ΕΥΠ: Για πρώτη φορά στο φως απόρρητα έγγραφα για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο

Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών αποχαρακτηρίζει αρχειακό της υλικό και δίνει στη δημοσιότητα δελτία της ΚΥΠ από το 1974 για την Κύπρο

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 6 λεπτά ┋

Σε μία προσπάθεια να συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των εξελίξεων και συνθηκών του πραξικοπήματος κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και της τουρκικής εισβολής, η ΕΥΠ με τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την τραγωδία της Κύπρου, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών έδωσε στη δημοσιότητα τα 58 δελτία που συνέταξαν τους δύο αυτούς δραματικούς μήνες, τα αρμόδια στελέχη της ΚΥΠ, όπως τότε ονομαζόταν η υπηρεσία.

Πρόκειται ουσιαστικά για ένα ημερολόγιο εξελίξεων μιας τραυματικής περιόδου της ιστορίας του ελληνισμού, όπως καταγράφηκαν στη βάση των πληροφοριών της Υπηρεσίας τότε, το οποίο πλέον είναι στη διάθεση των ιστορικών, αλλά και κάθε ενδιαφερομένου, για μελέτη, άντληση στοιχείων και εξαγωγή συμπερασμάτων. Και που ακόμα και η απλή ανάγνωσή του, παρά τη χρονική απόσταση που έχει μεσολαβήσει, σε πολλά σημεία εντυπωσιάζει αλλά και προκαλεί έντονα συναισθήματα.

«Θεωρήσαμε ότι η χρονική συγκυρία είναι κατάλληλη»

Παρουσιάζοντας με ειδικό του μήνυμα την πρωτοβουλία αυτή ο Διοικητής της ΕΥΠ κ. Θεμιστοκλής Δεμίρης τονίζει ότι τα 50 χρόνια που πέρασαν από τότε, «αν δεν επιβάλλουν, σίγουρα επιτρέπουν να κοιτάξεις πίσω σε μία άσκηση εθνικής και η υπηρεσιακής αυτογνωσίας».

Όπως ανάφερε σε σχετικό του μήνυμα κατά την παρουσίαση της πρωτοβουλίας της ΕΥΠ: «Πρόκειται για ένα ημερολόγιο εξελίξεων, που περιγράφει δράσεις, όχι της Υπηρεσίας, αλλά τρίτων, το οποίο, αποτελώντας ένα χαρακτηριστικό, ενιαίου ύφους και συγκεκριμένου σκοπού, συνολικό κείμενο, μπορεί να χρησιμεύσει, όχι μόνο σε ιστορικούς, αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο, για την άντληση πληροφοριών και συμπερασμάτων, σε σχέση με το τι συνέβη τους δυο αυτούς, κρίσιμους για όλον τον Ελληνισμό, μήνες και γιατί. Παρά δε τον, επιλεκτικό, στεγνό, ή ψυχρά υπηρεσιακό τρόπο γραφής, που αντανακλά βεβαίως και τα ισχύοντα στη δεδομένη συγκυρία στην Υπηρεσία, δημιουργεί, νομίζω σε κάθε αναγνώστη που θα έρθει σε επαφή με το περιγραφόμενο χρονικό γεγονότων, ένα πλήθος συναισθημάτων».

Και προσθέτει ο κ. Δεμίρης: «Θεωρήσαμε ότι η χρονική συγκυρία είναι κατάλληλη. Τα 50 χρόνια είναι αρκετά μεγάλο και για αυτό αρκετά ασφαλές, χρονικό διάστημα, που, αν δεν επιβάλλει, σίγουρα επιτρέπει να κοιτάξεις πίσω, σε μια άσκηση εθνικής, αλλά και υπηρεσιακής αυτογνωσίας. Με αυτό το σκεπτικό, η Υπηρεσία μας, μετά από αυτό το πρώτο βήμα που κάνει, για δημοσιοποίηση του αρχείου της, προτίθεται να συνεχίσει και με άλλες αντίστοιχες πρωτοβουλίες, που θα δώσουν της ευκαιρία σε ιστορικούς, αλλά και στον λαό μας να συνεκτιμήσει και την οπτική γωνιά της Υπηρεσίας, με τα τότε χαρακτηριστικά της, στη μελέτη ακόμα και «δύσκολων», «αμφιλεγόμενων», ή και «σκοτεινών» στιγμών και περιόδων της ιστορίας μας».

