Συμφωνία των Πρεσπών: Τι προχώρησε και τι έμεινε στάσιμο στα 3 χρόνια

Δύο καθηγητές, ο Σπύρος Σφέτας και ο Ιωάννης Αρμακόλας και ο Andreja Stojkovski, εκτελεστικός διευθυντής του PRESPA Institute με έδρα τα Σκόπια αναλύουν στο ethnos.gr όλα τα δεδομένα

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 15 λεπτά ┋

Ο 22χρονος Νικολά από την Στρούμνιτσα το 2018 στο δημοψήφισμα που έγινε στη Βόρεια Μακεδονία τάχθηκε υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών όπως και οι περισσότεροι φίλοι της ηλικίας του, ελπίζοντας στο ευρωπαϊκό όνειρο. Αντίθετα, ο παππούς του Λιούπτσο αλλά και αρκετοί συνταξιούχοι γύρισαν την πλάτη στην Συμφωνία, μη προσδοκώντας κάτι από αυτήν.

Από την άλλη πλευρά, στην Ελλάδα «πληγωμένοι» παραμένουν αρκετοί, κυρίως, βορειοελλαδίτες, οι οποίοι εκτιμούν ότι ήταν εθνικά επιζήμια ενώ ζωηρές ενστάσεις συνεχίζουν να διατυπώνουν επιχειρηματίες που ισχυρίζονται ότι θίγεται η προστασία των μακεδονικών προϊόντων. Πολλοί, βέβαια, είναι και αυτοί που αναγνωρίζουν το συμβιβασμό προκειμένου να διευθετηθεί ένα χρόνιο εθνικό ζήτημα.

Είναι οι δύο όψεις της Συμφωνίας των Πρεσπών. Τρία χρόνια μετά την υπογραφή της, η κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα «φρέναρε» την υλοποίησή της, ενώ «πίσω» έστειλε την εφαρμογή της και η καθυστέρηση έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας με την ΕΕ. Επιβραδυντικό ρόλο στην εκτέλεσή της έπαιξε και η πανδημία. Όπως εξηγούν τόσο οι Σπυρίδων Σφέτας καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Βαλκανικής Ιστορίας του ΑΠΘ, Ιωάννης Αρμακόλας Επίκουρος Καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη στο ΠΑΜΑΚ και ο Andreja Stojkovski, υπάρχουν αρκετά θέματα στα οποία έχει γίνει σημαντική πρόοδος και άλλα στα οποία η κατάσταση είναι προβληματική.

Αρμακόλας: H ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται απρόθυμη να επιδείξει ενεργητικότητα για την προώθηση αναβαθμισμένων σχέσεων συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία

«Δεν θεωρώ ότι υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα εφαρμογής της συμφωνίας στη Βόρεια Μακεδονία. Η κυβέρνηση των Σκοπίων νομίζω υλοποιεί σε μεγάλο βαθμό τη συμφωνία και μάλιστα πιέζει την ελληνική πλευρά για να γίνουν σημαντικότερα βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση» τονίζει στο ethnos.gr o κ. Αρμακόλας. Όπως εξηγεί ο ίδιος, δεν έχει προχωρήσει το θέμα της ένταξης στην ΕΕ, κάτι που έχει αποδυναμώσει την κυβέρνηση Ζάεφ και το ενδιαφέρον των πολιτών για τη συμφωνία των Πρεσπών. Από την άλλη, σύμφωνα με τον καθηγητή του ΠΑΜΑΚ, μπορεί να πει κανείς ότι η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται απρόθυμη να επιδείξει ενεργητικότητα για την προώθηση αναβαθμισμένων σχέσεων συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία. «Αυτό νομίζω έχει να κάνει με το γεγονός ότι στο εκλογικό ακροατήριο της κυβέρνησης, ενόσω ήταν στην αντιπολίτευση, καλλιεργήθηκε μια ιδιαίτερα αρνητική αντίληψη για τη συμφωνία και τις σχέσεις με τη Βόρεια Μακεδονία. Λογικό είναι τώρα οι πολίτες να είναι αρνητικοί, εφόσον μάλιστα δεν μιλούν ανοικτά για αυτά τα θέματα οι πολιτικοί παράγοντες. Συνολικά, πάντως, η αδυναμία της Ελλάδας να ενισχύσει τις σχέσεις και να βοηθήσει τη κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας αποδυναμώνει τη δυνατότητα να παίξει έναν πιο σημαντικό περιφερειακό ρόλο».

