Πάολο Τζορντάνο για κορονοϊό: «Παραμονεύει» να εμφανιστεί ξανά στη χαλάρωση των μέτρων

Το βιβλίο του Ιταλού Πάολο Τζιορντάνο «Περί μετάδοσης. Επιστήμη, άνθρωπος και κοινωνία στην εποχή της πανδημίας» είναι το πρώτο βιβλίο που γράφεται για την πανδημία του κορονοϊού και κυκλοφόρησε ταυτόχρονα σε 26 γλώσσες, ανάμεσά τους και η ελληνική από τις εκδόσεις Πατάκη. Ο βραβευμένος συγγραφέας στο πόνημά του εστιάζει στον αριθμό R0, τον δείκτη μετάδοσης του ιού και τονίζει ότι όπως είναι σήμερα τα δεδομένα δεν μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον μας. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ethnos.gr, μιλά και για την ανοσία της αγέλης, την οποία χαρακτηρίζει ως «ένα επικίνδυνο στοίχημα».

Ποιο ήταν ο λόγος, όμως, που αποφάσισε να γράψει το βιβλίο; «Έγραψα το βιβλίο για να αντιμετωπίσω τη σύγχυση που υπήρχε και θεώρησα ότι μπορούσα να εξηγήσω όσα είχα καταλάβει μέχρι εκείνο το σημείο. Νομίζω ότι το να προσπαθήσεις να εξηγήσεις κάτι σύνθετο είναι αυτή την εποχή ένα είδος αλληλεγγύης. Έπαιρνα σημειώσεις όντας μέσα στην πανδημία και αυτό είναι κάτι που νομίζω όλοι πρέπει να το κάνουν. Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να αλλάξουν στην κοινωνία μας, τους τρόπους με τους οποίους προσεγγίζουμε τα πράγματα και νομίζω ότι πρέπει να παίρνουμε σημειώσεις και να καταγράφουμε τα πράγματα τώρα γιατί όταν εμφανιστούν οι επείγουσες καταστάσεις θα κάνουμε ακριβώς τα ίδια λάθη κάναμε και πριν, με τον ίδιο τρόπο».

(Το βίντεο έχει υπότιτλους, ενεργοποιούνται από τις ρυθμίσεις)

Μεγάλο μέρος του βιβλίου, αλλά και των θυσιών μας, όπως λέει ο Τζιορντάνο, εστιάζει στο R0. «Το R0 είναι ένας αριθμός, ο οποίος μετράει και καταγράφει την ταχύτητα μετάδοσης του ιού. Αν ο δείκτης R0 είναι δύο σημαίνει ότι ένας ασθενής μεταδίδει τον ιό σε δύο άλλους ανθρώπους. Άρα, λοιπόν, όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης R0 τόσο μεγαλύτερη είναι η δυνατότητα διάδοσης του ιού. Για τον COVID-19 στο ξεκίνημα της επιδημίας όταν δεν υπάρχει ακόμη κανένα μέτρο, βρισκόταν στο 2,5. Κάθε άνθρωπος που είχε τον ιό μόλυνε κάτι παραπάνω από δύο ανθρώπους. Αυτό που ήθελα να εξηγήσω μέσα από τον αριθμό R0 είναι το μαθηματικό νόημα που έχουν οι θυσίες μας. Αν μείνουμε σπίτι, αποφεύγουμε τις επαφές, πλένουμε τα χέρια μας συχνά, αυτό που κάνουμε είναι να χαμηλώνουμε την τιμή του R0. Κι αν καταφέρουμε να φτάσουμε αυτός ο αριθμός να είναι κάτω από το ένα, η επιδημία αρχίζει να εξασθενεί και να σβήνει. Αυτό λοιπόν που πρέπει να κάνουμε είναι να χαμηλώσουμε το R0 και να το κρατήσουμε κάτω από το ένα για το χρονικό διάστημα που απαιτείται. Στην Ιταλία δεν είναι βεβαίως το ίδιο παντού. Εξαρτάται από την περιοχή που βρίσκεται κάποιος. Όπως είχα ακούσει σε κάποιες περιοχές της Λομβαρδίας το R0 είχε φτάσει ακόμη και το τέσσερα στις αρχές Μαρτίου. Τώρα με το lockdown να βρίσκεται σε εφαρμογή εδώ και ένα μήνα είναι πιθανότατα κάτω από το ένα σε όλα τα σημεία της χώρας. Χρειάζεται, όμως, να το κρατήσουμε σε αυτό το σημείο και αρκετό χρονικό διάστημα τόσο ώστε ο ιός που συνεχίζει να βρίσκεται σε διάφορα σημεία να εξαφανιστεί και μετά να μπορούμε να βγούμε με ασφάλεια ξανά στους δρόμους». 

