Ο Ζάκερμπεργκ πληρώνει τη στάση του: Πολυεθνικές κάνουν... μπλοκ τον Mr Facebook

Μεγαλώνει η λίστα των εταιρειών που εξαφανίζονται από το Facebook διαμαρτυρόμενες για την αποτυχία του ιστότοπου κοινωνικής δικτύωσης να περιορίσει τον λόγο μίσους στην πλατφόρμα του. Το οικονομικό πλήγμα που θα υποστεί το Facebook είναι τεράστιο, ενώ η ζημιά στη δημόσια εικόνα του ανυπολόγιστη. Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ σε ηλικία που άλλοι πασχίζουν να τελειώσουν το πανεπιστήμιο μετατρεπόταν σε ένα βράδυ σε ηγέτη μιας νέας τεχνολογικής και κοινωνικής επανάστασης. Οι κακές αποφάσεις που πήρε ήταν πολλές, αλλά η δυναμική της πλατφόρμας ήταν τέτοια που έσβηνε σχετικά εύκολα τις φωτιές που άναβαν.

Ομως, την τελευταία διετία κάποιες τακτικές του Facebook βρέθηκαν στο στόχαστρο των διωκτικών Αρχών, φέρνοντας σε εξαιρετικά δύσκολη θέση την πλατφόρμα και τον Ζάκερμπεργκ. Από τη στιγμή όμως που οι διαφημιζόμενοι παρέμεναν στη θέση τους ο Ζάκερμπεργκ κοιμόταν ήσυχος. Μέχρι τη στιγμή που οι αστυνομικοί στη Μινεάπολη κακοποίησαν μέχρι θανάτου τον Τζορτζ Φλόιντ.

Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αναπτύξει διχαστική ρητορική και να προβαίνει σε ανάρμοστα για τη θέση του σχόλια μέσω των social media προκάλεσε την αντίδραση του Twitter, το οποίο άρχισε να αναρτά αρνητικά σχόλια κάτω από τα σχόλια του Αμερικανού προέδρου. Ο Τραμπ έγινε έξαλλος ξεκινώντας πόλεμο με το Twitter και υπογράφοντας διάταγμα για να εξαφανίσει το προστατευτικό πλαίσιο που έχουν οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για το περιεχόμενο που δημοσιεύεται σε αυτά. Τη στιγμή που άπαντες βρέθηκαν απέναντι στον Τραμπ, ο Ζάκερμπεργκ φέρεται να βρισκόταν σε επικοινωνία μαζί του και τελικά να ανακοινώνει ότι το Facebook θα παραμείνει αμέτοχο και ουδέτερο στη μάχη που είχε ξεσπάσει.

Με προσωπική του δήλωση το αφεντικό του Facebook δήλωσε ότι δεν του αρέσει το διάταγμα, αλλά ότι δεν μπορούν τα social media να παίρνουν ρόλο «διαιτητή της αλήθειας» και ότι είναι αποκλειστικά στα χέρια του κοινού το τι θα πιστεύει και τι όχι. Η απόφαση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση σημαντικού αριθμού εργαζομένων στο Facebook, οι οποίοι τάχθηκαν δημόσια εναντίον αυτής της τακτικής και μάλιστα οργάνωσαν απεργία. Κάποιοι εξ αυτών, μάλιστα δε, όταν ο Ζάκερμπεργκ παρέμεινε ανένδοτος στη θέση του, αποφάσισαν να παραιτηθούν. Υπήρξαν και ορισμένες απολύσεις εργαζομένων που είχαν ταχθεί κατά της απόφασης του Ζάκερμπεργκ και ορισμένων συνδικαλιστών, αλλά η εταιρεία επισήμως αναφέρει ότι οι απολύσεις σχετίζονταν με εργασιακά θέματα και όχι με τις απόψεις τους ή με την απεργία.

Στριμωγμένος

Τη στιγμή που ο Ζάκερμπεργκ θεωρούσε ότι έκλεινε σιγά σιγά το μέτωπο που είχε ανοίξει με τους εργαζομένους και την κοινωνία, ομάδες ακτιβιστών ξεκίνησαν την καμπάνια #StopHateforProfit, ζητώντας από μεγάλες εταιρείες να σταματήσουν τις διαφημίσεις στο Facebook, λόγω της διαρκούς «αποτυχίας της επιχείρησης να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την τεράστια διάδοση μίσους στις πλατφόρμες της».

Τα έσοδα του Facebook το 2019 ήταν περίπου 70 δισ. δολάρια, με το 98,5% των εσόδων να προέρχεται από διαφημίσεις. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να καταλάβει τι σημαίνει για το Facebook απώλεια διαφημιστικών εσόδων. Οταν μάλιστα η μία μετά την άλλη μεγάλες εταιρείες που συνεργάζονται με την πλατφόρμα ανακοινώνουν ότι θα συμμετάσχουν στην καμπάνια αποσύροντας τα διαφημιστικά τους πακέτα, άλλες προσωρινά άλλες μόνιμα, είναι πασιφανές ότι για πρώτη φορά ο Ζάκερμπεργκ βρίσκεται πραγματικά στριμωγμένος. Αυτό που δεν είχε κατανοήσει ο δημιουργός του Facebook αλλά και οι συνεργάτες του είναι ότι συσσωρευόταν εδώ καιρό στους κόλπους των εταιρειών που συνεργάζονται με την πλατφόρμα έντονη δυσαρέσκεια. Και το ποτήρι ξεχείλισε με τη στάση του Ζάκερμπεργκ και σε συνδυασμό φυσικά με τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν τον Τραμπ και τις απόψεις του να καταβαραθρώνονται.

