Ελλάδα - Τουρκία: Στο μενού η αποκλιμάκωση μέσω ΜΟΕ, πυκνώνουν οι παραβιάσεις

Αναζητώντας εκείνη την πολυκύμαντη εμπιστοσύνη, που έχει όμως σε μεγάλο βαθμό πια χαθεί, Ελλάδα και Τουρκία επιστρέφουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με στόχο να συμφωνήσουν σε μια σειρά τεχνικού χαρακτήρα πρωτοβουλιών που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην εκτόνωση της μεταξύ τους έντασης. Ξεκινώντας από αύριο Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου και για τις επόμενες ημέρες, κλιμάκια από την Ελλάδα και την Τουρκία θα βρίσκονται στην Αθήνα με αποστολή να εμφυσήσουν νέα «ζωή» στη διαδικασία της διαμόρφωσης και της υλοποίησης Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (MOE). Ο λόγος για μια διαδικασία που «τρέχει» εδώ και αρκετά χρόνια, με διαλείμματα, σκαμπανεβάσματα και αμφισβητούμενα αποτελέσματα, συμβάλλοντας ωστόσο τουλάχιστον στο να διατηρούνται ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία (αλλά και η εντύπωση προς τα έξω ότι οι δύο χώρες όντως καταβάλλουν προσπάθειες ώστε να έρθουν πιο κοντά).

Ρεκόρ τουρκικών υπερπτήσεων πάνω από ελληνικά νησιά

Αθήνα και Αγκυρα ξαναπιάνουν πλέον το νήμα της οικοδόμησης εμπιστοσύνης, με την εν λόγω διαδικασία να έχει περάσει από τα χέρια των διπλωματών, όπου βρισκόταν άλλοτε, στα χέρια των στρατιωτικών, δικαιολογημένα όπως σημειώνεται, καθότι πρόκειται για μέτρα κυρίως στρατιωτικού χαρακτήρα.

Η επανεκκίνηση των ΜΟΕ πραγματοποιείται, ωστόσο, μέσα σε κλίμα περιρρέουσας έντασης, με την τουρκική πλευρά (τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Χουλουσί Ακάρ κ.ά.) να μην παραλείπει να μας υπενθυμίζει όλες εκείνες τις πάγιες τουρκικές αξιώσεις (την αμφισβήτηση του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί σειράς νησιών και βραχονησίδων κ.ά.), ενώ παράλληλα απαιτεί «να μπει στον πάγο» και το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από τις αρχές του έτους έως και τις 13 Φεβρουαρίου η Τουρκία προχώρησε σε συνολικά 837 παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου (ΕΕΧ).

Συγκριτικά, κατά το αντίστοιχο διάστημα του 2019, οι παραβιάσεις του ΕΕΧ δεν είχαν ξεπεράσει τις 413. Ενα πρόσθετο στοιχείο, που όμως προβληματίζει, είναι και εκείνο των υπερπτήσεων τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικά νησιά που έχουν επίσης πολλαπλασιαστεί. Από τις αρχές του φετινού έτους έως και τις 13 Φεβρουαρίου οι υπερπτήσεις εθνικού εδάφους ανήλθαν σε 92. Συγκριτικά, ακριβώς το ίδιο χρονικό διάστημα πέρυσι, εκείνες δεν είχαν ξεπεράσει τις… 7.

Τα τρία «μέτωπα» των επόμενων μηνών σε Ελλάδα, Κύπρο, Συρία

Πώς θα εξελιχθεί η χρονιά, μένει να φανεί. Εάν πάντως οι προηγούμενοι μήνες αποτελούν οιωνό για όσα πρόκειται να ακολουθήσουν, τότε το 2020 αναμένεται… τεταμένο όχι μόνο στο μέτωπο των Ελληνοτουρκικών αλλά και ευρύτερα στα ανοιχτά μέτωπα της ελληνοτουρκικής γειτονιάς από τη Λιβύη έως την Κύπρο και τη Συρία. Το εάν η Τουρκία θα προχωρήσει ή όχι σε κάποια απόπειρα σεισμογραφικών ερευνών στη θαλάσσια ζώνη που «οριοθέτησε» παρανόμως τον περασμένο Νοέμβριο με τη λιβυκή κυβέρνηση του Φαγέζ αλ Σάρατζ, το αποτέλεσμα των «προεδρικών εκλογών» που πρόκειται να διεξαχθούν στα Κατεχόμενα της Κύπρου στις 26 Απριλίου και η έκβαση των εξελίξεων στην επαρχία Ιντλίμπ της βορειοδυτικής Συρίας είναι τα τρία μέτωπα στα οποία αναμένονται εξελίξεις τους προσεχείς μήνες, εξελίξεις από τις οποίες πρόκειται να κριθούν πολλά. Τα δοχεία άλλωστε στην Ανατολική Μεσόγειο είναι μάλλον συγκοινωνούντα.

Επί του πρακτέου, είναι σαφές ότι στην περίπτωση που η Τουρκία στείλει κάποιο σεισμογραφικό εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, η Αθήνα θα απαντήσει επιχειρώντας να ανακόψει την πορεία του με πολεμικά πλοία. Αλλά και ανατολικότερα στον χάρτη, εάν ο Μουσταφά Ακιντζί ηττηθεί στις «εκλογές» του ερχόμενου Απριλίου στα Κατεχόμενα από κάποιον εκ των υποψηφίων που ξεχωρίζουν ως εγκάθετοι της Αγκυρας (είτε πρόκειται για τον Ερσίν Τατάρ που παρουσιάζεται και ως φαβορί είτε για τον Κουντρέτ Οζερσάι), το Κυπριακό πρόκειται ξαφνικά να βρεθεί αντιμέτωπο με έτι δυσμενέστερες προοπτικές (χωρίς αυτό, βέβαια, να σημαίνει ότι μια νίκη του Ακιντζί θα είχε τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα).

Η Συρία «κρίνει» τις σχέσεις στον άξονα Άγκυρας-Ουάσιγκτον-Μόσχας

Το μέτωπο το οποίο ωστόσο ήδη «καίει», με τους Τούρκους από τη μία πλευρά και τις δυνάμεις του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ από την άλλη να ανταλλάσσουν πυρά υπό το ανήσυχο βλέμμα της Μόσχας, είναι εκείνο της βορειοδυτικής Συρίας, εκεί όπου η Τουρκία ενισχύει το τελευταίο διάστημα αποφασιστικά τη στρατιωτική της παρουσία, εξαπολύοντας επιθέσεις κατά των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία συριακών δυνάμεων, σε μια προσπάθεια προφανώς να αποτρέψει την τελική στρατιωτική επικράτηση του Ασαντ και να θέσει παράλληλα εκείνες τις «βάσεις» (παρατηρητήρια, συμφωνίες) που σε ρόλο «προκεχωρημένων φυλακίων» θα της επιτρέψουν μελλοντικά να ελέγξει εδάφη της βόρειας και βορειοδυτικής Συρίας.

Από την έκβαση των εξελίξεων στη βορειοδυτική Συρία αναμένεται να κριθούν επί του παρόντος το μέλλον της ρωσοτουρκικής συμπόρευσης από τη μία και το ενδεχόμενο μιας ολικής επαναφοράς-επαναπροσέγγισης στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις από την άλλη. Η Αγκυρα δεν πρόκειται, προφανώς, να κινηθεί απολύτως προς τη μία ή προς την άλλη κατεύθυνση. Αντιθέτως, θα συνεχίσει να παζαρεύει με όλους, χρησιμοποιώντας τον έναν ως διαπραγματευτικό χαρτί έναντι του άλλου.