Ευρωπαϊκή διαμεσολάβηση για διάλογο Ελλάδας και Τουρκίας για Αιγαίο - Κύπρο-Μεσόγειο

Διαμεσολαβητικό ρόλο για έναρξη διαλόγου και διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας επιχειρεί να αναλάβει ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για τις εξωτερικές σχέσεις, Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος βρέθηκε σήμερα στην Άγκυρα σε μία εκστρατεία να… πείσει την τουρκική ηγεσία να καθίσει σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων με την Αθήνα για το Αιγαίο και την ανατ. Μεσόγειο.

«Ήρθα εδώ για να μειωθεί αυτή η ένταση, ώστε αυτού του είδους οι εντάσεις να σταματήσουν, γιατί υπάρχουν κάποιες ασυμφωνίες ανάμεσα σε χώρες-γείτονες, ειδικά στο θέμα της υφαλοκρηπίδας και των χωρικών υδάτων. Είναι μεγάλο θέμα η ασυμφωνία που υπάρχει μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας και μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου», είπε ο Ζοζέπ Μπορέλ, δείχνοντας ξεκάθαρα τις προθέσεις της ΕΕ, χωρίς ωστόσο η Άγκυρα να απαντάει σαφώς.

«Πρέπει να βρεθεί μία λύση που να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές κι αυτό συζητήσαμε, δηλ. να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας και κυρίως να δηλώσουμε ότι η Ε.Ε θα προσπαθήσει να βοηθήσει όσο γίνεται στο θέμα της κατανομής των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες ανάμεσα στις δύο κοινότητες», επισήμανε ο κ. Μπορέλ, τονίζοντας για άλλη μία φορά ότι «οι γείτονες πρέπει να κάθονται και να συζητούν».

Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος διευκρίνισε ωστόσο ότι οι συναντήσεις που έκανε σε Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία είχαν έναν προπαρασκευαστικό χαρακτήρα, μία διερεύνηση απόψεων.

«Στην πραγματικότητα αυτό που έκανα εδώ είναι να διασφαλίσω την έναρξη των συνομιλιών. Δηλαδή, της Τουρκίας με την ΕΕ ή τις χώρες-μέλη, την Κυπριακή Δημοκρατία και τους Τ/Κ, η Ελλάδα, η Τουρκία, η ΕΕ, τα ΗΕ μπορούν όλοι να συνομιλήσουν μαζί», ανέφερε ο Μπορέλ, υιοθετώντας ουσιαστικά την πρόταση για 5μερή της Τουρκίας. Αν και υπενθύμισε ότι τον Οκτώβριο στα Κατεχόμενα θα πραγματοποιηθούν ‘εκλογές’ κι πρέπει να περιμένουν.

Μπορέλ: Η ανατ. Μεσόγειος περιοχή-κλειδί για την ΕΕ

Ο Ζοζέπ Μπορέλ στην κοινή συνέντευξη τύπου ανέφερε ότι είναι η δεύτερη φορά που επισκέπτεται την Τουρκία μέσα σε 4 μήνες και ότι επιθυμία του ήταν να έρχεται συχνότερα, αλλά προέκυψε ο κορονοϊός. Ο λόγος είναι υπάρχουν πολλά θέματα να συζητηθούν και να λυθούν με πρώτο και κύριο αυτό της ανατ. Μεσογείου, όπως είπε. 

«Ήρθαμε για να ακούσουμε τις απόψεις της Άγκυρας σε όλα αυτά τα πιεστικά ζητήματα», όπως τα χαρακτήρισε, «και να δούμε ποιος είναι ρόλος που μπορεί να παίξει η Τουρκία στην ανατ. Μεσόγειο, καθώς δεν είναι μόνο γείτονας, αλλά κι ένα υποψήφιο μέλος».

Ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε για τις εξωτερικές σχέσεις παραδέχτηκε ωστόσο ότι οι ευρω-τουρκικές σχέσεις είναι κάθε άλλο παρά «ιδανικές». «Θέλουμε και οι δύο να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας, έχουμε κοινά συμφέροντα και πρέπει να αποφεύγουμε τις εντάσεις», σημείωσε, τονίζοντας ωστόσο ότι «η ανατ. Μεσόγειος αποτελεί μία περιοχή-κλειδί για την Ε.Ε», αλλά χρειάζεται διάλογος και συνεργασία κι όχι μονομερείς ενέργειες, προκειμένου να επέλθει η σταθερότητα και η ασφάλεια στην περιοχή.

