Η Wikipedia κλείνει 20 χρόνια: Περισσότερες από 55 εκατ. αναρτήσεις σε 300 περίπου γλώσσες

Είκοσι χρόνια μετά η Wikipedia δεν έχει καταφέρει να εξαφανίσει εντελώς τις ογκώδεις, δερματόδετες εγκυκλοπαίδειες από τα σκονισμένα ράφια βιβλιοθηκών -συνήθως σε παλιά σπίτια. Έχει όμως καταφέρει να συνοδεύει τους ανθρώπους σχεδόν καθημερινά στις αναζητήσεις τους στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ οι άνθρωποι στα πλουσιότερα βιομηχανικά κράτη διαβάζουν κατά μέσο όρο εννέα λήμματα της Wikipedia τον μήνα. Η πιο σημαντική ίσως μη εμπορική ιστοσελίδα του διαδικτύου ξεκίνησε να λειτουργεί πριν από ακριβώς 20 χρόνια, στις 15 Ιανουαρίου του 2001, όπως και πολλά άλλα πρότζεκτ ονλάιν: με τον κλασικό χαιρετισμό: «Hello world!». O Tζίμι Γουέιλς, ένας εκ των συνιδρυτών της Wikipedia, ήταν αυτός που ανήρτησε τις πρώτες εκείνες λέξεις της Wikipedia μέσω ενός λογισμικού wiki, που θα του επέτρεπε τη δημιουργία ενός διαδικτυακού λεξικού.

Ο Γουέιλς με καταγωγή από τον νότο των ΗΠΑ, μετά την αποφοίτησή του είχε ήδη καταφέρει να βγάλει αρκετά χρήματα στον χρηματοπιστωτικό τομέα ώστε να ζήσει μια άνετη ζωή. Όμως επέλεξε να τα επενδύσει στον χώρο του ίντερνετ. Το 1996 ίδρυσε με δύο συνεταίρους του την Bomis, που προσέφερε παρόμοιες υπηρεσίες με την Yahoo. Σε αυτήν ανήκε και η μηχανή αναζήτησης The Babe Engine, για αναζήτηση αποκαλυπτικών γυναικείων φωτογραφιών. Ωστόσο, ήδη από τότε ο Γουέιλς ήθελε να δημιουργήσει μια διαδικτυακή πλατφόρμα που θα αποτελεί σημείο αναφοράς.

Πώς γεννήθηκε η Wikipedia

To 2000 o Γουέιλς προσέλαβε τον πρώτο αρχισυντάκτη της Wikipedia, τον Λάρι Σέιντζερ. Αυτός θα έπρεπε να παραγγέλνει άρθρα από ειδικούς για να επιμελείται τη δημοσίευσή τους. Ωστόσο η διαδικασία επαλήθευσης περιεχομένου σε επτά επίπεδα στάθηκε αρκετά ακριβή και μη αποτελεσματική. Έτσι τον πρώτο χρόνο της Wikipedia δημοσιεύθηκαν πολύ λίγα άρθρα. Οι πειραματισμοί με το software wiki λειτούργησε ως έναυσμα για τη συλλογή και δημοσίευση περιεχομένου με τη μορφή λεξικού, αναφέρει στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων ο Αυστριακός οικονομολόγος Λέοναρντ Ντόμπους, που έχει ασχοληθεί με έρευνες για την Wikipedia. «Σύντομα έγινε αντιληπτό ότι η συλλογή περιεχομένου με αυτόν τον τρόπο ήταν συναρπαστική. Κι επειδή το εργασιακό μοντέλο της αρχικής εγκυκλοπαίδειας, όπως την είχε κατά νου ο Γουέιλς απέτυχε, η Wikipedia εξελίχθηκε στη συνέχεια γρήγορα χάρη σε ένα δίκτυο εθελοντών και άμισθων εργαζομένων, οι οποίοι μέσα σε λίγες εβδομάδες παρήγαγαν χιλιάδες άρθρα», λέει χαρακτηριστικά.

Ωστόσο ο Σέιντζερ εγκατέλειψε την Wikipedia το 2003 και, όπως δήλωσε σε μία συνέντευξη, είχε βαρεθεί τα «τρολ» και τους «αναρχικούς τύπους», οι οποίοι ήταν αντίθετοι «με την ιδέα ότι κάποιος θα έπρεπε να έχει κάποιου είδους εξουσία, που οι άλλοι δεν είχαν». Αλλά ακόμη κι αυτή η κριτική δεν μπόρσε να εμποδίσει την ραγδαία εξέλιξη της Wikipedia. Eίκοσι χρόνια μετά υπάρχουν πάνω από 55 εκατομμύρια καταχωρήσεις σε σχεδόν 300 γλώσσες, τα οποία συντάσσονται από αναρίθμητους εθελοντές.

