Εμβόλιο για κορονοϊό: Ποια είναι η Σάρα Γκίλμπερτ στην Οξφόρδη που θέλει να νικήσει τον ιό

Ελπίδες για την εξεύρεση θεραπείας που θα βοηθήσει στην αποτελεσματική θεραπεία του κορονοϊού δίνουν τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης της κλινικής δοκιμής ανάπτυξης του εμβολίου AZD1222 (ChAdOx1), που αναπτύσσει το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης σε συνεργασία με τη φαρμακευτική εταιρεία AstraZeneca. Όπως δήλωσε ο Επικεφαλής της 'Ερευνας και Ανάπτυξης Βιοφαρμάκων της Astra Zeneca, η εταιρεία σκοπεύει να εξετάσει δύο υψηλές δόσεις του πειραματικού της εμβολίου κατά του κορονοϊού στις δοκιμές τελικού σταδίου παρά να εστιάσει στην έγκριση για μονές ή χαμηλότερες δόσεις του εμβολίου.

«Τώρα, το ασφαλές είναι να πάμε με δύο δόσεις, και τότε θα αρχίσουμε να διερευνούμε τις μονές δόσεις ή τις χαμηλότερες δόσεις», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Δρ Μενέλαος Πάγκαλος, που είναι εκτελεστικός αντιπρόεδρος Έρευνας και Ανάπτυξης της AstraZeneca στον τομέα των Βιοφαρμάκων. «Τα σημερινά δεδομένα αυξάνουν την πεποίθησή μας ότι το εμβόλιο θα δράσει και μας επιτρέπουν να συνεχίσουμε τα σχέδιά μας για την παρασκευή του εμβολίου σε κλίμακα για ευρεία και ισότιμη πρόσβαση σε όλο τον κόσμο» συνέχισε ο κ. Πάγκαλος. 

Στο μεταξύ στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση The Lancet, και σχετίζονται με το σκέλος της κλινικής δοκιμής που έλαβαν μέρος 1.077 υγιείς εθελοντές (η ηλικία τους ήταν από 18-55) σε πέντε νοσοκομεία της Μεγάλης Βρετανίας, από το τέλος Απριλίου μέχρι και το τέλος Μαΐου, το AZD1222 συντέλεσε στην παραγωγή αντισωμάτων και λευκών αιμοσφαιρίων, που μπορούν να βοηθήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα για να καταπολεμήσει τον κορονοϊό.

Σημειώνεται ότι προσωρινά αποτελέσματα από τη συνεχιζόμενη Φάση Ι/ΙΙ της δοκιμής COV001, υπό το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, έδειξαν ότι το AZD1222 ήταν ανεκτό. «Μένει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει προτού μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε εάν το εμβόλιο μας θα βοηθήσει να διευθετηθεί η πανδημία, ωστόσο αυτά τα πρώιμα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά», δήλωσε η Σάρα Γκίλμπερτ, η επικεφαλής των ερευνητών που αναπτύσσουν το εμβόλιο. «Ακόμη δεν γνωρίζουμε πόσο ισχυρή ανοσοαπόκριση χρειάζεται να προκαλέσουμε για να επιτύχουμε μια αποτελεσματική προστασία κατά της λοίμωξης SARS-CoV-2, πρόσθεσε ακόμη».

Η Γκίλμπερτ δήλωσε ότι οι ερευνητές πρέπει να μάθουν περισσότερα για την COVID-19 και να συνεχίσουν τις δοκιμές τελικού σταδίου οι οποίες έχουν ήδη αρχίσει. Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι το εμβόλιο προκάλεσε ήσσονος σημασίας παρενέργειες πιο συχνά σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, αλλά ορισμένες μπορεί να περιοριστούν με τη χορήγηση παρακεταμόλης, χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες παρενέργειες από το εμβόλιο.

Ποια είναι η Σάρα Γκίλμπερτ

Πριν λίγους μήνες και συγκεκριμένα τον Απρίλιο, τα τρίδυμα παιδιά της ερευνήτριας, ηλικίας 21 ετών, με σπουδές στη βιοχημεία πήραν την απόφαση να συμμετάσχουν σε μία δοκιμή που αφορά πειραματικό εμβόλιο ενάντιο στον COVID - 19.

Σύμφωνα με το Bloomberg, η 58χρονη Σάρα Γκίλμπερτ εργάζεται νυχθημερόν, ενώ κοιμάται μόνο λίγες ώρες. Ξυπνάει στις 04:00 εργάζεται από το σπίτι και ύστερα πηγαίνει στο εργαστήριο με το ποδήλατό της. Εργάζεται εδώ και δύο δεκαετίες «παρασκηνιακά» για την παραγωγή αμέτρητων εμβολίων. Η Σάρα Γκίλμπερτ είναι εδώ και καιρό στο «στόχαστρο» των media στην Βρετανία, κάτι που βλέπει περισσότερο ως αντιπερισπασμό, παρά ως κάτι θετικό. 