Τσαβούσογλου: Ναι μεν, αλλά…

Απαντώντας στην πρόταση διαλόγου του Μπορέλ, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών εμφανίστηκε μεν για άλλη μια φορά θετικός για συνομιλίες με την Ελλάδα, ωστόσο κατέστησε σαφές ότι η Άγκυρα δεν θα κάνει καμία υποχώρηση στα κεκτημένα της.

«Διεξάγουμε γεωτρήσεις στη δική μας υφαλοκρηπίδα. Αυτό είναι κυριαρχικό μας δικαίωμα. Αλλά παρόλα αυτά, εμείς στην ανατ. Μεσόγειο είμαστε έτοιμοι για συνεργασία και για διάλογο με όλες τις χώρες και πρωτίστως με την Ελλάδα, αλλά όχι με την ε/κ πλευρά.

Και στο παρελθόν, γνωρίζετε, είχαμε αποφασίσει γεωτρήσεις στο Αιγαίο μέσω διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα, το ’76. Εφόσον η ανατ. Μεσόγειος είναι κοινή θάλασσα, πρέπει να μάθουμε να μοιραζόμαστε τα μερίδιά της.

Πώς ήρθαμε όμως σε αυτό το σημείο; Δυστυχώς, η Ελλάδα και οι άλλες χώρες χωρίς να υπολογίσουν την Τουρκία και αποκλείοντάς την, συνεργάστηκαν και συμφώνησαν μεταξύ τους. Και στους χάρτες που δημοσίευσαν επιδίωξαν να φυλακίσουν την Τουρκία στα χωρικά της ύδατα, σε ένα στενό κομμάτι. Επομένως, εμείς ως Τουρκία ήμασταν υποχρεωμένοι να προστατεύουμε τα δικαιώματά μας. Αφού δεν έλαβαν υπόψη τους τις προειδοποιήσεις μας, προβήκαμε κι εμείς σε δικές μας ενέργειές. Ωστόσο, μετά, προκειμένου να μην αυξηθεί η ένταση και για να δείξουμε την ευελιξία μας σε κάποια θέματα, είπαμε ότι είμαστε έτοιμοι για διάλογο με την Ελλάδα. Άλλωστε ο ίδιος ο πρόεδρός μας το είπε προσωπικά στον Μητσοτάκη, όπως και στο τελευταίο τηλεφώνημα είπαμε είμαστε υπέρ του διαλόγου. Αλλά κανείς δεν θα υποδείξει μέσα στα ίδια της τα σύνορα, στην Τουρκία τα κυριαρχικά της δικαιώματα», απάντησε εμφαντικά ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δηλώνοντας μάλιστα ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ έχουν γίνει όμηρος της Ελλάδας και του Ε/Κ τομέα κι αυτό είναι άδικο και για τις Βρυξέλλες και για την Άγκυρα.

Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου απάντησε επίσης στον Ζοζέπ Μπορέλ ότι η πρότασή του είναι «αυτό είναι που σκέφτεστε εσείς. Αλλά δεν είναι αυτό που σκέφτονται τα κράτη-μέλη σας. Η Γαλλία, για παράδειγμα, θέλει να σταματήσει τις επιχειρήσεις μας εναντίον του PKK στη βόρεια Συρία. Το ίδιο λέει όταν μιλάμε για το Ιντλίμπ. Η Ελλάδα και η ε/κ πλευρά λένε πως για να επιτευχθεί συναίνεση για τη μετανάστευση, πρέπει πρώτα η Τουρκία να εκπληρώσεις κάποιες προϋποθέσεις μας. Η ΕΕ λαμβάνει επίσης αποφάσεις στην Κομισιόν που υποστηρίζει τους Ελληνοκύπριους και την Ελλάδα. Κάνετε μια ατομική προσπάθεια, αλλά υπάρχει και μια πραγματικότητα. Όμως με τις προσπάθειές σας, με τον καλό διάλογο που γίνεται τώρα και με την προεδρία της Γερμανίας και με κάποιους συνετούς ηγέτες, πιστεύουμε ότι θα τα ξεπεράσουμε όλα αυτά».

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι έχει μεγάλες προσδοκίες από την Ε.Ε αλλά και τη Γερμανία που προεδρεύει τώρα, ωστόσο από τη μία η Ελλάδα και η Κύπρος, από την άλλη η Γαλλία, που προέκυψε πρόσφατα, δημιουργούν προσκόμματα στις ευρω-τουρκικές σχέσεις.