Σφέτας: Aφού πρώτα δαιμονοποίησαμε την συμφωνία, στη συνέχεια την παραμελήσαμε

Καυστικός σε ό,τι αφορά την εκτέλεση της Συμφωνίας εμφανίζεται ο Σπύρος Σφέτας. «Δεν παρακολουθούμε καθόλου την εφαρμογή της Συμφωνίας. Ολιγωρήσαμε αφού πρώτα την δαιμονοποιήσαμε όταν υπογράφτηκε. Δείτε πριν τρία χρόνια τι είχε γίνει: δαιμονοποίηση, συλλαλητήρια, έλεγαν ότι ήταν προϊόν ανταλλαγής με την αναστολή της περικοπής των συντάξεων κ.α.. Αυτοπαγιδεύτηκε η κυβερνώσα παράταξη και όταν ήρθε στην εξουσία την παραμέλησε. Όσο παραμελείς την συμφωνία είναι φυσικό οι άλλοι να ενθαρρύνονται και να έχουμε τέτοια φαινόμενα, όπως στο EURO, την στιγμή μάλιστα που ο Ζάεφ δέχεται πίεση από την κοινή γνώμη τόσο λόγω των παραχωρήσεων προς την Ελλάδα όσο και εξαιτίας του βουλγαρικού, κυρίως, βέτο».

Andreja Stojkovski: Αλλάξαμε το 80% των ονομάτων μέχρι στιγμής στους κρατικούς φορείς

Ένα 80% του ζητήματος που αφορά τη συνταγματική ονομασία της χώρας για όλες τις χρήσεις (εσωτερικό και εξωτερικό), σε κρατικούς και δημόσιους φορείς, όπως έχει υποχρέωση η Βόρεια Μακεδνία με βάση τη Συμφωνία των Πρεσπών έχει εκπληρωθεί σύμφωνα με τον εκτελεστικό διευθυντή του PRESPA Institute. «Απομένει ένα 20% που πρέπει να διευθετηθεί. Η εξ ολοκλήρου συνταγματική αλλαγή του ονόματος της χώρας θα αγγίξει το 100% μόλις θα εκπληρώνεται και η ενταξιακή πορεία της χώρας. Επίσης, η Συμφωνία δεν αφορά στενά μόνο την τελική επίλυση του ονοματολογικού, αλλά στοχεύει και στην ανάπτυξη μιας στρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα στις δύο χώρες. Και υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν, που υλοποίησαν ή ξέχασαν να εφαρμόσουν οι δύο πλευρές. Σε κάθε περίπτωση για αρχή θεωρώ ότι η Συμφωνία εφαρμόζεται καλά, υπάρχουν, βέβαια, ανοιχτά ζητήματα τα οποία μπορούν να διευθετηθούν το επόμενο διάστημα».

Το νέο όνομα χρησιμοποιείται ευρέως στο εσωτερικό από δημόσιους φορείς και παράγοντες και από όλους στο εξωτερικό. Δεν λείπουν βέβαια και κάποιοι που ανήκουν στο σκληροπυρηνικό μπλοκ και αντιστέκονται ακόμη όπως είναι η Ακαδημία Επιστημών αλλά και η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της γειτονικής χώρας οι οποίοι αρνούνται να κατεβάσουν την ταμπέλα της «Μακεδονίας». Πολλοί οργανισμοί, όπως λέει στο ethnos.gr ο κ. Stojkovski, άλλαξαν όνομα και όσοι ακόμη αναρωτιούνται γιατί πρέπει να το κάνουν είναι εκτός λογικής από την στιγμή που προβλέπεται στις Πρέσπες

Δεν έχει καθιερωθεί μέχρι στιγμής, ευρέως, η χρήση του νέου ονόματος από τον απλό κόσμο και στις δύο χώρες

«Ούτε όμως και η χρήση από τον απλό κόσμο, κάτι που δεν προκύπτει βέβαια ως υποχρέωση της συμφωνίας, δεν έχει καθιερωθεί ευρέως. Βέβαια πρέπει να πούμε ότι ούτε στην Ελλάδα δεν έχει καθιερωθεί ευρέως η χρήση του νέου ονόματος και συναντούμε τη χρήση Σκόπια/Σκοπιανός ακόμα και σήμερα ιδιαίτερα στα μίντια» παρατηρεί ο κ. Αρμακόλας, μιλώντας στο ethnos.gr. «Αν υπάρχει κάπου πρόβλημα αυτό έγκειται στην δημόσια χρήση του νέου ονόματος. Αυτό θα πάρει πολύ χρόνο και θα χρειαστεί πολιτική σταθερότητα στη γειτονική χώρα, καθώς και στενή συνεργασία με την Ελλάδα» προσθέτει ο καθηγητής του ΠΑΜΑΚ.

