Αφγανιστάν: Το συγκλονιστικό ημερολόγιο πρόσφυγα που εγκατέλειψε την Καμπούλ

Η Mursal Rasa Jamili, 23χρονη τελειόφοιτη φοιτήτρια πανεπιστημίου, καθηγήτρια αγγλικών και δημοσιογράφος στην Καμπούλ, διέφυγε στο Ηνωμένο Βασίλειο μαζί με τις δύο αδελφές της. Στον Guardian εξηγεί τι συνέβη κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών της στο Αφγανιστάν.

Κυριακή 22 Αυγούστου

Δεν μπορώ να σταματήσω τα δάκρυά μου όταν σκέφτομαι την πατρίδα μου. Οι ηγέτες μας εγκατέλειψαν αυτή τη χώρα σε μια τρομοκρατική ομάδα και νιώθω αβοήθητη, άχρηστη και απελπισμένη.

Είναι η ένατη μέρα από την πτώση της Καμπούλ και η ένατη μέρα που τρώγαμε μόνο ρύζι για μεσημεριανό γιατί ήταν το μόνο φαγητό που μπορούσαμε να ετοιμάσουμε στο σπίτι. Τα παντοπωλεία ήταν ανοιχτά αλλά δεν ήταν ασφαλές για μια νεαρή γυναίκα να βγει έξω.
Ούτε στο σπίτι μας αισθανόμασταν ασφαλείς. Οι Ταλιμπάν ψάχνουν τα σπίτια. Γνωρίζαμε ότι το σπίτι μας δεν είναι πλέον ένα ασφαλές καταφύγιο για τρία νεαρά κορίτσια χωρίς mahram [αρσενικό κηδεμόνα] και φοβόμασταν ότι θα έμπαιναν στο σπίτι μας και θα εφάρμοζαν την ερμηνεία της Σαρία σε εμάς. Αποφασίσαμε να πηγαίνουμε στο σπίτι ενός έμπιστου γείτονα τις νύχτες.

Αλλά σε μια χαοτική κατάσταση κανείς δεν θέλει να αναλάβει την ευθύνη. Νιώθαμε ότι τους ενοχλούσαμε και γίναμε ανεπιθύμητοι επισκέπτες. Έτσι αποφασίσαμε να προσπαθήσουμε απλώς να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση και να μείνουμε στο δικό μας σπίτι. Κλειδώσαμε όλες τις πόρτες και τα παράθυρα με τον ζεστό καιρό της Καμπούλ και με δυσκολία μπορούσαμε να κοιμηθούμε κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η αδελφή μου, η οποία αγαπούσε τη δουλειά της, είπε: «Δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω την εκπαίδευσή μου και να συμμετέχω ως ενεργό μέλος της κοινωνίας. Θεωρώ τη ζωή υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν ως ένα είδος σκλαβωμένης ζωής, επειδή περιορίζουν την ελευθερία μου».

Οι Ταλιμπάν έχουν ήδη αναθέσει ορισμένες από τις θέσεις-κλειδιά στην κυβέρνησή τους, αλλά δεν υπάρχουν γυναίκες στην πολιτική τους οργάνωση.

Δευτέρα 23 Αυγούστου

Κάθε πρωί λαμβάνω δεκάδες μηνύματα από φίλους, όλοι ψάχνουν έναν τρόπο να ξεφύγουν από αυτή τη χώρα και να έχουν μια φυσιολογική ζωή. Δύο από τους φίλους μου έφυγαν από τη χώρα σήμερα. «Δεν είναι ένα χαρούμενο ταξίδι», είπαν. Η νέα κυβέρνηση είναι έτοιμη να διαμορφωθεί και δεν υπάρχει κανένας σεβασμός για τις μειονοτικές ομάδες. Ανακοινώνουν στα σιιτικά τζαμιά ότι πρέπει να προσεύχονται πέντε φορές την ημέρα, παρόλο που αυτό δεν είναι το έθιμο των σιιτών, και συγκέντρωσαν όλους τους ιμάμηδες σε ένα τζαμί για να τους διδάξουν την ερμηνεία του Ισλάμ από τους Ταλιμπάν. Κάποιοι άνθρωποι προσπαθούσαν να συνεχίσουν την κανονική τους ζωή, αλλά για μένα και τις αδελφές μου ήταν αδύνατο.

