Καμία λιγότερη: Πώς οι γυναίκες οχυρώνονται απέναντι στη σεξουαλική βία

Ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή. Οι μεγαλουπόλεις του πλανήτη δεν είναι σχεδιασμένες για να κατοχυρώνουν την ασφάλεια και των γυναικών. Οι διαδοχικές γυναικοκτονίες από το Μπουένος Άιρες έως το Νεπάλ είναι η τρανή απόδειξη του παραπάνω. Εξάλλου, όπως μαρτυρούν τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία ενώ 120 εκατ. κορίτσια παγκοσμίως έχουν εξαναγκαστεί σε σεξουαλικές πράξεις.

Αυτός είναι και ο λόγος που όλο και περισσότερες πόλεις ανά τον κόσμο παίρνουν πρωτοβουλίες για να γίνουν σταδιακά πιο ασφαλείς για τις γυναίκες, σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian. Ας δούμε το πώς. 

Το Δελχί χαρτογραφείται ξανά από την οπτική των γυναικών

Τον περασμένο Ιούνιο μια διεθνής έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ινδία είναι η πιο επικίνδυνη χώρα για τις γυναίκες. Το πρόβλημα ήρθε στην επιφάνεια με τον χειρότερο τρόπο το 2012 όταν μια συμμορία ανδρών βίασε ομαδικά και δολοφόνησε την φοιτήτρια Ιατρικής Jyoti Singh μέσα σε λεωφορείο στο Νέο Δελχί.

Έκτοτε, ακολούθησαν κι άλλα εξίσου φρικιαστικά περιστατικά γυναικοκτονιών γεγονός που έκανε την Ινδή επιστήμονα Kalpana Viswanath να χρηματοδοτήσει το 2013 τη δημιουργία της εφαρμογής «SafetiPin», η οποία επιτρέπει στους χρήστες να αξιολογήσουν δρόμους και περιοχές ως προς την ασφάλειά τους με κριτήρια όπως η φωτεινότητα, η ορατότητα, η διαφορετικότητα των φύλων, τα διαθέσιμα μεταφοράς κ.ά. Σήμερα η εφαρμογή διαθέτει περισσότερες από 51.000 αξιολογήσεις μόνο για περιοχές του Νέου Δελχί. 

Η SafetiPin είναι δωρεάν διαθέσιμη σε όλο τον κόσμο. Μέχρι τώρα, συμμετέχουν στον ιδιότυπο χάρτη της περισσότερες από 50 πόλεις, ενώ με 10 από αυτές η διοίκηση της εταιρείας συνεργάζεται για τη βελτίωση ποιότητας ζωής. 

Στη Βαρκελώνη γίνονται παρεμβάσεις στα κτίρια και τους δρόμους της πόλης

Η συλλογικότητα «Collective 6» που αποτελείται από φεμινίστριες αρχιτέκτονες, κοινωνιολόγους και αστικές σχεδιάστριες, προσπαθεί εδώ και μία δεκαετία να «χτίσει» την ισότητα στους δρόμους της Βαρκελώνης. «Η ορατότητα είναι πολύ σημαντική», δηλώνει ένα εκ των μελών της, η Sara Ortiz, «αλλά χρειάζονται περισσότερα από τον φωτισμό», συμπληρώνει και καταλήγει: «Σε καλά φωτισμένους δρόμους, όπου όμως δεν υπάρχει δραστηριότητα και άνθρωποι στους δρόμους, κανείς δεν θα νιώθει ασφαλής έτσι κι αλλιώς». 

Πολλοί δρόμοι της Βαρκελώνης είναι βυθισμένοι στο σκοτάδι και έχουν εγκαταστάσεις που τους καθιστούν ιδανικές «κρυψώνες» για πιθανές επιθέσεις. Η Collective 6 προτείνει τα φυτά να μην ξεπερνούν το ένα μέτρο σε ύψος και τα δέντρα να φυτεύονται έτσι ώστε να μην κρύβουν τα φώτα. 