Αμυντική συνεργασία και εποπτεία εναέριου χώρου

Την ίδια ώρα, προχώρησε το θέμα της αμυντικής συνεργασίας και της εποπτείας του εναέριου χώρου από τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις και υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας για την προστασία των διαβαθμισμένων εγγράφων. «Είμαστε εμείς που επιτηρούμε το εναέριο χώρο της γειτονικής χώρας. Και αν δεν ήμασταν εμείς θα ήταν ο Ερντογάν ο οποίος θα είχε φτάσει μέχρι το Γευγελή. Μην ξεχνάτε ότι η Βόρεια Μακεδονία έγινε μέλος του ΝΑΤΟ. Μας συμφέρει να έχουμε μια γειτονική χώρα η οποία δεν εγείρει θέματα προς εμάς» τονίζει ο κ. Σφέτας. Σταδιακά αλλάζουν οι πινακίδες των αυτοκινήτων και τα διαβατήρια καθώς τα καινούργια εκδίδονται, όπως προβλέπεται από την Συμφωνία των Πρεσπών. Η κυβέρνηση Ζάεφ προχώρησε και στην αντικατάσταση των ταμπελών στα αγάλματα. Ωστόσο, αυτές είτε καταστράφηκαν, είτε μουτζουρώθηκαν. Από την άλλη, όπως αναφέρει ο κ. Σφέτας η ελληνική πλευρά δεν προχώρησε στην αλλαγή των οδικών σημάνσεων τοποθετώντας το συνταγματικό όνομα της νέας χώρας. «Πώς περιμένουμε εμείς να κάνουνε αυτοί τα επώδυνα, όταν εμείς δεν κάνουμε τα ανώδυνα» αναρωτιέται ο καθηγητής του ΑΠΘ, υπενθυμίζοντας ότι παντού πλέον στον κόσμο αποκαλούν την γειτονική χώρα Βόρεια Μακεδονία και όχι «Μακεδονία».

Αμυντική συνεργασία Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας — social media

Δύο χρόνια έχει να συνεδριάσει το Ανώτατο Συμβούλιο μεταξύ των δύο χωρών

Παρά τα βήματα που έγιναν για την υλοποίηση της Συμφωνίας αρκετές παραμένουν και οι εκκρεμότητες. Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών έχει συνεδριάσει μόνο μία φορά. Τελευταία φορά ήταν πριν δύο χρόνια (Απρίλιος 2019) ενώ δεν παρατηρείται καμία κινητικότητα πάνω στο θέμα. «Υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση και σε αυτό τον τομέα. Από ότι αντιλαμβάνομαι, η δυστοκία και σε αυτόν τον τομέα προέρχεται από την ελληνική πλευρά. Είναι βέβαια γεγονός ότι οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις και η πανδημία δεν διευκόλυναν διόλου τα πράγματα» εξηγεί ο κ. Αρμακόλας.

Προχωράει η αμυντική συνεργασία — social media

Περιμένουν δύο χρόνια να κυρωθούν τα μνημόνια συνεργασίας από την ελληνική Βουλή

Ζήτημα υπάρχει και με τα τρία μνημόνια συνεργασίας (συνεργασία σε θέματα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, στρατιωτικά και οικονομικά) τα οποία είναι καίριας σημασίας για τη συνεργασία των δύο χωρών. Τα μνημόνια αναμένουν την κύρωσή τους στη Βουλή των Ελλήνων για περισσότερο από δύο χρόνια από την υπογραφή τους και εννιά μήνες από την εισαγωγή τους προς κύρωση στη Βουλή. «Προκύπτει και σε αυτό τον τομέα μια δυσκολία από την ελληνική πλευρά, που έχει νομίζω να κάνει με τις εσωτερικές ισορροπίες στο κυβερνών κόμμα» αναφέρει ο κ. Αρμακόλας.