Η δυνατή γερμανόφωνη κοινότητα της Wikipedia

Στο βιβλίο «Wikipedia Story» του Πάβελ Ρίχτερ, ο οποίος επί χρόνια ασχολείται με τη Wikipedia, μιλά ο Γουέιλς για τον ρόλο που έπαιξε ειδικότερα η γερμανόφωνη κοινότητα στην εξέλιξη της Wikipedia: «Λίγο μετά από την ίδρυση της Wikipedia είδαμε ότι οι Γερμανοί ανέπτυξαν μια ιδιαίτερη σχέση με αυτή. Στη συνέχεια προσπαθήσαμε να καταλάβουμε γιατί, αν και τα γερμανικά είναι η 13 πιο διαδεδομένη γλώσσα παγκοσμίως, η γερμανική έκδοση είναι η τέταρτη μεγαλύτερη έκδοσή της Wikipedia» Μάλιστα αν μιλάμε μόνο για λήμματα που έχουν γραφτεί από ανθρώπους και όχι ρομπότ (πράγμα που συμβαίνει σε κάποιες γλώσσες), τότε η γερμανική έκδοση ανέρχεται στη δεύτερη θέση μετά την αγγλική. Η δυναμική γερμανική community της Wikipedia συνέβαλε επίσης καθοριστικά στο να μη μετατραπεί η Wikipedia σε εμπορεύσιμο προϊόν. «Κανείς δεν έγινε από αυτή δισεκατομμυριούχος, δεν υπάρχει διαφήμιση» αναφέρει ο Ρίχτερ, ο οποίος ήταν επικεφαλής του διοικητικού συμβουλίου της γερμανικής Wikipedia από το 2011 ως το 2014. Η Wikipedia ήταν πρωτίστως ένα διαδικτυακό πόνημα ανθρώπων που αγαπούν το διαδίκτυο και τη γνώση και απλώς ήθελαν να το εξελίξουν.

Πάντως η Wikipedia ως έργο αναφοράς αρχικά αγνοήθηκε ή υποτιμήθηκε. Ωστόσο εδώ και χρόνια κατάφερε να εκτοπίσει από τις πρώτες θέσεις μεγάλα λεξικά, ενώ και η ιστορική εγκυκλοπαίδεια Britannica με ιστορία 244 χρόνων, από το 2012 βγαίνει μόνο διαδικτυακά. Συγκριτικά πάντως οι πόροι της Wikipedia είναι μικροί σε σχέση με τα μεγάλα ονόματα του διαδικτύου. Το Ίδρυμα της Wikipedia που χρηματοδοτεί την τεχνική υποστήριξη της διαδικτυακής πλατφόρμας πληρώνει πάνω από 100 προγραμματιστές και λαμβάνει ετησίως πάνω από 120 εκατομ. δολάρια μέσω δωρεών. Η γερμανική ένωση Wikipedia Germany με πάνω από 80.000 μέλη έχει ετήσιο προϋπολογισμό περίπου 18 εκατομ. ευρώ.

Η Wikipedia δεν είναι αψεγάδιαστη…

Όμως η Wikipedia έχει και τα τρωτά της σημεία, με σημαντικά λάθη να καταγράφονται ενιότε. Για παράδειγμα ο Ρήνος δεν είναι 1320 χλμ. όπως έγραφε για χρόνια αλλά 1230χμλ. Αλλά αυτό το λάθος δεν ήταν τόσο σοβαρό. Έχουν γίνει κατά καιρούς λανθασμένες αναφορές πχ. σε ιστορικά θέματα. Ένα παράδειγμα: Για δεκαπέντε χρόνια το αγγλικό λήμμα της Wikipedia ανέφερε ότι στο γερμανικό στρατόπεδο εξόντωσης της Βαρσοβίας δολοφονήθηκαν σε θαλάμους αερίων 20.000 Πολωνοί. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στη Βαρσοβία υπήρχε στρατόπεδο συγκέντρωσης, αλλά αυτό δεν ήταν στρατόπεδο εξόντωσης με θαλάμους αερίων, όπως το Άουσβιτς. Το παράδειγμα αυτό απέδειξε τη σημασία του ποιοτικού ελέγχου και τη σημασία της επαλήθευσης σε όλες τις αναρτήσεις.

Πάντως ο Ντόμπους θεωρεί ότι τα λάθη στη Wikipedia είναι πιο πιθανό να εμφανίζονται σε θέματα ήσσονος σημασίας παρά σε σοβαρά θέματα. Όπως σημειώνει: «Οι χρήστες της Wikipedia πρέπει να γνωρίζουν ότι η Wikipedia είναι πιο αξιόπιστη όσο πιο δημομιλές είναι το εκάστοτε περιεχόμενο. Αυτό σημαίνει ότι όσα περισσότερα άτομα διαβάζουν ένα άρθρο, το βλέπουν προσεκτικά, εκφράζουν παράπονα και διορθώνουν λάθη». Για τον Γουέιλς, πάντως, σημαντικό ρόλο στην ποιότητα του περιεχομένου παίζουν οι «communites» (κοινότητες) των χρηστών, οι οποίες «είναι ανοιχτές στον διάλογο και στο σεβασμό ανεξαρτήτως φύλου, θρησκείας, πολιτικού προσανατολισμού και κοινωνικής προέλευσης». Εντούτοις το 90% των συγγραφέων της Wikipedia είναι άνδρες, οι περισσότεροι από από δυτικά βιομηχανικά κράτη. Και πολλοί πιστεύουν ότι η κουλτούρα ουσιαστικού διαλόγου στην κοινότητα στη Wikipedia είναι μεν ισχυρή, αλλά θα μπορούσε να βελτιωθεί.

Πηγή: dw.com