Το Βερολίνο τιμά την 75η επέτειο από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την Απελευθέρωση από το ναζιστικό καθεστώς τιμά σήμερα η Γερμανία με επίκεντρο το Βερολίνο, το οποίο, ειδικά για την φετινή 75η επέτειο, όρισε την ημέρα ως αργία. Το 1949 ο Πρόεδρος Τέοντορ Χόις περιέγραψε την 8η Μαΐου ως την ημέρα που η Γερμανία «σώθηκε και ταυτόχρονα καταστράφηκε». Επτά δεκαετίες μετά, η επέτειος εξακολουθεί να διχάζει.

Ημέρα απελευθέρωσης ή ήττας και απαρχής των δεινών της Γερμανίας; Για πολλούς, ειδικά στην πρώην Δυτική Γερμανία, η 8η Μαΐου συνδέθηκε όχι μόνο με την ήττα και την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και με τον διαμελισμό της χώρας και τις διώξεις που υπέστησαν πολλές οικογένειες την επόμενη μέρα. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία, αντίθετα, η επέτειος καθιερώθηκε πολύ γρήγορα από τους Σοβιετικούς ως Ημέρα της Απελευθέρωσης. Στην Δύση, μόλις το 1985, ο Πρόεδρος Ρίχαρντ φον Βαϊτσέκερ δήλωσε δημόσια ότι αυτή η μέρα πρέπει να θεωρείται ημέρα απελευθέρωσης και όχι ήττας. «Δεν πρέπει να βλέπουμε το τέλος του πολέμου ως αιτία διώξεων και στέρησης της ελευθερίας. Η αιτία βρίσκεται πιο πριν, στην αρχή της τυραννίας που προκάλεσε τον πόλεμο. Δεν θα πρέπει να διαχωρίζουμε την 8η Μαΐου 1945 από την 30ή Ιανουαρίου 1933», είπε χαρακτηριστικά, αναφερόμενος στην ημέρα ανόδου του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία. Ακόμη και τότε όμως, αυτές οι απόψεις παρέμεναν για πολλούς δυσάρεστες. Ο Βαυαρός Πρωθυπουργός Φραντς-Γιόζεφ Στράους απάντησε κάνοντας λόγο για «ατελείωτη διαδικασία συμβιβασμού με την γερμανική ιστορία, η οποία μοιάζει με μόνιμη δημόσια μετάνοια». Σήμερα, το νόημα της επετείου έχει διευρυνθεί, συμπεριλαμβάνοντας και την «αναγέννηση της δημοκρατίας», μετά την δικτατορία των ναζί και κάθε χρόνο επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι και διαφορετική γερμανική πόλη.

Φέτος, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, η μοναδική εκδήλωση η οποία θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με το αρχικό πρόγραμμα εορτασμού είναι η κατάθεση στεφάνων από τον Ομοσπονδιακό Πρόεδρο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ και την Καγκελάριο 'Ανγκελα Μέρκελ στο μνημείο της Νέας Φρουράς (Neue Wache), τον «άγνωστο στρατιώτη» της Γερμανίας. Κάτω από τον κεντρικό φεγγίτη του νεοκλασικού κτιρίου βρίσκεται η μεγεθυμένη ρέπλικα του έργου της Κέτε Κόλβιτς, «Μητέρα με τον νεκρό γιο της». Το γλυπτό είναι εκτεθειμένο στο φως, αλλά και στο κρύο, την βροχή και το χιόνι του Βερολίνου, συμβολίζοντας τα δεινά των πολιτών κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάτω από το μνημείο, η ΛΔΓ είχε τοποθετήσει τα λείψανα ενός στρατιώτη και ενός ανώνυμου θύματος στρατοπέδου συγκέντρωσης.

Πριν από λίγο καιρό, η επιζήσασα του Ολοκαυτώματος Έστερ Μπεγιαράνο, πυροδότησε τον δημόσιο διάλογο, όταν, με επιστολή της προς τον Ομοσπονδιακό Πρόεδρο, την Καγκελάριο και το Κοινοβούλιο, ζήτησε την καθιέρωση της ημέρας ως αργίας για ολόκληρη την Γερμανία, «προκειμένου οι Γερμανοί να εκτιμήσουν την σημασία της» και να αφυπνιστούν μπροστά στις σημερινές προκλήσεις. Συνόδευσε μάλιστα την επιστολή της και από 100.000 υπογραφές πολιτών.

Στην ίδια πλευρά τοποθετείται ο Μόριτς φαν Ντούλμεν, υπεύθυνος για πολλές από τις εκδηλώσεις μνήμης που είχαν προγραμματιστεί για σήμερα. «Αυτό που θέλουμε να προβάλουμε είναι οι αρχές της δημοκρατίας. Είναι σήμερα πιο σημαντικό από ποτέ να θυμόμαστε την Ιστορία», τονίζει, με το βλέμμα στην επίθεση έξω από την Συναγωγή στο Χάλε και εναντίον μεταναστών στο Χανάου.

Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, την ιδέα της καθιέρωσης της 8ης Μαΐου ως εθνικής αργίας στηρίζουν ιδιαίτερα σθεναρά οι Πράσινοι και η Αριστερά. Αντίθετη άποψη εκφράζει η Εναλλακτική για την Γερμανία (ΑfD), με τον αρχηγό της, Αλεξάντερ Γκάουλαντ να περιγράφει την επέτειο ως «αμφιλεγόμενη». «Δεν μπορούμε να κάνουμε την 8η Μαΐου μια χαρούμενη η μέρα για την Γερμανία. Για τους αιχμαλώτους των στρατοπέδων συγκέντρωσης ήταν ημέρα απελευθέρωσης. Αλλά ήταν και ημέρα απόλυτης ήττας και απώλειας εδαφών και εθνικής αυτονομίας. Οι γυναίκες που βιάστηκαν στο Βερολίνο θα το δουν διαφορετικά από τους πρώην αιχμαλώτους», δήλωσε ο κ. Γκάουλαντ, αναφερόμενος στους μαζικούς βιασμούς γυναικών από τον Κόκκινο Στρατό μετά την πτώση της χώρας.

Οι εκθέσεις και οι διάφορες εκδηλώσεις σε μουσεία και μνημεία του Βερολίνου έχουν εδώ και εβδομάδες ακυρωθεί. Στη θέση τους, μια ψηφιακή ιστορική έκθεση, μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα και μια πλατφόρμα διαλόγου, μαζί με εκτενείς αναφορές στον γερμανικό Τύπο, αναλαμβάνουν να ενημερώσουν τους πολίτες για την ιστορία της χώρας και να αναδείξουν την σημερινή επιτακτική ανάγκη για αντίσταση στον ρατσισμό και την ξενοφοβία.