Καρκινοβατούν οι Επιτροπές για τα σχολικά βιβλία και τα εμπορικά σήματα

Ουσιαστικά αποτελέσματα δεν έχουν να επιδείξουν οι κοινές Επιτροπές για τα σχολικά βιβλία και τα εμπορικά σήματα. «Βρήκαμε έναν άξονα για τις αλλαγές που πρέπει να προχωρήσουν στα εγχειρίδια το προηγούμενο διάστημα. Ωστόσο σταματήσαμε τις αλλαγές και τα κάνανε μαντάρα» λέει ο κ. Σφέτας. Το έργο στις επιτροπές δεν έχει προχωρήσει ιδιαίτερα τονίζει από την πλευρά του και ο κ. Αρμακόλας. «Έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές συναντήσεις εμπειρογνωμόνων, αλλά γενικά η πρόοδος είναι αργή. Μεγάλη υπήρξε η καθυστέρηση μετά τις εκλογές του 2019 στην Ελλάδα, καθώς η νέα ελληνική κυβέρνηση καθυστέρησε κατά πολλούς μήνες τον ορισμό νέων μελών. Υπάρχει επίσης ένα πρόβλημα επικοινωνίας και ενημέρωσης της κοινής γνώμης για το έργο των επιτροπών». Αξιοσημείωτο είναι ότι το υπουργείο Παιδείας της γειτονικής χώρας αναθεώρησε το πρόγραμμα σπουδών στην Α’ βάθμια εκπαίδευση και στο πρόγραμμα Ιστορίας και Γεωγραφίας ως βασικός στόχος είναι η ανάπτυξη ταυτότητας του πολίτη της Βόρειας Μακεδονίας.

Δεν μπορεί να ακυρωθεί η Συμφωνία

Παρά τις δυσκολίες που παρατηρούνται και οι τρεις επιστήμονες εκτιμούν ότι η Συμφωνία των Πρεσπών δεν μπορεί να ακυρωθεί αλλά πρέπει να εφαρμοστεί. Όπως τονίζει ο εκτελεστικός διευθυντής του PRESPA Institute, δεν υπάρχει δυνατότητα για κάποια αλλαγή. «Ακόμη και αν αναλάβει τα ηνία της χώρας η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση, το συντηρητικό κόμμα VMRO-DPMNE-σενάριο που δεν συγκεντρώνει πιθανότητες- θα συνεχίσει την εφαρμογή της Συμφωνίας. Δείτε τι έγινε στην Ελλάδα με την αλλαγή των κυβερνητικών συσχετισμών και την άνοδο της ΝΔ. Δεν είδαμε καμία ανατροπή στη Συμφωνία».

Περιμένουμε τον Μητσοτάκη στα Σκόπια

Όπως εξηγεί ο κ. Stojkovski 25 χρόνια πριν η Ελλάδα ήταν μία από τους μεγαλύτερους επενδυτές στην Βόρεια Μακεδονία και αυτό άλλαξε. «Θέλουμε να προσελκύσουμε ελληνικά κεφάλαια και επενδύσεις στη χώρα μας αλλά και μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων. Και πολύ σημαντικό θα είναι να έρθει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης στα Σκόπια. Τσίπρας και Ζάεφ έκαναν το πρώτο σημαντικό βήμα αλλά μην ξεχνάτε ότι έχουν την ίδια ιδεολογία. Όπως ο Ζάεφ επισκέφτηκε την Αθήνα δείχνοντας τις καλές προθέσεις του, έτσι και μια επίσκεψη Μητσοτάκη θα καταστήσει σαφές ότι οι δύο χώρες είναι προσηλωμένες στην εφαρμογή της Συμφωνίας».

Αρμακόλας για τις φανέλες στο EURO: Υπάρχουν ζητήματα δημιουργικής ασάφειας

Σύμφωνα με τον κ. Αρμακόλα υπάρχουν και τα ζητήματα της λεγόμενης «δημιουργικής ασάφειας», σημεία που έχουν συμβολική σημασία, όπως τα ακρωνύμια που χρησιμοποιεί διεθνώς η Βόρεια Μακεδονία. «Το είδαμε πρόσφατα και στο θέμα του Euro. Εδώ υπάρχει ένα θέμα κατανόησης από την ελληνική κοινή γνώμη και τα μίντια των όρων της συμφωνίας, αλλά και άλλων διεθνών προβλέψεων, όπως για παράδειγμα το ακρωνύμιο MKD, το οποίο έχει καθιερωθεί διεθνώς στον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (ISO) ήδη από τη δεκαετία του 1990. Χρησιμοποιείται διεθνώς από τότε και δεν υπάρχει πρόβλεψη αλλαγής στη Συμφωνία των Πρεσπών. Η’ το ζήτημα της ονομασίας της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία δεν έχει υποχρέωση να αλλάξει το όνομά της με βάση τη συμφωνία των δύο πλευρών. Αλλά στα ελληνικά ΜΜΕ βέβαια επικρατούν άλλες απόψεις που ούτε γνωρίζουν το θέμα και τις προβλέψεις της Συμφωνίας των Πρεσπών και άλλων συμφωνιών, ούτε αντιλαμβάνονται τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής».

