Ευρωεκλογές: Είναι η νεολαία στην Ε.Ε πιο ευάλωτη στον λαϊκισμό;

Η ανεργία, η κατηγορία working poor, οι νέοι εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης (NEETs) είναι μερικά από τα σημαντικότερα ζητήματα για τη νεολαία στην Ε.Ε.

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 9 λεπτά ┋

Στο δρόμο προς τις Ευρωεκλογές της Κυριακής και η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει την απειλή του λαϊκισμού. Η άνοδος του λαϊκισμού είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο για την ευρωπαϊκή δομή, καθώς θα μπορούσε να υπονομεύσει τη σταθερότητα όχι μόνο στα θεσμικά όργανα της ΕΕ αλλά και στις ευρωπαϊκές χώρες.

Ο λαϊκισμός θεωρείται απειλή για τη δημοκρατία, ενώ μετά την έναρξη της οικονομικής κρίσης του 2008 έχει αυξηθεί σημαντικά. Ο λαϊκισμός, είτε αριστερής προέλευσης είτε δεξιάς, έχει ενισχύσει την επιρροή του σε πολλές χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι ρίζες του λαϊκισμού θα μπορούσαν να εντοπιστούν στις χώρες του Νότου κυρίως στα επιβαλλόμενα μέτρα λιτότητας, στους χαμηλούς μισθούς (working poor), στο υψηλό ποσοστό ανεργίας, στη διαφθορά, στη δυσπιστία προς τους σημερινούς πολιτικούς ενώ στις κεντρικές και βόρειες χώρες της Ευρώπης κυρίως στην προσφυγική κρίση.

Σε αυτό το πλαίσιο, η πιο ευάλωτη ηλικιακή ομάδα προς τον λαϊκισμό φαίνεται να είναι η νεολαία. Η ανεργία, η κατηγορία working poor, οι νέοι εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης (NEETs) είναι μερικά από τα σημαντικότερα ζητήματα για τη νεολαία στην Ε.Ε. Λαμβάνοντας υπόψη τη συμμετοχή των νέων στις περασμένες Ευρωεκλογές, παρατηρείται μικρό ενδιαφέρον, αν και είναι πιο εξοικειωμένοι με την έννοια της Ε.Ε.

Είναι η νεολαία στην Ε.Ε πιο ευάλωτη στον λαϊκισμό;

Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, τρία βασικά ζητήματα προκύπτουν σχετικά με την νεολαία και την απαξίωση της πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πρόκειται για την χαμηλόμισθη εργασία (working poor), την ανεργία των νέων και τους NEETs. Αυτοί οι άνθρωποι, είναι απογοητευμένοι από τα πολιτικά κόμματα, δεν έχουν εμπιστοσύνη στα θεσμικά όργανα και δείχνουν έλλειψη ενδιαφέροντος για την πολιτική.

Η άνοδος του λαϊκισμού είναι πιο συχνή στα ευπαθή και φτωχά κοινωνικά στρώματα, καθώς περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται απομονωμένοι και αποκλεισμένοι από την κοινωνία. Μια από τις σημαντικότερες επιπτώσεις της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής κρίσης είναι η αύξηση του ποσοστού των νέων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό. Συγκεκριμένα, το 28% των νέων ηλικίας 15-29 ετών, δηλ. 21,8 εκατομμύρια, βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση. Το μερίδιο αυτό έχει αυξηθεί από το 2009 κατά 1,0%. Ωστόσο, κατά την περίοδο 2009-2014, ο χρόνος της μεγάλης ύφεσης, το ποσοστό αυτό αυξήθηκε κατά 4,0%. Ο πληθυσμός των νέων (15-29 ετών) που επηρεάστηκε περισσότερο είναι στις χώρες του Νότου, όπως στην Ελλάδα όπου το 2017 περισσότεροι από το 45,9% κινδυνεύουν από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό. Στην Ιταλία το ποσοστό ανέρχεται στο 35% και στην Ισπανία στο 34,8%.