Επιπλέον, στις περιπτώσεις αναπαλαίωσης κτιρίων και πλατειών, η συλλογικότητα λαμβάνει δράση ώστε οι νέοι χώροι να είναι «φιλικοί» προς όλες τις ηλικίες και όλα τα φύλα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ανάπλαση της πλατείας Plaça de la Llibertat σε ένα δήμο κοντά στη Βαρκελώνη. Η εν λόγω πλατεία ήταν φτιαγμένη στα αρχιτεκτονικά πρότυπα της δεκαετίας του '60 και '70, με διαφορετικά επίπεδα και σκάλες και τοίχους. «Ήταν ένα οικοδομικό τετράγωνο που οι γυναίκες απέφευγαν για χρόνια», αναφέρει η Ortiz. Πλέον, είναι πιο ανοιχτή, ενώ πολλοί άνθρωποι τη διασχίζουν μέρα και νύχτα. Επίσης, πια είναι φιλική σε αμαξίδια ΑμΕΑ, κάτι που δεν ίσχυε πριν. 

Τέλος, η κολεκτίβα αναλαμβάνει δράσεις για το πώς αναπαρίστανται οι γυναίκες στη δημόσια ζωή στους δρόμους. «Το να περιμένει μια γυναίκα μόνη στη στάση του λεωφορείου μπροστά από μια σεξιστική διαφήμιση, δημιουργεί ένα "εχθρικό" περιβάλλον», σημειώνει η Ortiz. Γι' αυτό τον λόγο, σε ολόκληρη την Ισπανία, γίνονται προσπάθειες να δοθούν τα ονόματα γυναικών ή γυναικείων επαγγελμάτων στους δρόμους, ενώ ενισχύονται δημόσιες δράσεις που αναδεικνύουν το καλλιτεχνικό έργο γυναικών. 

Στο Ναϊρόμπι οι γυναίκες κάνουν μαθήματα αυτοάμυνας

Δυστυχώς, η μάχη ενάντια στη βία κατά των γυναικών δεν μπορεί να αποδώσει μόνο με την αναπροσαρμογή των πόλεων, ειδικά στο Ναϊρόμπι όπου, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους ζουν σε πρόχειρες κοινότητες. Είναι ενδεικτικό ότι σε αυτές τις πάμφτωχες συνοικίες από καλύβες ένα στα τέσσερα κορίτσια βιάζεται κάθε χρόνο, όπως αναφέρει η οργάνωση για την πρόληψη των βιασμών No Means No Worldwide. 

Γι' αυτό τον λόγο, η συγκεκριμένη οργάνωση «τρέχει» πρόγραμμα εκπαίδευσης αυτοάμυνας, ώστε να διδάσκει τα κορίτσια αρχικά πώς να αναγνωρίσουν τον κίνδυνο κι έπειτα να τον αντιμετωπίσουν. Παράλληλα, τα αγόρια διδάσκονται να αμφισβητούν με επιχειρήματα τους μύθους γύρω από τον βιασμό, να ζητούν τη συγκατάθεση της κοπέλας για τη σεξουαλική επαφή και να αναγνωρίζουν πότε οι γυναίκες βρίσκονται σε κίνδυνο ώστε να τις προστατεύσουν. 

Το πρόγραμμα δείχνει να αποδίδει. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη σε έφηβα κορίτσια από μία τέτοια συνοικία, τα αποτελέσματα έδειξαν μετά από 10 μήνες μαθημάτων στο πρόγραμμα του No Means No, περισσότερα από τα μισά κορίτσια που συμμετείχαν σε αυτό ανέφεραν πως χρησιμοποίησαν τις τεχνικές που διδάχτηκαν για να αποτρέψουν σε βάρος τους σεξουαλική επίθεση. Παράλληλα, τα τρία τέταρτα των αγοριών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα κατάφεραν με επιτυχία να επέμβουν σε μία βίαιη ή σεξουαλική επίθεση εναντίον γυναίκας, ενώ σημειώθηκε 46% μείωση στη διακοπή φοίτησης κοριτσιών από το σχολείο λόγω εγκυμοσύνης εκεί όπου το πρόγραμμα λειτουργεί. 