Ο Πάολο Τζιορντάνο υποστηρίζει ότι «σχεδόν όλοι καθυστέρησαν να λάβουν μέτρα. Πιθανότατα στην Ιταλία να καθυστερήσαμε μία εβδομάδα, μπορεί και 10 μέρες για τα σκληρά μέτρα. Αλλά ήταν πολύ δύσκολο να κατανοήσει κάποιος τη σοβαρότητα της κατάστασης εκείνη τη χρονική στιγμή. Είναι ένα πρόβλημα αντίληψης, ένα ψυχολογικό πρόβλημα που συνδέεται με αυτή την πανδημία. Συνειδητοποιούμε το ρίσκο και τους κινδύνους που υπάρχουν όταν το πρόβλημα βρίσκεται πολύ κοντά μας, όταν έχει φτάσει μπροστά μας. Γιατί ο κίνδυνος ήταν αρκετά ξεκάθαρος όταν η επιδημία βρισκόταν στην Κίνα τον Ιανουάριο. Αλλά τότε όλοι νιώθαμε ότι ήταν κάτι που δεν πρόκειται να συμβεί σε μας. Μετά χτύπησε πρώτα την Ιταλία με μεγάλη σφοδρότητα. Πάρα πολλοί λόγοι, δομικοί λόγοι τους οποίους πρέπει να ερευνήσουμε αλλά υπήρχε μία χρονική καθυστέρηση προτού να ληφθούν τα σκληρά μέτρα. Και νομίζω ότι αυτό οφείλεται κυρίως στην ψυχολογική μας δυσκολία να αντιληφθούμε τους νέους κινδύνους που μας απειλούν Αλλά και εξαιτίας της στάσης μας να έχουμε Σε πρώτο πλάνο την οικονομία. Αυτό λένε οι ακτιβιστές στις περισσότερες χώρες, ότι δεν μπορείς να κλείνεις την οικονομία. Είναι κάτι που φαντάζει αδιανόητο μέχρι να κατανοήσεις ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Οπότε, ναι, ήμασταν όλοι καθυστερημένοι αλλά θα υπάρξει δυνατότητα να κατανοήσουμε ακριβώς τι συνέβη». 

Ο κ. Τζιορντάνο εμφανίζεται επιφυλακτικός σχετικά με την ανοσία της αγέλης, το μονοπάτι που επέλεξε να πάρει η Μ. Βρετανία και στη συνέχεια να αλλάξει στρατηγική και το οποίο συνεχίζει να ακολουθεί η Σουηδία: «Υπάρχουν ακόμη πολλές ερωτήσεις σχετικά με αυτή. Δεν είμαι επιδημιολόγος, ιολόγος και μπορώ να μιλήσω μόνο για όσα έχω μάθει κατά τη διάρκεια αυτών των εβδομάδων. Ακόμα δεν είμαστε σίγουροι σχετικά με το πού βρίσκεται η ανοσία της αγέλης, σε ποιο ποσοστό της κοινωνίας, πόσο καιρό θα διαρκέσει για τον κόσμο η δημιουργία της. Υπάρχουν, λοιπόν, πολλές  απορίες. Για αυτό τον λόγο θεώρησα από το ξεκίνημα ότι η προσέγγιση της ανοσίας αγέλης έχει κινδύνους, ήταν ένα στοίχημα το οποίο μπορεί να αποδειχθεί ένα πολύ άσχημο στοίχημα. Νομίζω ότι ήταν αδύνατο να το κάνουμε εδώ στην Ιταλία, γιατί φτάσαμε σε αριθμούς που ήταν πολύ τρομακτικοί και είχαμε πολλούς νεκρούς. Το lockdown ήταν αναπόφευκτο. Ίσως οι άλλες χώρες να είχαν διαφορετική προσέγγιση από το ξεκίνημα και τότε θα μπορούσε να αποδειχθεί αποτελεσματική. Αλλά δεν είμαι αυτός μπορεί να το πει». 

Σχετικά με το ποια πιστεύει ότι είναι τα επόμενα βήματα, ο κ. Τζιορντάνο αναφέρει: «Είναι πολύ δύσκολο για εμάς, καθώς έχουμε συνηθίσει να προγραμματίζουμε κάθε πράγμα που κάνουμε σχεδιάζουμε το μέλλον μας, ακόμα και το απώτερο μέλλον και ακολουθούμε αυτά τα σχέδια. Τώρα δεν είμαστε σε θέση να το κάνουμε αυτό. Δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε τα πράγματα που θα κάνουμε από τώρα και για ένα χρόνο μετά. Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί, ακόμη και αν το lockdown χαλαρώσει, στην Ιταλία αλλά και σε άλλες χώρες. Η τάση σε αυτές τις πανδημίες είναι να ξεκινούν πάλι, αμέσως αφού χαλάρωσεις τα μέτρα. Νομίζω ότι θα ακολουθήσει μία φάση δοκιμής και λάθους. Ίσως κάποιες φορές πρέπει να κάνουμε λίγο πίσω, ενδεχομένως να χρειαστεί να εφαρμόσουμε ξανά lockdown - ελπίζω όχι τόσο ισχυρό αυτό που είναι τώρα- πρέπει παράλληλα να εξετάζουμε τις οικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες για τους πολίτες. Γίνεται όλο και περισσότερο σύνθετο, καθώς αυξάνονται οι παράγοντες που πρέπει κάθε φορά να συνυπολογίζεις. Δεν νομίζω λοιπόν ότι μπορούμε να κάνουμε σχέδια  για πολύ μπροστά στο μέλλον. Πρέπει να πηγαίνουμε βήμα-βήμα και κάθε ένα που κάνουμε να εξετάζουμε τις καλύτερες δυνατές συνθήκες ασφάλειας για αυτό». 

Ο Πάολο Tζιορντάνο (Paolo Giordano) γεννήθηκε στο Τορίνο το 1982, σπούδασε Φυσική και έγινε διδάκτωρ στη Φυσική των Σωματιδίων, αλλά διεθνώς καθιερώθηκε με το μυθιστόρημά του «Η μοναξιά των πρώτων αριθμών», που πούλησε ένα εκατομμύριο αντίτυπα, μεταφράστηκε σε 30 γλώσσες και απέσπασε τα βραβεία Strega και Campiello.