Είναι πολύ δύσκολο να περιμένουμε από μια τρομοκρατική ομάδα να πάρει αποφάσεις για τη ζωή μας. Δεν είχαμε πλέον το δικαίωμα να επιλέξουμε τι θα φορέσουμε, πού θα πάμε, τι δουλειά θα κάνουμε και ακόμη και με ποιον θα μιλήσουμε, εκτός αν το όριζαν οι Ταλιμπάν. Φυσικά, δεν ήθελα ποτέ να ζήσω μια τέτοια ζωή, χωρίς δουλειά, χωρίς πανεπιστήμιο και χωρίς τίποτα για το οποίο να μπορώ να ζήσω πια.
Μεταναστεύσαμε στο Πακιστάν όταν οι Ταλιμπάν κατέλαβαν για πρώτη φορά το Αφγανιστάν, όταν ήμουν μόλις έξι μηνών, αλλά επιστρέψαμε στο Αφγανιστάν την πρώτη μέρα που ανακοινώθηκε η δημοκρατία.

Δεν πίστευα ποτέ ότι θα συνέβαινε ξανά, αλλά τώρα, για δεύτερη φορά, αποφάσισα να εγκαταλείψω τη χώρα μου. Η τραγική μας ιστορία επαναλαμβάνεται, αλλά αυτή τη φορά δεν έχουμε τον πατέρα μας στο πλευρό μας, και δεν ήθελα οι αδελφές μου να πάθουν κακό εξαιτίας μου. [Οι Ταλιμπάν δολοφόνησαν την περασμένη εβδομάδα έναν συγγενή ενός δημοσιογράφου όταν δεν μπορούσαν να τον βρουν].

Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν πάντα η αγαπημένη μου χώρα και πάντα επιθυμούσα να συνεχίσω τις σπουδές μου εκεί, αλλά η είδηση ότι θα εκκενώνονταν από εκεί δεν με έκανε πολύ χαρούμενη, επειδή πρέπει να αφήσω τη χώρα μου στα χέρια ανθρώπων που δεν πρόκειται να την οικοδομήσουν. Εξαλείφουν τις γυναίκες από την κοινωνία και τους αφαιρούν τη μικρή ελευθερία που έχουν κατακτήσει.

Τρίτη 24 Αυγούστου

Είναι δύσκολο να εξηγήσω τι περάσαμε για να μπούμε στο ξενοδοχείο Baron [το βρετανικό κέντρο επεξεργασίας των εκκενωμένων]. Οι αδελφές μου και εγώ δεν κοιμηθήκαμε το προηγούμενο βράδυ επειδή είχαμε προβλήματα επικοινωνίας με την πρεσβεία, για να επιβεβαιώσουμε ότι δικαιούμασταν εκκένωση. Είχαμε ήδη ετοιμάσει τις βαλίτσες μας, οπότε όταν τελικά λάβαμε το email, φύγαμε από το σπίτι με βιασύνη και καλέσαμε τον πατέρα ενός φίλου για να κάνει τον πατέρα μας και να μας πάει στο αεροδρόμιο. Είναι ριψοκίνδυνο να βρίσκεσαι χωρίς mahram στους δρόμους.

Όλοι οι κύριοι δρόμοι προς το αεροδρόμιο ελέγχονταν από τους Ταλιμπάν και τα διεθνή στρατεύματα, αλλά η Ζάχρα Τζόγια, μια Αφγανή δημοσιογράφος που έκανε το ταξίδι την προηγούμενη μέρα, μας οδήγησε από μια πίσω διαδρομή όπου δεν υπήρχαν σημεία ελέγχου των Ταλιμπάν ακόμα εκείνη την ημέρα.

Όταν φτάσαμε, χιλιάδες άνθρωποι περίμεναν γύρω από το αεροδρόμιο ελπίζοντας να πλησιάσουν αρκετά τους ξένους στρατιώτες για να τους δείξουν τα έγγραφά τους. Κάποιοι δεν είχαν καν έγγραφα, αλλά ήλπιζαν παρόλα αυτά να πάρουν μια πτήση. Ο στρατός δεν είχε άλλη επιλογή από το να πυροβολήσει για να ελέγξει το τεράστιο πλήθος των ανθρώπων. Ανάμεσα στις οικογένειες υπήρχαν μωρά και υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να πάθουν κακό.