Στο Κάιρο μια εφαρμογή έφερε την αλλαγή (μόλις το 2010)

Τον περασμένο Μάιο, η Αιγύπτια ηθοποιός και ακτιβίστρια Amal Fathy κατήγγειλε δημόσια ότι έπεσε θύμα σεξουαλικής επίθεσης ενώ βρισκόταν στην τράπεζα. Ανέβασε και σχετικό βίντεο στα social media, λέγοντας ότι η κυβέρνηση της Αιγύπτου έχει αποτύχει στην ασφάλεια των γυναικών. Το μόνο που κατάφερε ήταν να συλληφθεί και τον Σεπτέμβριο να καταδικαστεί σε 2 χρόνια φυλάκισης για την «κατοχή άσεμνου υλικού» και για τη «διάδοση ψευδών ειδήσεων». 

Σε έρευνα του 2017 από το ίδρυμα Thomson Reuters, το Κάιρο ανακηρύχθηκε η πιο επικίνδυνη μεγαλούπολη στον κόσμο για τις γυναίκες. Το 2013, μελέτη των Ηνωμένων Εθνών αποκάλυψε ότι το 99,3% των γυναικών στην Αίγυπτο έχουν βιώσει σεξουαλική κακοποίηση. Η απάντηση ήρθε μέσω της εφαρμογής «HarassMap». 

Όπως το SafetiPin, έτσι και το HarassMap συλλέγει δεδομένα από τους χρήστες του, αλλά αντί για αξιολογήσεις ασφαλείας, ψάχνει για περιοχές όπου έχουν γίνει σεξουαλικές και άλλου τύπου επιθέσεις σε βάρος γυναικών. Οποτεδήποτε ένας χρήστης καταγγέλλει σχετικό περιστατικό, λαμβάνει ένα αυτοματοποιημένο μήνυμα με συμβουλές και επαφές που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να λάβει υποστήριξη. 

Στόχος της εφαρμογής είναι, εκτός από την άμεση βοήθεια σε θύματα, να καταστήσει σαφές και να φέρει στο δημόσιο διάλογο το γεγονός ότι σεξουαλικές επιθέσεις συμβαίνουν και συμβαίνουν συνέχεια, στους δρόμους και τα μέσα μεταφοράς. 

Η εφαρμογή, που άρχισε τη λειτουργία της το 2010, συνέβαλε δραματικά στο να αναγνωριστεί ως έγκλημα στη χώρα η σεξουαλική κακοποίηση. 

Ασφαλείς χώρους εργασίας δημουργεί η Ρουάντα

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η Ρουάντα είναι η τέταρτη καλύτερη χώρα στον κόσμο ως προς την ισότητα των φύλων, πολύ πιο μπροστά δηλαδή από χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία. Επιπλέον, σε έκθεσή του το 2017, ο ΟΗΕ αναφέρει ότι είναι μία από τις μόλις δύο χώρες στον κόσμο με ίσο αριθμό ανδρών και γυναικών στην κυβέρνηση. 

Όλα θα ήταν πολύ καλά γι' αυτή τη χώρα της Αφρικής αν τα στατιστικά σταματούσαν εδώ, καθώς οι περίπου 5000 γυναίκες μικροπωλήτριες στους δρόμους της πρωτεύουσας Kigali διατρέχουν πολλούς κινδύνους.

Έτσι, τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν δημιουργηθεί 16 μίνι αγορές για να παρέχουν στις γυναίκες αυτές ασφάλεια, οργανωμένους χώρους εργασίας, όπως επίσης και χώρους για θηλασμό στην περίπτωση που είναι μητέρες.  Εκτός από τις συνθήκες εργασίας, η χώρα βελτιώνει και εκείνες στα μέσα μεταφοράς. Ο δήμος του Kigali έχει τοποθετήσει CCTV κάμερες σε ορισμένα από τα λεωφορεία του, οι οποίες εκπέμπουν φωνητικούς συναγερμούς σε περιπτώσεις σεξουαλικών επιθέσεων. 

Ένα από τα πολλά συνθήματα που έχουν προκύψει από τα διάφορα περιστατικά γυναικοκτονιών και σεξουαλικών επιθέσεων είναι και το εξής: «Στο δρόμο για το σπίτι θέλουμε να είμαστε ελεύθερες και όχι θαρραλέες». Μέχρι αυτό να γίνει εφικτό, ας αναδεικνύουμε τουλάχιστον τις πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην εξάλειψη του φαινομένου της έμφυλης βίας.