Η άνοδος της φτώχειας συνδέεται με την ανεργία, τους χαμηλόμισθους και τους ανθρώπους που δεν συμμετέχουν στην εκπαίδευση, την απασχόληση ή την κατάρτιση (NEETs). Το ποσοστό ανεργίας στην Ε.Ε αναφορικά με την νεολαία ήταν 14,8% τον Ιούλιο, ενώ τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν στην Ελλάδα 39,7%, στην Ισπανία σε 33,4% και στην Ιταλία σε 30,8%. Ωστόσο, το 2013 ανεργία στην ΕΕ ήταν κατά το πρώτο τρίμηνο στο 23,9%. Η ανεργία προκαλεί μεγάλη ανησυχία στην νεολαία καθώς τείνει να αισθάνεται πιο απογοητευμένη από την πολιτική και τους πολιτικούς, λόγω των περιορισμένων ευκαιριών, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο φτωχοποίησης.

Όσον αφορά τους εργαζόμενους-φτωχούς, αυτοί, γνωστοί ως working poor, ζουν σε συνθήκες φτώχειας παρά το γεγονός ότι έχουν δουλειά. Το 2015, αυτό το ποσοστό στην ΕΕ ήταν 12,5% - έχοντας δηλαδή λιγότερο από το 60% του εθνικού μεσαίου εισοδήματος. Το θέμα αυτό είναι πιο ανησυχητικό στις χώρες του Νότου όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, όπου οι νέοι εργαζόμενοι που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας είναι περίπου 20%.

Eπιπλέον, η Ε.Ε θα πρέπει να αντιμετωπίσει ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα για την νεολαία, αυτόν των NEETs, της πλέον κοινωνικά ευάλωτης ομάδας στην Ευρώπη. Οι NEETs είναι πιο πιθανό να αισθάνονται κοινωνικά αποκλεισμένοι, έχοντας ένα ζοφερό μέλλον, καθώς δεν συμμετέχουν στην απασχόληση, την εκπαίδευση ή την κατάρτιση. Το 2015, το 12% των νέων ήταν ΝΕΕΤs, με το υψηλότερο ποσοστό να φτάνει το 2013 στο 13% - 1 έτος πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2014. Πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση, το ποσοστό ήταν 10%. Οι βόρειες χώρες έχουν χαμηλότερο πληθυσμό NEETs, αλλά οι νότιες αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα: στην Ιταλία και στην Ελλάδα το ποσοστό των NEETs υπερβαίνει το 23%. Σε αυτό το πλαίσιο, οι NEETs βρίσκονται αποκλεισμένοι από το κοινωνικό σύνολο, καθώς μόνο το 28% ενδιαφέρεται για την πολιτική, οι περισσότεροι από αυτούς δεν επιθυμούν να ψηφίσουν, ενώ έχουν λιγότερη εμπιστοσύνη στα θεσμικά όργανα της ΕΕ.

Τα προαναφερθέντα ζητήματα καθιστούν τον πληθυσμό της νεολαίας πιο απομονωμένο και απογοητευμένο από την τρέχουσα κατάσταση, χωρίς να έχει εμπιστοσύνη στους πολιτικούς και τα θεσμικά όργανα γενικότερα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μεγαλύτεροι απόντες στις προηγούμενες Ευρωεκλογές ήταν οι νέοι (18-24), καθώς το 72,2% δεν ψήφισε. Οι λόγοι για τους οποίους δεν ψήφισαν ήταν η έλλειψη εμπιστοσύνης στην πολιτική, η γενικότερη αδιαφορία για την πολιτική αλλά και το γεγονός ότι η ψήφος τους δεν έχει συγκεκριμένες συνέπειες. Ως εκ τούτου, η όξυνση της ανισότητας στην Ε.Ε θα μπορούσε να αυξήσει περαιτέρω την επιρροή των λαϊκιστών. Το ζοφερό οικονομικό μέλλον και η απαισιοδοξία γίνονται εργαλείο στα χέρια των λαϊκιστών, ειδικά προς εκείνους που νιώθουν απομακρυσμένοι από την κοινωνία.

Απαιτείται μία ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς

Η σημαντική αύξηση των αρμοδιοτήτων της ΕΕ και η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 έχουν μειώσει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων, ιδίως της νεολαίας, στη δομή της Ε.Ε. Η Ε.Ε είχε εστιάσει περισσότερο στην τεχνοκρατική προσέγγιση παρά στον εντοπισμό των πραγματικών προβλημάτων.

