Τι σημαίνει το Brexit για τους Ελληνες: Το point system και τα «μεγάλα αγκάθια»

Αναταράξεις στον ελληνικό τουρισμό από την ενδεχόμενη πτώση της λίρας και την αύξηση των τουριστικών πακέτων για τους Βρετανούς, οι οποίοι αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη τουριστική αγορά για την Ελλάδα, ανασφάλεια για όσους Ευρωπαίους δεν έχουν συμπληρώσει πέντε χρόνια παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο και δεν έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα μόνιμης παραμονής, λιγότερα δικαιώματα για μελλοντικούς φοιτητές, δυσκολότερη πρόσβαση για όσους επιστήμονες και ερευνητές θέλουν να κυνηγήσουν το όνειρό της καριέρας στην ελίτ των βρετανικών πανεπιστημίων, αλλά και μοντέλο... Αυστραλίας για όσους θέλουν να βρουν δουλειά στη Μεγάλη Βρετανία τα επόμενα χρόνια, επιφυλάσσει η μετα-Brexit εποχή για τους Ελληνες πολίτες - και όχι μόνο. 

Ο πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (Birkbeck College), καθηγητής της Νομικής Σχολής του ομώνυμου ιδρύματος, Κώστας Δουζίνας, και ο καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Παύλος Ελευθεριάδης, ο οποίος αμφισβήτησε στα βρετανικά δικαστήρια τη νομιμότητα του δημοψηφίσματος για το Brexit (κατέθεσε αίτηση ακύρωσης για λογαριασμό Κινήσεων Πολιτών), υποχρεώνοντας, μάλιστα, τη βρετανική κυβέρνηση να προχωρήσει σε αλλαγές, αναλύουν για το ethnos.gr τα δεδομένα, τις επιπτώσεις για τους Ελληνες που ζουν στη Μεγάλη Βρετανία, τι αλλάζει για όσους θέλουν να μετακομίσουν στο Λονδίνο, τις συνέπειες στην ελληνική οικονομία, τα βρετανικά και ευρωπαϊκά «ατού» της διαπραγμάτευσης που ξεκινά σε λίγες μέρες στις Βρυξέλλες, αλλά και το πώς φτάσαμε στο διαζύγιο έπειτα από… 40 χρόνια γάμου.

«Οι πολιτισμικές επαφές, οι εμπορικές συναλλαγές, η ναυτιλία θα περάσουν μια περίοδο 3-4 χρόνων ανωμαλίας, μιας αναταραχής, μιας ανασφάλειας. Σε 4-5 χρόνια ελπίζουμε ότι όλα θα επιστρέψουν σε μία κανονικότητα» δήλωσε στο ethnos.gr ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πρόεδρος του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς», Κώστας Δουζίνας, προσθέτοντας ότι «είναι δύσκολη η κατάσταση. Oσοι μπορούν και θέλουν να φύγουν πολύ γρήγορα για τη Βρετανία. Aπό δω και μπρος κανείς θα πρέπει να αντιμετωπίζει τη Βρετανία -τουλάχιστον από το τέλος του χρόνου- όπως αντιμετώπιζε τη μετανάστευση στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία».

Μοντέλο Αυστραλίας για τους νέους μετανάστες στη Μεγάλη Βρετανία - Με… point system η μετακόμιση στο Λονδίνο - Οι τρεις κατηγορίες Ελλήνων

Σύμφωνα με το μοντέλο που επεξεργάζεται η κυβέρνηση Τζόνσον, όσοι Ευρωπαίοι (άρα και Ελληνες) έχουν ζήσει στη Βρετανία μέχρι τις 31 Ιανουαρίου για πέντε χρόνια και πάνω αυτόματα μπαίνουν σε μια κατηγορία «εγκατεστημένοι»-«μόνιμου κατοίκου». Αυτοί μπορούν να παραμείνουν στον Ηνωμένο Βασίλειο αφού περάσουν μια διαδικασία εγγραφής σε ένα κατάλογο και διατηρούν όλα τα δικαιώματα που είχαν ως σήμερα. 

Οσοι μετακομίσουν στη Μεγάλη Βρετανία από την 1η Φεβρουαρίου μέχρι και το τέλος του 2020, οπότε λήγει η μεταβατική περίοδος, τότε θα πρέπει να κάνουν μία αίτηση για να εγγραφούν σε έναν άλλο κατάλογο προκειμένου να αποκτήσουν το δικαίωμα-στάτους «προεγκατάστασης» (pre-settlement status).

Αυτή η δεύτερη κατηγορία επιτρέπει να παραμείνουν 36 μήνες στη Βρετανία, ενώ στο τέλος αυτής της περιόδου όσοι έχουν δουλειά διατηρούν τραπεζικούς λογαριασμούς και πληρούν τις προϋποθέσεις θα μπορούν να κάνουν αίτηση βάσει των αρχών και των κανονισμών που θα ισχύουν τότε για μόνιμη εγκατάσταση.

