό κράτος επιχείρηση, θα έπρεπε να είχε κλείσει».

Μετά τις εκλογές, τον Οκτώβριο του 2009, η κυβέρνηση Παπανδρέου συναντάται µε τη χιονοστιβάδα των ραγδαίων εξελίξεων. Ο Μποµπ Τράα εισβάλλει, όπως ο Τόµσεν επί χρόνια, στη ζωή της χώρας. Σε µια συνάντηση στην Καραγιώργη Σερβίας ο Ολλανδός Τράα µιλά στον Παπακωνσταντίνου, στον υφυπουργό Φίλιππο Σαχινίδη και σε άλλους µε απαξιωτικό ύφος για τους πολιτικούς και το πολιτικό σύστηµα της χώρας, που σοκάρει τους εµβρόντητους συνοµιλητές του.

Ο ογκώδης τόµος µε τις προτάσεις του ∆ΝΤ έφτασε στα χέρια του υπουργού Οικονοµικών τον Ιανουάριο του 2010. Η έλευση του ∆ΝΤ επισηµοποιείται µε τις ανακοινώσεις του Γ. Παπανδρέου από το Καστελόριζο.

«Τον παρακαλέσαμε»

Ο τέως διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Γ. Προβόπουλος, επτά χρόνια µετά την κρίση υποστήριζε ότι η δηµοσιονοµική πολιτική που ακολουθήθηκε ήταν εντελώς λανθασµένη και µιλώντας στην ετήσια γενική συνέλευση του Συνδέσµου Ελληνικών Βιοµηχανιών Τροφίµων (ΣΕΒΤ) προσέθετε ότι η αιτία που η ελληνική οικονοµία εισήλθε στον έβδοµο χρόνο κρίσης ήταν η µη προώθηση πραγµατικών διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων. Μάλιστα στη συνέχεια της οµιλίας του ο κ. Προβόπουλος αποκάλυψε ότι έκθεση του Μποµπ Τράα το 2008 (εκπροσώπου του ∆ΝΤ για την Ελλάδα) είχε δείξει ότι το χρέος θα εκτοξευόταν µακροπρόθεσµα στο 800% του ΑΕΠ, δεδοµένου ότι το αναλογιστικό χρέος των ασφαλιστικών ταµείων ανερχόταν σε 400%. «Τον παρακαλέσαµε να µην τη δηµοσιοποιήσει» συµπλήρωσε ο κ. Προβόπουλος.

Τα πολιτικά κόµµατα στην Ελλάδα εξακολουθούν να κονταροχτυπιούνται για το ποιος ευθύνεται για την κρίση.

Οι κυβερνήσεις αλλάζουν. Ο Λουκάς Παπαδήµος διαδέχεται τον Γιώργο Παπανδρέου και η κυβέρνηση Σαµαρά - Βενιζέλου κατηγορείται από τον πολιτικό αντίπαλο ΣΥΡΙΖΑ για το mail Χαρδούβελη και τα νέα δεινά που θα έφερνε. Οι εκπρόσωποι του ∆ΝΤ και της τρόικας πηγαινοέρχονται στα υπουργικά γραφεία.

Αναλαµβάνοντας καθήκοντα υπουργού Οικονοµικών το καλοκαίρι του 2011, ο Ευάγγελος Βενιζέλος έχει µια άγρια σύγκρουση µε τους δανειστές και κόβει µαχαίρι τη διαπραγµάτευση ένα βράδυ του Αυγούστου στην Αθήνα. Οι πρωταγωνιστές της περιόδου επανέρχονται στο τραπέζι των διαπραγµατεύσεων και τις ηµέρες της ∆ΕΘ ανακοινώνεται από τη συµπρωτεύουσα το γνωστό «χαράτσι», που µετεξελίχθηκε στον... περιβόητο ΕΝΦΙΑ.

Οι εικόνες και τα πρόσωπα εναλλάσσονται µε τροµακτική ταχύτητα καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης.