Γι’ αυτό πολλές εταιρείες δεν θέλουν να συνδέεται το όνομά τους με όλα αυτά. Κάποιοι λένε ότι μία από τις αιτίες για αυτή την εξέλιξη είναι το γεγονός ότι ο Ζάκερμπεργκ, έχοντας στην κατοχή του το 60% της εταιρείας, πρακτικά δεν λογοδοτεί σε κανέναν, δεν αντιμετωπίζει πίεση από άλλους μετόχους και για αυτό δεν σκέφτεται πολλές φορές τις πιθανές επιπτώσεις των αποφάσεών του. Ανάμεσα στις εταιρείες που ανακοίνωσαν ότι διακόπτουν είτε προσωρινά είτε μόνιμα τις διαφημίσεις τους στο Facebook δεσπόζουν τα ονόματα της Microsoft, της Starbucks, της BP και της Coca Cola. Τον ίδιο δρόμο ακολουθούν μεγάλες αλυσίδες λιανικής, όπως η REI, η North Face και η Patagonia. Μεγάλες εταιρείες όπως η Arc'teryx, η Ben & Jerry's, η Beam Suntory, η Dashlane, η Eddie Bauer, η Eileen Fisher, η Hershey's, η JanSport, η Levi Strauss, η Magnolia Pictures, η Upwork και η Unilever ανακοίνωσαν ότι σταματούν τις διαφημίσεις στο Facebook. Πολύ σημαντικό χτύπημα για τη Facebook σε πολλά επίπεδα είναι η απόφαση του τηλεπικοινωνιακού κολοσσού Verizon να αποσύρει και αυτός τις διαφημίσεις του από το Facebook.

Στον χορό εισήλθαν τις τελευταίες μέρες και μεγάλοι πελάτες του Facebook στην Ευρώπη. Η Mars ανακοίνωσε ότι αποσύρεται προσωρινά από όλα τα social media στα οποία έχει παρουσία, μέχρι να εκτιμήσει την κατάσταση. Θα πρέπει να σημειωθεί, επίσης, η απόφαση της αμερικανικής θυγατρικής της Honda να αποσύρει τις διαφημίσεις της τόσο από το Facebook όσο και από το Instagram, το οποίο ανήκει στο Facebook. Αν η λίστα των εταιρειών που αποσύρουν τις διαφημίσεις τους από το Facebook συνεχίσει να μεγαλώνει και η απόσυρση διαφημίσεων αρχίσει να συμπεριλαμβάνει και το Instagram, τα θεμέλια της αυτοκρατορίας του Ζάκερμπεργκ θα αρχίσουν να τρίζουν για πρώτη φορά δυνατά. Είναι χαρακτηριστικό ότι λίγα 24ωρα μετά την έναρξη της καμπάνιας και την ανακοίνωση της συμμετοχής των πρώτων εταιρειών η μετοχή του Facebook υπέστη μείωση άνω του 8% και η περιουσία του Ζάκερμπεργκ μειώθηκε κατά 7 δισ. δολάρια.

Λιτή ανακοίνωση

Προς το παρόν, πάντως, η αντίδραση του Facebook ήταν μια λιτή ανακοίνωση, στην οποία αναφέρει ότι σέβεται τις αποφάσεις των εταιρειών και ότι θα συνεχίσει να συνεργάζεται μαζί τους για να βρουν κοινά αποδεκτές λύσεις όσον αφορά τα ζητήματα ρητορικής μίσους αλλά και των πληροφοριών που σχετίζονται με τις επερχόμενες εκλογές στις ΗΠΑ. Αυτή η αντίδραση δεν μοιάζει ικανή να αντιστρέψει το κλίμα που έχει διαμορφωθεί και όλοι πλέον αναμένουν με ενδιαφέρον τις αποφάσεις των άλλων μεγάλων διαφημιζομένων του Facebook.

Από τη στιγμή που μέχρι στιγμής τουλάχιστον ο Ζάκερμπεργκ δεν δείχνει διατεθειμένος να αντιπαρατεθεί με τον Ντόναλντ Τραμπ σε πρώτο επίπεδο, καθώς και με τη ρητορική μίσους και τα fake news σε δεύτερο επίπεδο, θα πρέπει να προσπαθήσει να δελεάσει τις εταιρείες που παραμένουν προς το παρόν στο Facebook για να συνεχίσουν να το κάνουν. Πιθανώς, ευκαιρίας δοθείσης, να υπάρξουν και εταιρείες που να ζητήσουν εκείνες κάποια προνόμια και μπόνους από το Facebook για να μην το εγκαταλείψουν. Μπορεί να μοιάζει με τη μεγαλύτερη μάχη που έχει δώσει μέχρι στιγμής ο Ζάκερμπεργκ, ωστόσο τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι τα έσοδα του τεχνολογικού γίγαντα έχουν επηρεαστεί πολύ λίγο.