«Σήμερα διαπιστώνουμε εμπλοκή στο θέμα της ανατ. Μεσογείου και του Κυπριακού. Κι ο λόγος γι’ αυτό δεν είμαστε εμείς, δεν είμαστε εμείς η αιτία. Φυσικά η Τουρκία ως εγγυήτρια χώρα πρέπει να προστατεύσει τόσο τα δικαιώματα των Τουρκοκύπριων όσο και τα δικά της κυριαρχικά δικαιώματα. Πρέπει να διασφαλιστεί η ίση κατανομή των κερδών. Δεν χρειάζεται σώνει και καλά απευθείας συμφωνία μεταξύ των πλευρών. Μπορεί να υπάρξει ένας μηχανισμός από την ΕΕ. Αυτό το αίτημα είναι ένα δίκαιο αίτημα. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να εκπληρωθεί; Το μόνο πρόβλημα είναι ότι η νότια Κύπρος, η οποία βλέπει τον εαυτό της ως τον μόνο ιδιοκτήτη του νησιού. Μέχρι σήμερα το πρόβλημα δεν λύθηκε.

Αλλά εμείς από την αρχή το λέμε ως Τουρκία, ως Τ/Κ και ως ΤΔΒΚ ότι είμαστε υπέρ του διαμοιρασμού, της συνεργασίας και έτοιμοι να ξεκινήσουμε διάλογο. Αρκεί να μάθουμε να μοιραζόμαστε ισότιμα. Δεν περιμένουμε κάτι άλλο», υποστήριξε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος σημείωσε ότι είχε μία ειλικρινή συζήτηση σήμερα με τον κ. Μπορέλ για όλα αυτά τα θέματα και θέλει η ΕΕ να γίνει ένας ειλικρινής μεσολαβητής, αμερόληπτος και αντικειμενικός. Διευκρινίζοντας ωστόσο ότι εξήγησε στον κ. Μπορέλ τί μπορεί να κάνει και τί δεν μπορεί να κάνει η Τουρκία αναφορικά με το ζήτημα που ονομάζεται «κυριαρχικά της δικαιώματα».

Η Κύπρος φταίει για τις… γεωτρήσεις μας

Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας «δικαιολόγησε» τις μονομερείς ενέργειες της χώρας του στην ανατ. Μεσόγειο ρίχνοντας την ευθύνη για αυτές στην… ανυπακοή της Κυπριακής Δημοκρατίας.

«Μέχρι σήμερα η Ε/Κ πλευρά παρά τις προειδοποιήσεις μας δεν μας άκουσε και προέβη σε μονομερείς γεωτρήσεις. Προειδοποιήσαμε και την ΕΕ αλλά δεν έδωσαν σημασία», είπε, ενώ αναφέρθηκε στις προσπάθειες που έχει καταβάλει μέχρι στιγμής η Άγκυρα για την επίλυση του Κυπριακού και του θέματος των υδρογονανθράκων, όπως η πρόταση Ακιντζί για σύσταση κοινής επιτροπής για την κατανομή του φυσικού αερίου, ωστόσο «η Ε/Κ πλευρά πάντα απορρίπτει ό,τι λένε οι Τ/Κ», δήλωσε.

Η Άγκυρα θα απαντήσει αν η Ευρώπη λάβει αποφάσεις κατά της Τουρκίας

Ενοχλημένος ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας για την αλληλεγγύη που επιδεικνύει η ΕΕ απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο στο θέμα της ανατ. Μεσογείου είπε με νόημα ότι «το να λαμβάνονται αποφάσεις κατά της Τουρκίας δεν λύνονται τα προβλήματα, γίνονται μεγαλύτερα. Το να τα περιμένουμε όλα από την Τουρκία και όταν έρχεται η σειρά της ΕΕ να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και δεν το κάνει, έτσι δεν λύνεται το πρόβλημα, αλλά γίνεται μεγαλύτερο.

Το ξεκαθαρίσαμε αυτό σήμερα στον κ. Μπορέλ», ανέφερε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος είπε ότι η Τουρκία θα είναι και πάλι στην ατζέντα της συνόδου της Ε.Ε τις επόμενες μέρες, αλλά αν ληφθούν αποφάσεις από την ΕΕ κατά της Τουρκίας, τότε η Άγκυρα θα είναι υποχρεωμένη να απαντήσει.

Κατηγόρησε για άλλη μία φορά την ΕΕ για μη εκπλήρωση των υποχρεώσεών της απέναντι στην Τουρκία, όπως στο θέμα της άρσης της βίζας ή στο προσφυγικό/μεταναστευτικό, ενώ παραπονέθηκε για τη μη πρόσκληση της Τουρκίας στις συνόδους κορυφής εδώ και αρκετό καιρό.