Το δράµα των αλλεπάλληλων τελεσιγράφων προς την ελληνική κυβέρνηση κορυφώνεται κάθε φορά που χάνεται κάθε προσδοκία για επίτευξη συµφωνίας, όπως στα Eurogroup του πρώτου εξαµήνου του 2015. Στις Βρυξέλλες, οι συνεδριάσεις του Brussels Group που θυµίζουν βασανιστικούς µαραθωνίους γίνονται µε τη συµµετοχή, από ελληνικής πλευράς, του προέδρου τότε του ΣΟΕ, Γ. Χουλιαράκη, του γενικού γραµµατέα ∆ηµοσιονοµικής Πολιτικής, Ν. Θεοχαράκη, και της συµβούλου του υπουργού Οικονοµικών, Ελενας Παναρίτη. Οι πληροφορίες κάνουν λόγο όχι µόνο για άγριους καβγάδες µε το ∆ΝΤ αλλά και µεταξύ του µετέπειτα υπουργού Γ. Χουλιαράκη µε την κυρία Παναρίτη, στενή συνεργάτιδα και εξ απορρήτων του Γ. Βαρουφάκη. Μάλιστα, ο ορισµός της τον Μάιο του 2015 στη θέση της εκπροσώπου της χώρας στο ∆ΝΤ για... κάποιες µέρες προκάλεσε, όπως αποδείχτηκε, έντονη ενδοκυβερνητική αντιπαράθεση.

Οι εκπρόσωποι των θεσµών, οι Ρίσι Γκογιάλ του ∆ΝΤ, Ντέκλαν Κοστέλο της Κοµισιόν και Ράσµους Ρίφερ της ΕΚΤ, γνωρίζουν, όπως και οι κορυφές τους, από τις αρχές του 2015 τα µηνύµατα του Γιάνη Βαρουφάκη που συνεχίζει στη γραµµή της άρνησης, επαναλαµβάνοντας ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα αποδεχθεί µέτρα που στερούνται λογικής και δεν διασφαλίζουν βιώσιµους και εφικτούς δηµοσιονοµικούς στόχους.

Το δημοψήφισμα

Μετά το δηµοψήφισµα, την κυβίστηση της κυβέρνησης Τσίπρα υπέρ της συµφωνίας για την υπογραφή τρίτου µνηµονίου και τις δεύτερες εκλογές του 2015, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος παίρνει στα δικά του χέρια την καυτή πατάτα της δηµοσιονοµικής προσαρµογής και των διαρθρωτικών αλλαγών.

Τον Μάρτιο του 2017, η πρώτη συνάντηση µεταξύ των υπουργών του οικονοµικού επιτελείου και των εκπροσώπων των δανειστών ήταν «εκρηκτική» και διεκόπη κακήν κακώς. Οι πληροφορίες έλεγαν ότι ο Τσακαλώτος και ο Χουλιαράκης έφυγαν από το «Χίλτον» χωρίς να ολοκληρωθεί η συνάντηση και χρειάστηκε ένα SMS το επόµενο πρωί από τον υπουργό των Οικονοµικών στους θεσµούς για να αποκατασταθεί το κλίµα και να προσδιοριστεί το νέο ραντεβού. Οι κ. Τσακαλώτος, Χουλιαράκης και η υπουργός Εργασίας Εφη Αχτσιόγλου επιστρέφουν στο «Χίλτον», καθώς το Ασφαλιστικό είναι στην κορυφή της λίστας µε τα «αγκάθια», ενώ καταγράφονται σηµαντικές διαφορές µεταξύ των πιστωτών, µε την Ντέλια Βελκουλέσκου να κρατά την πιο σκληρή στάση. Κάποιοι λένε ότι ο χαρακτηρισµός της Βελκουλέσκου ως «σκληρής», οφείλεται στην άκαµπτη στάση της και στις σφοδρές αντιπαραθέσεις µε την ελληνική πλευρά – άλλοι στο αποκρουστικό πρόσωπο που απέκτησαν όλοι οι εκπρόσωποι του ∆ΝΤ στη χώρα µας µετά την πρώτη εισβολή του Τόµσεν...

∆εν υπάρχει αµφιβολία ότι µαζί µε το «λουκέτο» στο Γραφείο του ∆ΝΤ στην Αθήνα µέσα στους επόµενους µήνες, µπαίνει ένα τέλος στις µνηµονιακές σκηνές µε πρωταγωνιστές τους εκπροσώπους του Ταµείου, που χρειάζονται χιλιάδες σελίδες βιβλίων για να αποτυπωθούν. Σε κάθε περίπτωση, το «λουκέτο» σηµατοδοτεί µια νέα περίοδο έξω και µακριά από το ασφυκτικό πλαίσιο του ∆ΝΤ.