«Το παράδειγμά της ΕΥΠ να ακολουθήσουν και άλλες υπηρεσίες του κράτους»

Από την πλευρά του ο καθηγητής του ΕΚΠΑ κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου στο δικό του σημείωμα με το οποίο επιχειρεί μια πρώτη αποτίμηση του υλικού, χαρακτηρίζει κρίσιμης σημασίας το υλικό, τονίζοντας ότι, συνδυαζόμενο με τις άλλες διαθέσιμες πηγές, θα συμβάλλει στην προσπάθεια συγκρότησης μιας συνολικής εικόνας των καθοριστικών εκείνων γεγονότων.

«Διαφαίνεται ότι η Υπηρεσία δεν είχε αναμιχθεί στην οργάνωση του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου εναντίον του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Βέβαια, εκ της φύσεώς τους, τα Δελτία Πληροφοριών δεν αναμένεται να αναφέρουν στοιχεία για ένα σχεδιαζόμενο, δηλαδή μελλοντικό πραξικόπημα· καταγράφουν αυτό που έχει συμβεί την προηγούμενη ημέρα και δεν θα καταγράψουν αυτό που δεν έχει ακόμη συμβεί» ανέφερε αρχικά και προσθέτει: «Ωστόσο, από το υλικό είναι μάλλον ξεκάθαρο ότι οι συντάκτες των Δελτίων και γενικά – αυτό, νομίζω, μπορεί να λεχθεί με λελογισμένη βεβαιότητα – η Υπηρεσία, δεν ήταν ενήμεροι για τον σχεδιασμό του πραξικοπήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Δελτίο της 15ης Ιουλίου (που κάλυπτε χρόνο έως τις 8 το πρωί εκείνης της ημέρας), αναφέρεται: «Εκτιμάται ότι η ανωτέρω τακτική (του Μακαρίου) θα συνεχισθή». Πρόκειται για μια λανθασμένη εκτίμηση – προδικάζει τη συνεχιζόμενη παρουσία του Μακαρίου –, η οποία δεν θα εκφραζόταν εάν οι συντάκτες γνώριζαν ότι σε μισή ώρα θα γινόταν το πραξικόπημα εναντίον του αρχιεπισκόπου και θα διαψεύδονταν».

Παράλληλα ο κ. Χατζηβασιλείου αναφέρει πως η ΕΥΠ, προσφέροντας πρόσβαση σε αυτό το υλικό, εισφέρει πηγές, δηλαδή έγγραφα προς μελέτη, χωρίς να τα συνοδεύει με δικό της σχολιασμό ή συνθέσεις, χωρίς δηλαδή να επιχειρεί να επηρεάσει ή να προδικάσει το επιστημονικό συμπέρασμα. «Η χρήση των δημοσιοποιούμενων εγγράφων θα γίνει από τον ενδιαφερόμενο πολίτη και τον ερευνητή, και ασφαλώς η μελέτη τους με βάση την επιστημονική μεθοδολογία θα βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των γεγονότων εκείνων των ημερών» υπογραμμίζει σχετικά. Παράλληλα πρόσθεσε: «Πρόκειται επομένως για κρίσιμης σημασίας αρχειακό υλικό το οποίο η Υπηρεσία καθιστά διαθέσιμο, και το οποίο θα συμβάλει, αυτονόητα συνδυαζόμενο με τις άλλες διαθέσιμες πηγές, στην επιστημονική έρευνα και στην προσπάθειά μας να συγκροτήσουμε μια συνολική και μακροπρόθεσμα οριστική εικόνα των καθοριστικών εκείνων γεγονότων. Είναι αυτονόητη η παρατήρηση ενός επιστήμονα όπως ο γράφων, ότι η απόφαση της ΕΥΠ να το καταστήσει διαθέσιμο πρέπει να εξαρθεί ως ένα πολύ θετικό βήμα. Θα ήταν πολύ καλοδεχούμενο εάν, όπως σημειώνει ο διοικητής της ΕΥΠ, το πρώτο αυτό βήμα συνεχιστεί με τη διάθεση και άλλου υλικού στην έρευνα, καθώς και εάν το παράδειγμά της ακολουθήσουν και άλλες υπηρεσίες του κράτους».

Σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά που η ΕΥΠ αποχαρακτηρίζει αρχειακό της υλικό εφαρμόζοντας φυσικά τις διαδικασίες που προβλέπει σχετική νομοθεσία. Σύμφωνα δε με το Διοικητή της υπάρχει πρόθεση να υπάρξουν αντίστοιχες πρωτοβουλίες που θα δώσουν την ευκαιρία να συνεκτιμηθεί η οπτική γωνία της Υπηρεσίας με τα τότε χαρακτηριστικά της, στη μελέτη ακόμα και ιδιαίτερα ευαίσθητων περιόδων της ιστορίας μας.

Δείτε εδώ όλα τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία

Διαβάστε ακόμη