Στα τέλη Απριλίου κι ενώ είχε «στριμώξει» μια διαδικασία που συνήθως διαρκεί περίπου πέντε χρόνια σε λιγότερο από τέσσερις μήνες, η Γκίλμπερτ και η ομάδα της ξεκίνησαν μια δοκιμή σε 1.100 ανθρώπους. Είναι τέτοιο το προβάδισμα της συγκεκριμένης «υποψηφιότητας» που πιθανώς θα έχει ολοκληρώσει την εκτενέστατη δοκιμή εμβολιασμού (σ.σ. 10.000 ανθρώπων) πριν οι υπόλοιποι υποψήφιοι να μπορούν να ξεκινήσουν καν τις δοκιμές σε τόσο μεγάλη κλίμακα, είπε μια εκπρόσωπος της βρετανικής κυβέρνησης σε μια ακροαματική επιτροπή στις αρχές Ιουλίου. 

Η Γκίλμπερτ, όταν άκουσε πρώτη φορά για τα περιστατικά πνευμονίας στην Κίνα μετά την Πρωτοχρονιά του 2020, δεν ήταν σίγουρη για το πόσο γρήγορα θα γινόταν η εξάπλωση. «Δεν ξέραμε στην αρχή τι είναι. Μιλούσα με συναδέλφους και σκεφτόμουν ότι όταν βγει η αλληλουχία, θα κάνουμε κάτι. Θα κάνουμε τεστ σε ποντίκια, θα δείξουμε τι μπορούμε να κάνουμε». Όταν στις 10 Ιανουαρίου οι Κινέζοι επιστήμονες δημοσιοποίησαν την γενετική αλληλουχία του νέου κορονοϊού, η ίδια «έπιασε δουλειά».

Το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης είχε ένα ασυνήθιστο πλεονέκτημα για Πανεπιστημιακό Ίδρυμα: Τις δικές του εγκαταστάσεις παραγωγής εμβολίων, όπου μπορούσαν γρήγορα να “κατασκευάσουν” ένα εμβόλιο για την πρώτη φάση των δοκιμών σε ανθρώπους.

Στις 17 Φεβρουαρίου του 2020, η ομάδα της ξεκίνησε τις δοκιμές σε ποντίκια με το εμβόλιο. Για να επιταχύνει την διαδικασία που κανονικά παίρνει μήνες, έκανε ταυτόχρονα πολλά βήματα. «Δεν χρειάζεται να σε γιατρέψει. Θέλουμε ένα εμβόλιο που να εμποδίζει τους ανθρώπους από το να πηγαίνουν στο νοσοκομείο και να πεθαίνουν. Αν μπορείς να το πετύχεις αυτό, πιστεύω πως οι άνθρωποι θα είναι πολύ χαρούμενοι», λέει η Γκίλμπερτ.

Τώρα η ίδια εμφανίζεται εξαιρετικά αισιόδοξη, καθώς όπως λέει η ίδια το συγκεκριμένο εμβόλιο έχει 80% πιθανότητα να είναι αποτελεσματικό στο να εμποδίζει τον κορονοϊό να αναπτυχθεί σε ανθρώπους οι οποίοι εκτέθηκαν απέναντί του. 

Τι έλεγε στο «Εθνος της Κυριακής» η Σάρα Γκίλμπερτ

Υπενθυμίζεται ότι στις 30 Μαρτίου 2020 ο Θοδωρής Λαΐνας, δημοσιογράφος του «Έθνους» της Κυριακής συνομίλησε με την καθηγήτρια Σάρα Γκίλμπερτ. Όπως εξηγούσε τότε η ίδια «οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης εργάζονται με την οφειλόμενη ταχύτητα αλλά και φροντίδα για την ανάπτυξη ενός εμβολίου για τον νέο κορονοϊό. Η δημιουργία του εμβολίου είναι στα τελικά στάδια και είναι πιθανό να ξεκινήσουν δοκιμές στα τέλη Μαΐου. Αν το εμβόλιο αποδειχθεί ασφαλές και αποτελεσματικό, θα δημιουργήσει μια στρατηγική εξόδου από την πανδημία και θα σώσει ζωές». 

Ακόμη όμως και αν η επιστημονική κοινότητα καταφέρει να δημιουργήσει τους επόμενους 6-7 μήνες ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο, θα χρειαστούν το λιγότερο άλλοι τόσοι ώστε να μπορεί να παραχθεί μαζικά αυτό το εμβόλιο. Ακόμη λοιπόν και με το πιο αισιόδοξο σενάριο, ένα εμβόλιο για τον νέο κορονοϊό δεν θα είναι έτοιμο πριν από τα μέσα του 2021. Οταν με το καλό κάνει την εμφάνισή του το νέο εμβόλιο, είναι σημαντικό να ξέρουμε τι θα συμβεί. Αυτήν τη στιγμή δεν μπορούμε να γνωρίζουμε, πριν ολοκληρωθούν οι δοκιμές, αν και τι είδους παρενέργειες θα έχει αυτό το εμβόλιο.