«Δεν είναι το θέμα ότι έχουμε εμείς περισσότερο ανάγκη την ΕΕ. Κι οι δύο μας έχουμε ο ένας τον άλλον ανάγκη και πρέπει να δείξουμε καλή πρόθεση. Η προσδοκία μας από την ΕΕ είναι να βρίσκεται στην πλευρά της λύσης κι όχι του προβλήματος. Στο ζήτημα της Μεσογείου και της Κύπρου, εάν η ΕΕ υιοθετήσει μία προσέγγιση αντικειμενικού μεσολαβητή και όχι την αντίληψη της αλληλεγγύης των μελών της, τότε θα ωφεληθούν και τα κράτη-μέλη της ΕΕ», τόνισε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών.

«Η Ελλάδα πνίγει και σκοτώνει πρόσφυγες»

Αναφορικά με τη συμφωνία για το μεταναστευτικό, ο κ. Τσαβούσογλου είπε ενώπιον του κ. Μπορέλ ότι η Τουρκία έφερε εις πέρας όλες τις υποχρεώσεις της, αλλά εκείνη που δεν το έχει κάνει ακόμη είναι η ΕΕ. «Σε ένα κοινό πρόβλημα, χρειάζεται κοινή δράση», είπε, ενώ κατηγόρησε τις Βρυξέλλες ενώπιον του Ζοζέπ Μπορέλ ότι κάνει πλάτες στην Ελλάδα την ώρα που… πνίγει και σκοτώνει πρόσφυγες στα σύνορά της.

«Η ΕΕ τί λέει; ‘Η Ελλάδα προστατεύει τα σύνορά μας και ακόμη και να σκοτώνει ανθρώπους ή ακόμη και να πνίγει ανθρώπους είναι δικαίωμά της και την στηρίζουμε’, λέει. Αλλά τα σύνορα της Ευρώπης ξεκινούν νοτίως από τη Συρία και ανατολικά από το Ιράν. Τα σύνορα της Ευρώπης ξεκινούν από τα νότια και ανατολικά σύνορα της Τουρκίας», υποστήριξε ο Τούρκος ΥΠΕΞ.

«Αν κάναμε το ίδιο ως Τουρκία με τους μετανάστες από το Ιντλίμπ και τη Συρία, ποια θα ήταν η αντίδραση της ΕΕ, το βλέπετε και το βλέπουμε όλοι. Βλέπουμε την κριτική που ασκεί η ΕΕ εναντίον άλλων χωρών όταν το κάνουν αυτό», συμπλήρωσε.

«Δεν θα εμποδίσουμε τους πρόσφυγες/μετανάστες να φύγουν από την Τουρκία»

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών ανέφερε ότι στις διαπραγματεύσεις για τη διεύρυνση, υπήρξε ένας τεχνητός διαχωρισμός ανάμεσα στα δυτικά Βαλκάνια και την Τουρκία, παρόλο που όλες οι υποψήφιες χώρες πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα, ενώ στηλίτευσε τη σύνδεση που κάνουν οι Βρυξέλλες μεταξύ μεταναστευτικού και ανατ. Μεσογείου.

«Εάν συνδέσετε ξανά το ζήτημα της μετανάστευσης με την ανατολική Μεσόγειο, πώς θα λύσουμε αυτό το ζήτημα; Η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες καταδικάζει ανοιχτά την Ελλάδα. Όταν εξετάζουμε αυτήν τη συμφωνία μετανάστευσης, δεν υπάρχει καμία αναφορά στην ανατολική Μεσόγειο ή σε άλλους όρους. Υπάρχουν υποσχέσεις που πρέπει να εκπληρώσουν η Ε.Ε και Τουρκία. Η Τουρκία εκπλήρωσε τις υποσχέσεις της. Δεν εκπλήρωσε τις απαιτήσεις της η ΕΕ. Λέτε να την επικαιροποιήσουμε. Αλλά λέτε ότι πρώτα πρέπει να καλύψουμε τις ανησυχίες της ελληνικής πλευράς, ότι πρέπει να υπάρξει πρόοδος σε κάποια θέματα. Όταν αναμιγνύετε τεχνικά τα δύο αυτά ζητήματα τότε το πράγμα κολλάει», είπε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, καλώντας την ΕΕ να μην επικρίνει πάντα την Τουρκία ότι απειλεί, παρόλο που επανέλαβε την πολιτική των «ανοιχτών συνόρων» που άσκησε η Άγκυρα τον περασμένο Μάρτιο στα σύνορα με την Ελλάδα.