Η τρίτη κατηγορία αφορά μετανάστες οι οποίοι θα θελήσουν να μετακομίσουν στη Μεγάλη Βρετανία μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020, οπότε θα έχει ολοκληρωθεί η μεταβατική περίοδος. Εκεί δεν θα υπάρχει διαφοροποίηση στην αντιμετώπιση των Ευρωπαίων από πολίτες τρίτων χωρών. 

«Αυτό που είπε η κυβέρνηση είναι ότι θα υιοθετήσει το αυστραλέζικο σύστημα μετανάστευσης. Ενα σύστημα μοριοδότησης (point system) και αυτή η μοριοδότηση δεν θα έχει καμία σχέση με το κράτος από το οποίο κατάγεται ο αιτούμενος άδεια για να ζήσει και να εργαστεί στην Βρετανία. Αντίθετα, θα έχει σχέση με τις δεξιότητες και τις γνώσεις του και με το τι θα μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία και την οικονομία» δήλωσε στο ethnos.gr ο Κώστας Δουζίνας.

Σύμφωνα με το αυστραλιανό μοντέλο, οι Αρχές δίνουν άδεια παραμονής και εγκατάστασης σε πολίτες τρίτων κρατών που έχουν εξαιρετικά ανεπτυγμένες γνώσεις και δεξιότητες, και κυρίως στους χώρους της βιομηχανίας. Πολύ δύσκολα δίνουν άδεια σε αυτούς που δεν έχουν δεξιότητες και σε ανειδίκευτους εργάτες. Υπό εξέταση θα είναι οι αιτήσεις όσων έχουν προσφορά εργασίας από κάποια εταιρεία. 

Το μέλλον Ευρωπαίων και Ελλήνων στα βρετανικά πανεπιστήμια

Αν και η μετα-Brexit εποχή ανοίγει παράθυρο για την αύξηση των διδάκτρων (σήμερα τα προπτυχιακά έχουν ταβάνι 9.000 λίρες κατ' έτος), εντούτοις και οι δύο καθηγητές εκτιμούν ότι αυτά δεν θα αυξηθούν και θα προσπαθήσουν να κρατήσουν τους Ευρωπαίους φοιτητές, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις αντιστοιχούν στο 10% του προϋπολογισμού πολλών βρετανικών πανεπιστημίων.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον καθηγητή Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και δικηγόρο ως barrister (δικηγόρος αγόρευσης) στο Λονδίνο (γραφείο Francis Taylor), Παύλο Ελευθεριάδη, από τη στιγμή που δεν θα υπάρχει η υποχρέωση εξίσωσης των διδάκτρων για Βρετανούς και Ευρωπαίους πολίτες στη μετα-Brexit εποχή αποτελεί ερώτημα πού αυτά θα καταλήξουν. 

«Σημαντικός παράγοντας είναι κατά πόσο ο μελλοντικός μεταναστευτικός νόμος θα έχει διαφορετική διευθέτηση για τους φοιτητές από ό,τι θα έχει για τους άλλους πολίτες. Αν ισχύσουν τα ίδια και για τους φοιτητές, θα είναι εξαιρετικά δυσμενής εξέλιξη σε σχέση με την υπάρχουσα κατάσταση» δήλωσε στο ethnos.gr ο Κώστας Δουζίνας.

Τα βρετανικά ΑΕΙ θα είναι λιγότερο ελκυστικά στο μέλλον, γιατί δεν υπάρχει η εγγύηση ότι θα μπορείς να μείνεις και να εργαστείς μετά την ολοκλήρωση των σπουδών σου όπως δικαιούσαι αυτομάτως σήμερα ως μέλος της Ε.Ε., τόνισε ο Παύλος Ελευθεριάδης. 

Αλμυρά τα τουριστικά πακέτα διακοπών για τους Βρετανούς

Πιθανή μείωση των Βρετανών τουριστών στη μετα-Brexit εποχή αναμένεται να φέρει το διαζύγιο Λονδίνου-Βρυξελλών. Δύο δισ. ετησίως φτάνουν τα έσοδα της Ελλάδας από τους Βρετανούς τουρίστες, αποτελώντας τη δεύτερη μεγαλύτερη τουριστική αγορά για τη χώρα μας.

«Και παρότι δεν θα υπάρχει αίτημα έκδοσης τουριστικής βίζας, αυτή η κατάσταση της ανασφάλειας, της άγνοιας, μιας γενικότερης ανωμαλίας που θα υπάρξει στις μεταφορές και τις σχέσεις των πολιτών των δύο κρατών αναγκαστικά θα οδηγήσει σε μείωση της ροής των τουριστών» δήλωσε ο Κώστας Δουζίνας, προσθέτοντας ότι «το συνάλλαγμα θα είναι πολύ πιο ακριβό με την πιθανή πτώση της λίρας, καθιστώντας αλμυρά τα τουριστικά πακέτα διακοπών»

Τα «ατού» Λονδίνου-Βρυξελλών στην επικείμενη διαπραγμάτευση

Το «πάνω χέρι» στη διαπραγμάτευση το έχει η Ευρωπαϊκή Ενωση, με την έννοια ότι οι διαπραγματευτές της αντιπροσωπεύουν ένα πολύ μεγάλο μπλοκ, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, συμφωνούν και οι δύο καθηγητές.