Σφέτας: Η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία έχει πατρίδα

Αντίθετη άποψη εκφράζει ο Σπύρος Σφέτας σημειώνοντας ότι η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία έχει πατρίδα. «Και μεις δεν πιέσαμε. Ούτε ενημερώσαμε σωστά την UEFA. Πήρε ένα μάθημα η κυβέρνηση. Πρέπει να είναι πιο προσεχτική. Υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας για την τήρησή της.Η Συμφωνία είναι σοφή. Καταλαβαίνει ο κόσμος εκεί ότι πρέπει να κάνει επώδυνες υποχωρήσεις για να μπει στην Ευρώπη. Και όσο δεν παίρνουν ημερομηνία και υπάρχει το βουλγαρικό βέτο βλέπει κανείς την εκτόνωση σε ένα ποδοσφαιρικό αγώνα ιδιαίτερα με τον αρχαϊκό εθνικισμό στους θερμοκέφαλους οπαδούς».

Η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία δεν έχει κρατική υπόσταση στο πλαίσιο της απόκτησης οικονομικών πόρων. Δεν αποτελεί δημόσια οντότητα. Γι αυτό το λόγο δεν χρειάζεται να μαλώνουμε για αυτό το θέμα. Το σημαντικό είναι να καθοδηγήσουμε τους ανθρώπους και στις δυο χώρες με στόχο την υλοποίηση της Συμφωνίας τονίζει από την πλευρά του ο Andreja Stojkovski.

Τα ενεργεικά πρότζεκτ

Η εφαρμογή μπορεί να καθυστερεί, μπορεί να υπάρχει δυνατότητα για ακόμα στενότερη συνεργασία αν το επιδιώξει η ελληνική πλευρά, όμως η Συμφωνία έχει ήδη αλλάξει το κλίμα μεταξύ των δύο χωρών και έχει ενισχύσει τις διμερείς σχέσεις, ειδικά σε τομείς όπως η ενέργεια. Ορισμένα παραδείγματα:

Εταιρείες της Βόρειας Μακεδονίας συμμετέχουν στο προτζεκτ κατασκευής του τερματικού σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) Αλεξανδρούπολης και στη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο στην Αλεξανδρούπολη.
Τον περασμένο Νοέμβριο, είχε πραγματοποιηθεί και τηλεδιάσκεψη του υφυπουργού Εξωτερικών, Κώστα Φραγκογιάννη, με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης της Βόρειας Μακεδονίας αρμόδιο για τα οικονομικά θέματα, Φατμίρ Μπουτούτσι, με βασικό θέμα την ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας.

Σε μια πρόσφατη μελέτη του ΕΛΙΑΜΕΠ (Δεκέμβριος 2020) αναφέρονται τα εξής: «Από τον Ιούνιο του 2019, υπήρξε μια προφανής δυναμική προς την κατεύθυνση της επέκτασης της ενεργειακής διασυνδεσιμότητας: οι αρχικές συμφωνίες που είχαν ολοκληρωθεί πριν από την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, σχετικά με την αναβάθμιση της διασύνδεσης των δικτύων ηλεκτρισμού των δύο χωρών και της σύνδεσης της Βόρειας Μακεδονίας με τον αγωγό φυσικού αερίου (TAP) που διασχίζει τη Βόρεια Ελλάδα, αποτελούν τη βάση… Η Βόρεια Μακεδονία εξέφρασε το ενδιαφέρον να συμμετάσχει τόσο στην κατασκευή του τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη και έχει επίσης εκφράσει αντίστοιχο ενδιαφέρον για την κατασκευή ενός σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (και πάλι στην Αλεξανδρούπολη) με βάση το φυσικό αέριο… Υπάρχει ακόμη και η προσδοκία ότι το βελτιωμένο πολιτικό κλίμα μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών θα μπορούσε να οδηγήσει και στην επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού από τη Θεσσαλονίκη στα Σκόπια…».

Όλες οι ειδήσεις

Συμφωνία των Πρεσπών: Τρία χρόνια μετά, τα εμπορικά σήματα παραμένουν στο ράφι

Μετά το «φθινόπωρο», έρχεται… κύμα ζέστης – Έως και 40 βαθμούς η θερμοκρασία

Δολοφονία στα Γλυκά Νερά – Δικηγόρος πιλότου: Δεν ήταν προσχεδιασμένο το έγκλημα

Κοτζιάς στο ethnos.gr: Ο Μητσοτάκης άφησε λάσκα τον Ζάεφ για την εφαρμογή των Πρεσπών

Ν. Ντιμιτρόφ στο ethnos.gr: Αυτό που καταφέραμε είναι πολύ μεγάλο για να αποτύχει

Διαβάστε ακόμη