Οι αδελφές μου και εγώ είχαμε ένα email από τη βρετανική πρεσβεία και προσπαθούσαμε να βρούμε τον βρετανικό στρατό για να δείξουμε τα έγγραφά μας. Δεν υπήρχε τρόπος να προσεγγίσουμε κανέναν χωρίς να περάσουμε από ένα βρώμικο κανάλι. Όλοι απλά μπήκαν μέσα για να μπορέσουν να φτάσουν σε στρατιώτες από τη χώρα που τους έδινε τα έγγραφα, για να τα παραδώσουν.

Ήταν τόσο άσχημη η κατάσταση που αρχίσαμε να νιώθουμε ακόμα και απογοητευμένοι που είχαμε έρθει στο αεροδρόμιο. Μείναμε στο κανάλι για τέσσερις ώρες για να ελεγχθούν τα έγγραφά μας.

Τελικά, μπορέσαμε να βγούμε από το κανάλι και φτάσαμε στην πόρτα του ξενοδοχείου Baron με τη βοήθεια δύο γυναικών από τον βρετανικό στρατό.

Όταν φτάσαμε εκεί, οι στρατιώτες ήταν τόσο κουρασμένοι, όπως κι εμείς. Κάποιοι από αυτούς κοιμόντουσαν στο έδαφος και κάποιοι άλλοι ήταν ακόμα απασχολημένοι προσπαθώντας να βοηθήσουν τις αφγανικές οικογένειες. Εκτιμώ πραγματικά όλη τη σκληρή δουλειά και την υποστήριξη των διεθνών στρατών για τη διάσωση των Αφγανών.

Οι Βρετανοί ήταν τόσο ευγενικοί μαζί μας και μας καλωσόρισαν στο στρατόπεδο. Υπήρχαν εκατοντάδες άνθρωποι που περίμεναν να δουν αν είχαν δικαίωμα να εκκενωθούν.

Ήταν μια πολύ κουραστική μέρα. Ήμασταν νυσταγμένοι, πεινασμένοι και κουρασμένοι. Εκατοντάδες οικογένειες, πολλές με μικρά μωρά, πέρασαν από την ίδια διαδικασία, με την ελπίδα να σώσουν τη ζωή τους.

Τετάρτη 25 Αυγούστου

Μια άγρυπνη νύχτα. Ήταν μια από τις πιο δύσκολες νύχτες της ζωής μου, προσπαθούσαμε να κοιμηθούμε στα βράχια σε ένα πολύ στενό και γεμάτο κόσμο μέρος. Δεν υπήρχε τίποτα να φάμε. Οι ευγενικοί Βρετανοί στρατιώτες παρείχαν φαγητό στα παιδιά.

Οι οικογένειες γύρω μας ζητούσαν: «Με ποιον ταξιδεύετε; Ποιος είναι ο άντρας της οικογένειάς σας;». Όταν τους είπαμε ότι εμείς οι γυναίκες ήμασταν μαζί σε αυτό το ταξίδι, εξεπλάγησαν. Καθώς είναι ασυνήθιστο για τα κορίτσια να ταξιδεύουν χωρίς mahram, μας κοιτούσαν σαν να κάναμε κάτι λάθος.

Υπήρχε μεγάλη ουρά και εκατοντάδες οικογένειες περίμεναν να παραδώσουν τα έγγραφά τους για να ελεγχθούν. Πολλοί άνθρωποι στάλθηκαν πίσω στα σπίτια τους, καθώς δεν είχαν τα απαιτούμενα έγγραφα. Αφού περιμέναμε περισσότερες από 26 ώρες, ένας Βρετανός αξιωματικός ήρθε και έλεγξε τα έγγραφά μας. «Πάρτε αυτό και γυρίστε πίσω στα σπίτια σας», είπε αμέσως . Ήταν πολύ απογοητευτικό.
Χάσαμε την ελπίδα μας για μια ασφαλή ζωή. Αλλά δεν το έβαλα κάτω. «Λυπάμαι κύριε, αλλά λάβαμε αυτό το email από τη βρετανική πρεσβεία», είπα. Μου απάντησε:

«Λοιπόν, όλοι το έχουν. Δεν είναι έγκυρο έγγραφο».