Στο πλαίσιο αυτό, οι πολίτες, κυρίως στον ευρωπαϊκό Νότο, αισθάνονται πιο αποξενωμένοι και δυσπιστούν εις βάρος των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε και των κυβερνήσεων. Η πολιτική δυσπιστία συνεχίζεται δεδομένου ότι η ΕΕ δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει άμεσα τα προβλήματα των προηγούμενων ετών. Οι περιορισμένες προοπτικές για τους νέους μπορεί όχι μόνο να οδηγήσουν σε πολιτική απάθεια, αλλά και να αποτελέσουν εργαλείο στα χέρια διαφόρων λαϊκιστικών κινημάτων στην Ευρώπη. Επιπλέον, είναι πρόσφατο το ξέσπασμα διαδηλώσεων στη Γαλλία, γνωστών ως κίτρινα γιλέκα, που απαιτούν καλύτερες ευκαιρίες και συνθήκες διαβίωσης.

Για το λόγο αυτό, η Ε.Ε πρέπει να επενδύσει περισσότερο σε μια ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, δημιουργώντας αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, προκειμένου να εντάξει περισσότερο τη νεολαία στην κοινωνία και να εξαλείψει την άνοδο του λαϊκισμού. Απαιτείται μια δραστική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης με καλύτερες ευκαιρίες όσον αφορά τα ανησυχητικά ζητήματα των NEETs, των φτωχών εργαζομένων(working poor) και της ανεργίας των νέων. Η Ε.Ε και οι χώρες πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στη νεολαία, καθώς αποτελεί το μέλλον της ευρωπαϊκής κοινωνίας και θα κατέχει κρίσιμο ρόλο για τη σταθερότητα της Ε.Ε.

Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, 6 μήνες πριν από τις επερχόμενες Ευρωεκλογές, η νεολαία θα πρέπει να αποτελέσει βασικό στόχο της πολιτικής της Ε.Ε για το μέλλον. Η Ε.Ε, βασισμένη στον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, πρέπει να δημιουργήσει μια δικαιότερη και χωρίς αποκλεισμούς Ε.Ε.

Οι τρεις κύριες κατηγορίες είναι οι ίσες ευκαιρίες και η πρόσβαση στην απασχόληση, οι δίκαιες συνθήκες εργασίας και η κοινωνική προστασία και ένταξη. Ωστόσο, θα πρέπει να συμπεριληφθούν σαφέστερες και πιο άμεσες αναφορές σχετικά με την νεολαία. Στο ίδιο πλαίσιο, μεγαλύτερη εστίαση θα έπρεπε να υπάρχει και στην Στρατηγική Ευρώπη 2020 για την αντιμετώπιση των φαινομένων working poor και NEETs, ούτως ώστε να βελτιωθεί άμεσα το βιοτικό τους επίπεδο.

Επίσης, διάφορες πρωτοβουλίες της Ε.Ε θα πρέπει να ενισχυθούν όπως το Πρόγραμμα «Εγγυήσεις για την Νεολαία», το οποίο θα μπορούσε να συμβάλλει περισσότερο στην χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, καθώς βοηθά τους νέους να βρουν ταχύτερα καλή δουλειά, να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους και να εξαλείψουν τον κοινωνικό αποκλεισμό. Παράλληλα, η κατάρτιση και η απασχόληση πρέπει να επεκταθεί σε μεγαλύτερο μέρος της νεολαίας, ιδίως στην κατηγορία NEETs, με ειδικές αναφορές να πρέπει να υπάρχουν στο πακέτο πρωτοβουλιών «Youth on the Move».

Με άλλα λόγια, υπάρχει ανάγκη να προχωρήσουμε προς μια πιο περιεκτική, ανθεκτική και υποστηρικτική κοινωνία. Μέσα από την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης της νεολαίας, της επίλυσης των ζητημάτων που την απασχολούν αλλά και τη δημιουργία καλύτερων προοπτικών θα καταπολεμηθεί ο λαϊκισμός, σε αυτή την ομάδα, αλλά και θα ανακτηθεί η εμπιστοσύνη στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα που είναι προδήλως φανερό ότι έχει χαθεί.

Διαβάστε ακόμη