Σύμφωνα με τον κ. Ελευθεριάδη, οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν την έδρα τους σε μεγάλο βαθμό στο Λονδίνο, και αυτό διευκολύνει πολύ τις ευρωπαϊκές εταιρείες. «Οι ευρωπαϊκές εταιρείες δεν θέλουν να σταματήσουν να έχουν πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες, οι οποίες είναι πολύ υψηλού επιπέδου και αποτελεσματικές» δήλωσε ο κ. Ελευθεριάδης.

Ενταση μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών αναμένεται να προκύψει σε περίπτωση που το Σίτι επιχειρήσει να προσφέρει πιο φθηνές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σε τρίτες χώρες, αποκτώντας πλεονεκτήματα από την έξοδό του από τις απορρυθμίσεις και τις κανονιστικές της ΕΕ, προκαλώντας, ουσιαστικά πρόβλημα στη Φρανκφούρτη, όπου βρίσκεται το ευρωπαϊκό τραπεζικό κέντρο. 

Δυνατή εμφανίζεται η Βρετανία, σύμφωνα με τον κ. Δουζίνα, στον τομέα της ασφάλειας, των αμυντικών εξοπλισμών και των διεθνών σχέσεων, δεδομένου ότι θεωρείται μια «μαλακή δύναμη» (soft power) στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Από την άλλη, το 50% του βρετανικού εμπορίου γίνεται με την ΕΕ. «Επομένως, το Λονδίνο δεν μπορεί άμεσα σε μερικά χρόνια να αλλάξει ριζικά τις εμπορικές σχέσεις της και να αυξήσει πάρα πολύ γρήγορα τις σχέσεις που θα έχει στο μέλλον είτε με τις ΗΠΑ είτε με την Αυστραλία, δηλαδή τα λεγόμενα κράτη της Κοινοπολιτείας». 

Πώς φτάσαμε στο Brexit 

Υπάρχει μία μακρά ιστορία της σχέσης του νησιού με την ΕΕ, η οποία ήταν ανέκαθεν ταραγμένη, σύμφωνα με τον κ. Δουζίνα. Ακόμη και στη διάρκεια του 20ού αιώνα και ακόμη και αυτή τη στιγμή υπάρχει μια διαγώνια ρήξη, μια ρηγμάτωση της βρετανικής κοινωνίας αλλά και της πολιτικής τάξης, με τους μισούς να θεωρούν ότι έχουν στενή σχέση με την Ευρώπη, τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και κατ' επέκταση με την Ε.Ε. και άλλους που θεωρούσαν τη Βρετανία ότι είναι ένα νησί έξω από την Ευρώπη με τη δικιά του ξεχωριστή ιστορία.

Μετά τη δεκαετία του '60 και τη μετααποκιοκρατική μελαγχολία, ο κόσμος αισθάνεται ότι βρίσκεται υπό την επιρροή και την επικυριαρχία μιας πρώην αποικίας τους, των ΗΠΑ. Πολιτικά, δε, αναγκάστηκαν να γίνουν μέλος ενός κλαμπ του οποίου η ισχυρότερη δύναμη είναι η Γερμανία, ένα κράτος που είχαν κερδίσει σε δύο Παγκόσμιους Πολέμους.

«Αυτό είναι ένα δομικό στοιχείο στην κουβέντα για το Brexit» πρόσθεσε ο κ. Δουζίνας. Από την άλλη, η αποβιομηχανοποίηση στη Βόρεια Αγγλία, τη Σκοτία και την Ουαλία μετά την παγκοσμιοποίηση, και η ταυτόχρονη μείωση των θέσεων εργασίας ανάγκασαν μεγάλο κομμάτι του κόσμου να αποδώσει όλα τα δεινά που υπέστη στην ΕΕ, παρατήρησε ο κ. Ελευθεριάδης. 

Ωστόσο, παρά τις προειδοποιήσεις πολιτικών και συνδικάτων, ο κόσμος ψήφισε υπέρ του Brexit, το οποίο σημαίνει κάτι, ανέφερε ο κ. Δουζίνας. «Ο κόσμος δεν ψηφίζει πλέον μόνο με βάση την τσέπη του. Υπάρχουν πολλοί άλλοι λόγοι για τους οποίους κάποιος ψηφίζει σε κάποιες ιστορικά καθοριστικές στιγμές, όπως είναι ένα δημοψήφισμα αποχώρησης από την Ε.Ε., και οι οποίες είναι πολύ μεγάλο θέμα σχετικά με το πώς ο κάθε πολίτης αισθάνεται την ταυτότητά του, τη σχέση με τον γενικότερο κόσμο, το μέλλον του, τις προσδοκίες του» κατέληξε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.