Μαργαρίτης Σχοινάς: Ο τρόπος ζωής μας έχει αλλάξει - Όχι οι αξίες μας

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής, Μαργαρίτης Σχοινάς, μιλάει σε συνέντευξή του -στην εφημερίδα Le Monde- για την ενότητα και την αλληλεγγύη που σφυρηλατείται σε κάθε κρίση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως γίνεται και τώρα με την υγειονομική κρίση που επέφερε ο κορονοϊός.

Ταυτόχρονα, ο ίδιος τονίζει ότι «οι Κασσάνδρες και οι λαϊκιστές θα διαψευστούν όπως πάντα». Επίσης, μιλάει για την ανάγκη επικαιροποίησης του «κεκτημένου» για τη μετανάστευση και το άσυλο με γνώμονα την αλληλεγγύη από όλους, υπενθυμίζοντας ότι η πρόσφατη υπόθεση στον Έβρο αφορούσε τα εξωτερικά ευρωπαϊκά σύνορα και εκφράζει την αποφασιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης «να μην αποτύχει για δεύτερη φορά στο ζήτημα της μετανάστευσης».

Ακολουθεί η συνέντευξη του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτη Σχοινά στην εφημερίδα Le Monde

Η παρούσα (υγειονομική) κρίση σε τι θα αλλάξει «τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής» για τον οποίο έχετε την αρμοδιότητα;

Μετά απ' αυτή την υγειονομική κρίση χωρίς προηγούμενο- η οποία βρίσκεται μόλις στην αρχή- θα έχουμε να κάνουμε με έναν διαφορετικό κόσμο, στον οποίο πολλές οικονομικές και τεχνολογικές τάσεις, καθώς και τάσεις σε θέματα ασφάλειας, οι οποίες είναι σε ισχύ, θα επεκταθούν. Η Κομισιόν θα είναι έτοιμη να κάνει πάντα περισσότερα για να στηρίξει τους συμπολίτες μας. Οι ατομικές απαντήσεις δεν φτάνουν, μόνον η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη μπορεί και πρέπει να υπερισχύσει. Αυτή η κρίση θα χρησιμεύσει τελικά να προσεγγίσουν μεταξύ τους τα κράτη μέλη συνειδητοποιώντας ότι το πεπρωμένο μας είναι κοινό. Ο τρόπος ζωής μας έχει αλλάξει αλλά όχι οι θεμελιώδεις αξίες μας.

Είστε επιφορτισμένος με τον συντονισμό των πολιτικών υγείας. Αυτό που συμβαίνει ωστόσο αντανακλά μια μάλλον ευρεία απουσία συντονισμού...

Στην αρχική απάντησή τους στην πανδημία, οι κυβερνήσεις λειτουργώντας σε μια ιδιαίτερη κατάσταση πήραν επείγοντα μέτρα για να προστατεύουν τους πολίτες τους. Αυτές οι δράσεις δεν ήταν πάντα συντονισμένες και αυτό δημιούργησε δυσκολίες. Για τον λόγο αυτό, η ΕΕ υιοθέτησε σε λίγες εβδομάδες εξαιρετικά μέτρα που θα επέτρεπαν μεγαλύτερο συντονισμό και αποτελεσματικότητα δράσης. Εφεξής, σε στενή συνεργασία με τις πρωτεύουσες ενεργούμε για να περιορίσουμε την επέκταση του ιού και παίρνουμε συνδυαστικά μέτρα για να απαντήσουμε στις κοινές προκλήσεις: τον εφοδιασμό ιατρικού εξοπλισμού, την προώθηση της έρευνας που είναι ζωτικής σημασίας, τη διαμόρφωση της κατάλληλης απάντησης στις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κρίσης κλπ. Μπορούμε και οφείλουμε να κάνουμε περισσότερα για να αντιμετωπίσουμε μαζί την οξύτητα της παρούσας φάσης. Τα συστήματα υγείας υφίστανται μια ακραία και άνευ προηγουμένου πίεση. Υπάρχει μια ασυμμετρία ανάμεσα σε αυτό που οι πολίτες περιμένουν από την ΕΕ και στα όρια ενός τομέα όπως αυτός της υγείας που είναι κυρίως εθνικής αρμοδιότητας. Ίσως είναι πρόσφορο να το αλλάξουμε αυτό στο μέλλον αλλά δεν μας εμπόδισε και δεν θα μας εμποδίσει να ενεργήσουμε.

Η ιδέα μιας Ευρώπης που αποτυγχάνει κέρδισε έδαφος και πολλοί νυν ή πρώην ηγέτες τονίζουν ότι αν η Ένωση δεν υπερβεί αυτή την κρίση θα εκραγεί...

Είμαι πεπεισμένος ότι η Ευρώπη θα βγει πιο ισχυρή απ' αυτή την κρίση. «Η Ευρώπη θα φτιαχτεί μέσα στις κρίσεις και θα είναι το σύνολο των λύσεων που θα αποφέρουν οι κρίσεις» έλεγε ο Ζαν Μονέ. Οι Κασαάνδρες και οι λαϊκιστές πάντα διαψεύστηκαν. Στην πρώτη φράση της παρούσας κρίσης ο συντονισμός θα μπορούσε να είναι καλύτερος, αλλά η Ευρώπη ανασυστήνεται, ενωμένη και διαπνεόμενη από ένα κύμα αλληλεγγύης. Αυτή η συνεχής μάχη είναι μολυσμένη από πολλές εκστρατείες παραπληροφόρησης που επιδιώκουν να σφυρηλατήσουν το μήνυμα της διάλυσης. Αλλά και σ αυτό το πεδίο η Ευρώπη παίρνει τα μέτρα της και όλες οι μεγάλες πλατφόρμες δεσμεύονται να προωθήσουν περιεχόμενα που είναι αυθεντικά και να απομακρύνουν τα ψευδή, παράνομα ή μεροληπτικά.