Δυστυχώς, κάποιοι άνθρωποι καταχράστηκαν τη διαδικασία εκκένωσης και μπήκαν στο αεροδρόμιο με πλαστά email, γι' αυτό και νόμιζαν ότι το email μας ήταν πλαστό. Ήμουν όμως σίγουρη ότι τα έγγραφά μου ήταν έγκυρα, οπότε εξήγησα τον λόγο που έλαβα το email σε έναν άλλο υπάλληλο. Αυτός έλεγξε και εξέτασε τα έγγραφά μας και μας είπε να περιμένουμε για συνέντευξη.

Για να αποφευχθεί ο συνωστισμός, μόνο ο κύριος εκκενωμένος από κάθε οικογένεια έπρεπε να στέκεται στην ουρά, ενώ τα άλλα μέλη της οικογένειας έμεναν πιο μακριά. Όταν μπήκα στην ουρά, κάποιοι άνδρες είπαν: «Παρακαλώ πείτε στους άνδρες σας να σταθούν στην ουρά». «Είμαστε οι αρχηγοί των οικογενειών μας», απάντησα. Οι άνθρωποι γύρω μας άρχισαν να μας κοιτάζουν επίμονα. Αυτό με έκανε να ανησυχώ ακόμα περισσότερο για τη ζωή στο Αφγανιστάν. Ακόμη και οι Αφγανοί πολίτες δεν μπορούν να δεχτούν ότι οι γυναίκες μπορούν να ζουν ανεξάρτητα. Ωστόσο, ένας Βρετανός στρατιώτης που ήταν εκεί για να ελέγχει τον κόσμο μου έδωσε τη θέση του και μου μίλησε με σεβασμό.

Περιμέναμε για περίπου τέσσερις ώρες και τελικά μετά από αυτό έγινε δεκτή η εκκένωσή μας. Η πτήση μας ήταν από την Καμπούλ για το Ντουμπάι στις 6 το απόγευμα. Ήταν η πρώτη πτήση που έκανα στη ζωή μου και μάλιστα με στρατιωτικό αεροπλάνο. Εκατοντάδες αφγανικές οικογένειες βρίσκονταν στο αεροπλάνο, μερικές από τις οποίες δεν είχαν ξαναμπεί ποτέ σε αεροπλάνο, όπως εγώ.

Πέμπτη 26 Αυγούστου

Στο δρόμο για το Ηνωμένο Βασίλειο. Σκεφτόμουν όλα όσα άφησα πίσω για να σώσω τη ζωή μου. Μαθητές που μπορεί να μην έχουν πια εκπαίδευση και να ζήσουν τη ζωή που τους αξίζει. Τους πανεπιστημιακούς μου φίλους που αγωνίστηκαν πάνω από 16 χρόνια για να αποκτήσουν ένα πτυχίο και τη δουλειά των ονείρων τους, αλλά δεν υπάρχει πια ελπίδα γι' αυτούς. Κοιτούσα κάποιες τυχερές Αφγανές γυναίκες και παιδιά που εκκενώθηκαν από τη βρετανική κυβέρνηση.

Όμως όλες μου οι σκέψεις είναι με αυτά τα μικρά παιδιά που θα εκπαιδευτούν από μια τρομοκρατική ομάδα. Τις γυναίκες του στρατού που έχασαν τις δουλειές τους. Τις γυναίκες που ξυλοκοπήθηκαν από τους Ταλιμπάν στην Καμπούλ λίγες μέρες μετά την πτώση της. Εκείνα τα ορφανά παιδιά που έχασαν τους πατεράδες τους σε αυτόν τον πόλεμο. Δεν έχουν κανέναν βιοπαλαιστή [τώρα που οι γυναίκες δεν μπορούν να εργαστούν] και, αντί για την εκπαίδευσή τους, ανησυχώ για το τι θα φάνε και πού θα ζήσουν.

Καθώς ήμασταν στο αεροπλάνο, άρχισα να μιλάω με τις οικογένειες γύρω μου. Ένα άτομο μου είπε: «Θα ήθελα να μιλήσω με τις οικογένειές μου: Ήθελα τα παιδιά μου να μεγαλώσουν με τις δικές μας παραδόσεις, αλλά δεν μπορούσα να τις αφήσω να πεθάνουν. Έτσι έπρεπε να τις βγάλω έξω».

Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ασφαλές και το αγαπώ, αλλά είμαι μακριά από την πατρίδα μου. Εύχομαι πραγματικά να ήμασταν αρκετά τυχεροί για να έχουμε μια ασφαλή και σίγουρη χώρα, όπου θα μπορούσαμε να μείνουμε και να εργαστούμε για τη βελτίωσή της.