Μάχη για τη βόρεια Συρία: τα στρατόπεδα και τα σενάρια

Όπως και το δει κανείς, είτε με τα «μάτια» της Τουρκίας του Ερντογάν, είτε με τα «μάτια» Αμερικανών, Κούρδων, Ρώσων και Αράβων, η συριακή κρίση εισέρχεται πια σε μια «νέα φάση», όπως σημείωσε άλλωστε και ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν σε άρθρο του στη ρωσική «Kommersant».

Οι περίπου 2.000 Αμερικανοί κομάντο, που βρίσκονται σήμερα στη βόρεια Συρία, όλα δείχνουν ότι αργά ή γρήγορα θα αποχωρήσουν από τη χώρα. Κρίνοντας άλλωστε και από τις δηλώσεις της αμερικανικής ηγεσίας, το ερώτημα δεν είναι πια το εάν αλλά το πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις.

Το πιο κρίσιμο ζήτημα ωστόσο, από το οποίο πρόκειται να κριθούν και οι μελλοντικές ισορροπίες ευρύτερα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, είναι το ποιος ή ποιοι πρόκειται να αναλάβουν τον έλεγχο στις περιοχές εκατέρωθεν του ποταμού Ευφράτη «τώρα» που οι Αμερικανοί αποσύρονται.

Η Ρωσία έχει διαμηνύσει, όπως επανέλαβε προ ημερών και ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ότι «η καλύτερη και μόνη λύση είναι να μεταφερθούν αυτές οι περιοχές υπό τον έλεγχο της συριακής κυβέρνησης» του Μπασάρ αλ Άσαντ και μάλιστα «το συντομότερο δυνατό», προκειμένου «να αποκατασταθούν η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας». Συνεχίζοντας, ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας έστειλε το μήνυμα ότι τα συμφέροντα των Κούρδων πρόκειται να προστατευθούν από τον Άσαντ, ενώ παράλληλα καλωσόρισε και τις επαφές που λαμβάνουν χώρα ανάμεσα στους Κούρδους και τη Δαμασκό. 

Οι Τούρκοι ωστόσο, από την πλευρά τους, έχουν άλλα σχέδια. Προωθούν τη δημιουργία μιας «ζώνης» μήκους 460 χλμ., που θα αστυνομεύεται από Τούρκους και δυνάμεις ελεγχόμενες από Τούρκους κατά μήκος των συνόρων Τουρκίας-Συρίας, «μπαίνοντας» όμως και 32 χλμ. μέσα στο συριακό έδαφος.

Εξυπακούεται ότι σε μια τέτοια περίπτωση οι Κούρδοι μαχητές των Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG) που πολέμησαν μαζί με τους Αμερικανούς ενάντια στο ISIS (στο πλαίσιο των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων SDF) και σήμερα ελέγχουν μεγάλο μέρος της βόρειας Συρίας, θα πρέπει να αποχωρήσουν από πόλεις όπως είναι για παράδειγμα το Κομπάνι και το Καμισλί (η de-facto πρωτεύουσα του καλούμενου Συριακού Κουρδιστάν), παραδίδοντας στην Τουρκία μεταξύ άλλων και τον έλεγχο του κομβικού αυτοκινητόδρομου M4 που εκτείνεται από τα δυτικά του Ευφράτη έως και τα σύνορα με το επίσης κουρδικό βόρειο Ιράκ.

Πρόκειται για μια ιδέα που διακινεί η τουρκική ηγεσία ήδη από το 2012-2013. Προ ημερών μάλιστα, ο Ερντογάν υποστήριξε ότι κατέληξε σε μια «ιστορική» συμφωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ για το συγκεκριμένο θέμα, χωρίς όμως η είδηση να επιβεβαιώνεται από την αμερικανική πλευρά.   

Οι Κούρδοι από τη μεριά τους απορρίπτουν κατηγορηματικά τα σενάρια περί τουρκικής επέκτασης στα εδάφη της βόρειας Συρίας. Το κουρδικό Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), υπό την πολιτική ομπρέλα του οποίου εντάσσονται και οι Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), αποκηρύσσει τη δημιουργία μιας υπό τουρκικό έλεγχο ζώνης ως εξέλιξη «ισοδύναμη με την κήρυξη γενοκτονίας ενάντια στους Κούρδους». Οι Κούρδοι της βόρειας Συρίας αντιπροτείνουν τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας «υπό την αιγίδα του ΟΗΕ» που δεν θα προϋποθέτει όμως «καμία ξένη (σ.σ. βλέπε τουρκική) επέμβαση».

Σε ανάλογο πνεύμα, ο απόστρατος Αμερικανός ναύαρχος και πρώην διοικητής του ΝΑΤΟ, Τζέιμς Σταυρίδης, προκρίνει τη δημιουργία μιας ζώνης ως «φυσικού συνόρου» εντός της Συρίας που θα ελέγχεται είτε από τον ΟΗΕ, είτε από κοινές περιπολίες Αμερικανών και Ρώσων, είτε από την Τουρκία στη μία πλευρά και τους Κούρδους της Συρίας στην άλλη. Παράλληλα ωστόσο, κυκλοφορούν και άλλα σενάρια που θέλουν τους αποχωρήσαντες Αμερικανούς να αντικαθίστανται για παράδειγμα από τα στρατεύματα άλλων χωρών: συγκεκριμένα από την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ή ακόμη και από τη Σαουδική Αραβία.

«Συμπωματικά», ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο πραγματοποίησε πρόσφατα περιοδεία σε Αίγυπτο, Εμιράτα και Σαουδική Αραβία, ενώ μόλις πριν λίγα 24ωρα, ο υπουργός Εξωτερικών των Εμιράτων πήρε ανοιχτά θέση υπέρ των Κούρδων της Συρίας, δίνοντας τροφή σε ένα αφήγημα που θέλει τους Κούρδους και τους Άραβες πια «να εργάζονται μαζί ενάντια στην αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας».   

Η Ουάσιγκτον εμφανίζεται πάντως, σε κάθε περίπτωση, να θέλει να διασφαλίσει δύο «πράγματα» στη βόρεια Συρία: την ήττα του ISIS και την προστασία των Κούρδων. Σημειώνεται ότι οι Κούρδοι της Συρίας έχουν λάβει από τις ΗΠΑ οπλισμό τον οποίο φυσικά θέλουν να διατηρήσουν στην κατοχή τους, παρά τις τουρκικές αντιδράσεις. Την ίδια ώρα βέβαια, οι Κούρδοι ρίχνουν γέφυρες επικοινωνίας και προς τη Δαμασκό (το καθεστώς Άσαντ) αλλά και προς τη Μόσχα, σε μια προσπάθεια προφανώς να ενισχύσουν τη θέση τους ενάντια στην τουρκική επιρροή.