Επειδή αρχικά οι ποσότητες του εμβολίου θα είναι περιορισμένες σε πρώτη φάση, αναμένεται να γίνεται επιλογή όσων θα εμβολιαστούν. Γιατροί και νοσηλευτές θα είναι οι πρώτοι που θα εμβολιαστούν. Αν και λογικά η αμέσως επόμενη ομάδα θα πρέπει να είναι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι, υπάρχουν φωνές στην επιστημονική κοινότητα που υποστηρίζουν ότι πρέπει να εμβολιαστούν όσοι ζουν μαζί τους, είτε αυτοί είναι συγγενείς είτε άτομα που τους φροντίζουν.

Σύμφωνα με όσους κάνουν αυτή την πρόταση, έχει διαπιστωθεί από τους ετήσιους εμβολιασμούς για τη γρίπη ότι το γερασμένο ανοσοποιητικό σύστημα δεν ανταποκρίνεται ομαλά στις μεθόδους ανοσοποίησης, οπότε είναι προτιμότερο να προστατευθούν οι άνθρωποι του περιβάλλοντος των ηλικιωμένων. Η διενέργεια αξιόπιστων, γρήγορων, φθηνών και μαζικών τεστ διάγνωσης αποτελεί επιτακτικό ζητούμενο για τον περιορισμό του νέου κορονοϊού.

Τα τεστ επιτρέπουν την ανίχνευση των κρουσμάτων και την έγκαιρη απομόνωση των φορέων. Ενα δεύτερο ζητούμενο είναι η ύπαρξη φορητών μηχανημάτων που θα πραγματοποιούν τεστ μακριά από τα εργαστήρια και θα δίνουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα αποτελέσματα

Την ίδια ώρα ο Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής Πολιτικής της Υγείας του LSE, σχολίασε μέσω των social media τα αποτελέσματα των δοκιμών σε Οξφόρδη και Κίνα. Συγκεκριμένα αναφέρει τα εξής:

«Αποτελέσματα από κλινικές δοκιμές σε 2 Covid-19 εμβόλια. Σήμερα, δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Lancet τα αποτελέσματα της κλινικής δοκιμής φάσης Ι/ΙΙ του εμβολίου του πανεπιστημίου της Οξφόρδης και της κλινικής φάσης ΙΙ του εμβολίου της CanSino.

Στη μελέτη για το εμβόλιο της Οξφόρδης συμμετείχαν εθελοντές ηλικίας 18-55, έλαβαν μια δόση του εμβολίου και οι ερευνητές αλλά όχι οι εμβολιασθέντες γνώριζαν ποιος έλαβε το εμβόλιο για τον SARS-CoV-2 πριν την ανάλυση που έγινε 28 ημέρες μετά τον εμβολιασμό (single blind μελέτη)· 10 από τους 543 που έλαβαν το εμβόλιο για τον ιό, έλαβαν και δεύτερη δόση του εμβολίου μετά από 28 ημέρες.

Στην περίπτωση του κινεζικού εμβολίου, δοκιμάστηκαν δυο δοσολογίες, και οι ερευνητές δεν γνώριζαν ποιοι ήταν οι 508 ηλικίας άνω των 18 εμβολιασθέντες (double blind μελέτη). Οι αναλύσεις των αποτελεσμάτων επίσης έγιναν 28 ημέρες μετά τον εμβολιασμό, στον οποίο είχαν συμπεριληφθεί και 65 ενήλικες ηλικίας άνω των 55. Και τα δυο εμβόλια αποδείχθηκαν σύμφωνα με τις δημοσιεύσεις ασφαλή προς χρήση σε ανθρώπους και δεν υπήρξαν σοβαρές ανεπιθύμητες δράσεις.

Για το εμβόλιο της Οξφόρδης αναφέρεται πως οι αναλύσεις σε 35 από τους εμβολιασθέντες έδειξαν πως παρήγαγαν εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι του ιού κατά τουλάχιστον 91% την ημέρα 28 (ανάλογα τον τύπο της ανάλυσης), ενώ από αυτούς που έλαβαν και δεύτερη δόση, όλοι είχαν αντισώματα την ημέρα 56. Στην περίπτωση του εμβολίου της CanSino, ανιχνεύτηκαν εξουδετερωτικά αντισώματα την ημέρα 28, κατά τουλάχιστον 92% ανεξαρτήτως δοσολογίας, και οι ερευνητές προτείνουν δεύτερη δόση εμβολιασμού για τους ηλικιωμένους.

Οι δυο μελέτες έδειξαν πως τα εμβόλια είναι ασφαλή και αποτελεσματικά και προάγουν την επίκτητη ανοσία έναντι του νέου κορονοιού. Λιγότερο από 200 μέρες μετά την ανακοίνωση της γενετικής αλληλουχίας του ιού αξιολογήθηκαν τα αποτελέσματα της φάσης Ι/ΙΙ 2 εμβολίων. Τα αποτελέσματα της τρίτης φάσης θα είναι είναι τα καθοριστικά για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια αυτών των εμβολίων».