Για λόγους υγείας πολλά σύνορα έκλεισαν. Ο χώρος Σένγκεν που ήδη κλονίστηκε το 2015 θα συνέλθει απ' αυτό το νέο σοκ;

Κατ΄ αρχήν χαιρετίζω το γεγονός ότι όλα κράτη της ΕΕ και όλα τα κράτη του χώρου Σένγκεν με εξαίρεση την Ιρλανδία εφαρμόζουν τους περιορισμούς για τα ταξίδια των υπηκόων τρίτων χωρών προς την ΕΕ. Προτείναμε την επέκταση αυτών των μέτρων ως τις 15 Μαίου. Δεν θα αφήσουμε την πόρτα ανοιχτή, τη στιγμή που ασφαλίζουμε το σπίτι μας. Τα μέτρα που ελήφθησαν από τα κράτη μέλη για τα εσωτερικά σύνορα αντανακλούν τις αποφάσεις που πήραν για να περιορίσουν τις κοινωνικές κινήσεις των δικών τους πληθυσμών καθώς και μέτρα που εμπόδιζαν την εισροή υπηκόων τρίτων χωρών στην ΕΕ. Οι ελευθερίες που κατακτήθηκαν από μακρού χάρη στην ένταξη στην ΕΕ οφείλουν ασφαλώς να επανέλθουν όταν είναι δυνατόν. Η Σένγκεν είναι από τα πιο σημαντικά στοιχεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Είναι ακόμη νωρίς αλλά μόλις η κατάσταση βελτιωθεί οφείλουμε να αρχίσουμε να αίρουμε τους ελέγχους που έχουν επιβληθεί.

Οι παρεκτροπές του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν που δημιουργούν τη δυνατότητα για μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης σε μόνιμη βάση, θα γίνουν ανεκτές επί μακρόν;

Η Επιτροπή παρακολουθεί πολύ στενά τα μέτρα που ελήφθησαν από πολλές κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων και η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης της Ουγγαρίας. Αυτά τα μέτρα δεν μπορούν να θέτουν σε αμφισβήτηση τις αρχές και τις θεμελιώδεις αξίες που αναφέρονται στις συνθήκες. Πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά και δεν πρέπει να διαρκούν επ' αόριστον. Θεμελιώδη δικαιώματα και κράτος δικαίου πρέπει να γίνονται σεβαστά ακόμη και σε κατάσταση ανάγκης.

Ελπίζετε ακόμη ότι η συμφωνία για το μεταναστευτικό που εκπονείτε θα βρει σύμφωνους τους 27;

Είναι σημαντικό να μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε όλες τις πτυχές της δουλειάς μας και να μην αφήσουμε το σύστημα να αποσταθεροποιηθεί. Εγω δουλεύω πάνω σ αυτό το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδαίτερες περιστάσεις της συγκυρίας. Το σύμφωνο είναι μια από τις πιο εμβληματικές πρωτοβουλίες αυτής της Κομισιόν. Αναγνωρίζουμε ότι το παρόν κεκτημένο στον τομέα του ασύλου έχει ξεπεραστεί. Είναι λοιπόν σημαντικό κάθε μελλοντικό σύστημα να μπορεί να αντιμετωπίζει πολύπλοκες καταστάσεις και να εγγυάται ότι οι χώρες μέλη διαθέτουν ισχυρά και επαρκή εργαλεία αλλά και την αναγκαία ευελιξία έναντι κάθε σεναρίου.

Κανονισμός του Δουβλίνου, αλληλεγγύη μεταξύ των 27, κοινοί κανόνες για το άσυλο, μοιάζει τιτάνιο καθήκον…

Το πρόβλημα έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι η διαμάχη για το μεταναστευτικό πήρε τεράστιες διαστάσεις, συχνά με ιδεολογική φόρτιση και είναι φυσικό δεδομένης της κρίσης του 2015-2016 και των κενών των συστημάτων ασύλου που αναδείχθηκαν. Αλλά πιστεύω ότι είναι καιρός να επικαιροποιήσουμε το περιεχόμενο. Πρέπει επίσης να δώσουμε έμφαση στην αλληλεγγύη και να μην αφήσουμε χωρίς βοήθεια τις χώρες πρώτης γραμμής. Θυμόμαστε αυτό που έγινε πρόσφατα στον Εβρο, στην Ελλάδα, στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. πρέπει να ξεφύγουμε από την ιδέα ότι μόνον δύο κράτη μέλη αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις αλλά ότι όλοι πρέπει να συμμετάσχουν στη διαδικασία. Δεν πρέπει κάποιοι να χάνουν για να κερδίζουν κάποιοι άλλοι. Όλοι έχουμε να κερδίσουμε από τους νόμους περί ασύλου που θα περιορίζουν τα σημεία πίεσης ορισμένων χωρών και θα έβαζαν τέλος στις καταχρήσεις, Η προσέγγισή μας πρέπει να είναι ολιστική, αρχίζοντας πέρα από τα σύνορά μας με τις συνεργασίες οι οποίες μας συνδέουν με τρίτες χώρες, αλλά και προσεγγίζοντας στο εσωτερικό άλλη θεματολογία από το άσυλο, όπως η εκπαίδευση, η ένταξη, οι δεξιότητες. Όλες μου οι ανταλλαγές με τις πρωτεύουσες και τους ευρωβουλευτές με έπεισαν ότι υπάρχουν περισσότερα που μας ενώνουν απ όσα μας χωρίζουν. Σε κάθε περίπτωση η Ευρώπη δεν πρέπει να αποτύχει για δεύτερη φορά στο ζήτημα της μετανάστευσης.