«Η Τουρκία θα συνεχίσει να μην εμποδίζει όσους θέλουν να φύγουν από την Τουρκία. Μην αφήνετε δύο κράτη μέλη να σας εκβιάζουν. Εάν επιτρέψετε σε δύο μέλη να κρατούν όμηρο την Τουρκία να μην κατηγορείτε ως υπεύθυνη την Τουρκία. Εάν συνεχίζετε να λαμβάνετε κι άλλες τέτοιες αποφάσεις κατά της Τουρκίας, θα πρέπει κι εμείς να κάνουμε τα βήματα που έχουμε να κάνουμε στην ανατολική Μεσόγειο», προειδοποίησε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Μπορέλ: «Η συμφωνία του μεταναστευτικού θέλει επικαιροποίηση»

Για τη συμφωνία του μεταναστευτικού του 2016, ο κ. Μπορέλ είπε ότι πρόκειται για μία συμφωνία, η οποία καλύπτει κι άλλους τομείς συνεργασίας όχι μόνο το θέμα των μεταναστών, παραδέχτηκε ωστόσο ότι δεν έχει εφαρμοστεί πλήρως και ότι πρέπει να ξανα-συζητηθεί. 

«Έχουμε μία προσέγγιση σφαιρική όσον αφορά την Τουρκία. Οι σχέσεις Ε. Ε-Τουρκίας δεν μπορούν να σταματήσουν», παραδέχτηκε ο ύπατος εκπρόσωπος τη ΕΕ, αναγνωρίζοντας μάλιστα ότι η Τουρκία παίζει έναν σημαντικό ρόλο στο μεταναστευτικό.

Ψέματα Γαλλίας – Να ζητήσει συγνώμη

Στο θέμα της Γαλλίας και του περιστατικού στην ανατ. Μεσόγειο με τα πολεμικά πλοία, ο Τούρκος ΥΠΕΞ ισχυρίστηκε για άλλη μια φορά ότι το Παρίσι ψεύδεται κι ότι επιβάλλεται να ζητήσει συγνώμη.

«Σήμερα στο θέμα της Λιβύης χώρες όπως η Γαλλία υποστηρίζουν τον Χαφτάρ. Τελευταία διατυπώθηκε ένας ισχυρισμός περί παρενόχλησης στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά εμείς αποδείξαμε ότι δεν ισχύει. Στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ δεν λέγονται αυτά, αλλά εμείς το λέμε ανοιχτά. Η Γαλλία δεν συμπεριφέρθηκε ειλικρινά εδώ. Η Γαλλία πρέπει να ζητήσει συγνώμη», υποστήριξε κι όχι μόνο από την Τουρκία αλλά και από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ «γιατί τους έχει εξαπατήσει και αυτούς».

Παράπονα για τον «τουριστικό» αποκλεισμό

Αλλά ούτε και στο θέμα του τουρισμού, ο Τούρκος υπουργός …χαρίστηκε απέναντι στη Γερμανία. Κάποιες χώρες –ανέφερε- οι οποίες δεν πληρούν τα κριτήρια της ΕΕ μπήκαν στη ασφαλή λίστα αλλά η Τουρκία όχι.

«Έχουμε δικαίωμα να πούμε ότι η Ε.Ε δεν συμπεριφέρθηκε ακριβοδίκαια. Εμείς κατά την επίσκεψή μας στη Γερμανία δώσαμε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στην ΕΕ. Υπό την προεδρία της Γερμανίας σκεφτόμαστε ότι μπορούμε να κάνουμε σταδιακά κάποια βήματα. Θεωρούμε ότι η ΕΕ πρέπει να τηρεί μία ισότιμη στάση. Επιθυμούμε να προσεγγίζετε την Τουρκία με αντικειμενικά κριτήρια και όχι πολιτικά», ανέφερε ο Τούρκος Υπουργός.

Απαντώντας ο Ζοζέπ Μπορέλ είπε ότι η επιτροπή λαμβάνει αυτές τις αποφάσεις βασιζόμενη σε αντικειμενικά κριτήρια, προσθέτοντας ότι τίποτα δεν είναι οριστικό και πως κάθε δύο βδομάδες επανεξετάζεται η κατάσταση. Ωστόσο είπε πως δεν υπάρχει πλήρης απαγόρευση.

Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου υπερθεμάτισε πάντως τις καλές προθέσεις του Ζοζέπ Μπορέλ, και υποσχέθηκε διευκόλυνση του έργου του. «Ως Τουρκία θα συνεχίσουμε να έχουμε εποικοδομητική προσέγγιση. Για να τον διευκολύνουμε θα του προσφέρουμε την απαραίτητη στήριξη», ανέφερε. Ο κ. Μπορέλ κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία θα συναντηθεί και με τον υπουργό Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ.