Ο Ερντογάν αναζητά εναγωνίως οικονομικούς φίλους

Την ώρα που είχε αρχίσει το σφυροκόπημα της Άγκυρας από τις κυρώσεις της Ουάσιγκτον, η αλματωδώς πτωτική πορεία της τουρκικής λίρας προκαλούσε μεγάλη νευρικότητα, αν όχι πανικό στη γείτονα, και εθνικιστές πολιτικοί της εμφανίζονταν στις διεθνείς τηλεοράσεις να σπάνε με μένος iPhone, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκανε αυτό που δεν περίμενε κανένας: Άνοιξε τις πόρτες της φυλακής στους δύο Έλληνες στρατιωτικούς, ύστερα από 167 ημέρες κράτησης. «Κανένας δεν την περίμενε τόσο σύντομα την απελευθέρωση» παραδέχεται στο «Έθνος της Κυριακής» ο τουρκολόγος και ιστορικός Νίκος Χριστοφής, προβλέποντας στο εγγύς μέλλον ραγδαίες εξελίξεις και περαιτέρω τουρκικές «παραχωρήσεις». 
«Η ελληνική κυβέρνηση χειρίστηκε αρκετά καλά το ζήτημα των Ελλήνων κρατουμένων, ωστόσο ήταν αδύναμο διαπραγματευτικό χαρτί για την Τουρκία. Δεν προσέφερε κάτι στον Ερντογάν, ενώ η απελευθέρωση ίσως συμβάλει στην προσέγγιση των Ευρωπαίων, μιας και η κόντρα του με την Ελλάδα πάντα ήταν μοχλός πίεσής τους». «Η απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών είναι συνέπεια της αμερικανοτουρκικής κρίσης» εκτιμά ο Σωτήρης Ρούσσος, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών (ΚΕΜΜΙΣ) στο ίδιο πανεπιστήμιο. Πρόκειται για μια τακτική κίνηση, προσθέτει, κι όχι για μια στρατηγική αλλαγή, καθώς ο Ερντογάν επιχειρεί, λόγω ακριβώς της άσχημης τροπής των τουρκοαμερικανικών σχέσεων, να «ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με τη Γερμανία και την Ολλανδία, οι οποίες θα μπορούσαν πιθανώς να του παράσχουν το δυσεύρετο ρευστό που χρειάζεται όσον αφορά στα συναλλαγματικά αποθέματα. Γι’ αυτόν το λόγο οι κινήσεις του, η απελευθέρωση του τοπικού προέδρου της Διεθνούς Αμνηστίας Τανέρ Κιλίτς και των Ελλήνων στρατιωτικών, αφορούν θέματα, στα οποία η Ευρώπη είναι πιο ευαίσθητη κι όχι οι ΗΠΑ».

Ντόμινο
Το ενδεχόμενο κατάρρευσης της Τουρκίας δεν θα ευνοήσει την Ελλάδα, υπογραμμίζουν και οι δύο συνομιλητές μας. «Κάτι τέτοιο θα έχει προβληματική αντανάκλαση στην ελληνική οικονομία, στις οικονομίες των Βαλκανίων, αφήνοντας εκτεθειμένη και την ευρωπαϊκή οικονομία, λόγω των δανείων της Τουρκίας από ισπανικές, ιταλικές και γαλλικές τράπεζες. Αν δεν μπορεί η χώρα να αποπληρώσει τα δάνειά της, θα γίνει πολύ δύσκολη η διάθεση των ελληνικών ομολόγων. Η προηγούμενη τραπεζική κρίση στην Ιταλία δεν βοήθησε την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές. Αν, δηλαδή, η Τουρκία χτυπήσει κόκκινο θα δημιουργηθεί μεγάλο πρόβλημα και σε εμάς» υπογραμμίζει ο Σ. Ρούσσος. «Απ’ την άλλη, η Ελλάδα, δείχνοντας ότι είναι σταθερός πόλος στην περιοχή, ανεβάζει γεωπολιτικά τις μετοχές της. Δεν μας συμφέρει ούτε μια πολιτική αποσταθεροποίηση στην Τουρκία» προσθέτει. Προς ποια κατεύθυνση θα αναζητήσει νέες συμμαχίες η χώρα; «Οι εναλλακτικές της είναι ο αραβικός κόσμος» υποστηρίζει ο Νίκος Χριστοφής. 

Για μια... χείρα βοηθείας
«Κατάρ και Κουβέιτ, κυρίως. Είναι οι χώρες που προτίθενται να συνάψουν εμπορικές συμφωνίες». «Ακόμη και 10 δισ. να δώσει όμως το Κατάρ, δεν σώζεται, ούτε αλλάζει κάτι στην τουρκική οικονομία. Θα δοθεί μόνο μια διαπραγματευτική ανάσα 1-2 μηνών στην Τουρκία» προσθέτει ο Σ. Ρούσσος. Ο Σεργκέι Λαβρόφ χαιρέτισε την τουρκική απόφαση να εγκαταλείψει κάθε μορφή συνδιαλλαγής με το δολάριο. «Το θέμα δεν είναι αν θα στραφεί η Τουρκία στη Ρωσία, αλλά αν οι Ρώσοι έχουν τα λεφτά για να στηρίξουν την Τουρκία» διευκρινίζει ο Σωτήρης Ρούσσος. «Ακόμη κι αν τα βρει πάντως με τη Ρωσία, η τουρκική λίρα δεν διασώζεται, διότι θα ενταθούν οι αμερικανικές κυρώσεις, αφού δεν υπάρχει περίπτωση ο Ερντογάν να ικανοποιήσει τα ιμπεριαλιστικά αιτήματα του Τραμπ. Η κρίση στην Τουρκία στο εγγύς μέλλον θα ενταθεί. Θα δούμε ραγδαίες εξελίξεις και σε πολιτικό και σε οικονομικό επίπεδο», προβλέπουν οι συνομιλητές μας.

Στάση αναμονής από τον «δράκο»
Το αίτημα της Τουρκίας να μπει στην ομάδα των Brics αντιμετωπίστηκε θετικά από την Κίνα, η οποία όμως δεν έχει ακόμη εκδηλωθεί στο μέτωπο της τουρκικής κρίσης. «Μπορεί ωστόσο η κρίση αυτή να συμβάλει σε μια συμφέρουσα συμφωνία και για τις δύο χώρες» εκτιμά ο Νίκος Χριστοφής. «Η Κίνα θα δώσει ρευστό με αντάλλαγμα ένα ασφαλές σιδηροδρομικό πέρασμα μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη. Μπορεί να μην έχει τοποθετηθεί η Κίνα μέχρι σήμερα, αλλά θα το κάνει. Δεν συνηθίζει, άλλωστε, τις σπασμωδικές κινήσεις». «Μην αναμένουμε, ωστόσο, η Κίνα να μπει στην Τουρκία επειδή είδε φως» συνεχίζει ο Σ. Ρούσσος. 

«Η Κίνα έχει αποδείξει ότι δεν κάνει ποτέ έξω από την δική της περιοχή (Κορέα, Ταϊβάν, Ειρηνικός) οικονομικές κινήσεις που δημιουργούν γεωπολιτικό κίνδυνο στους αντιπάλους της. Δεν είμαι βέβαιος ότι η Κίνα θα πάρει μέρος στη διευθέτηση της κρίσης, εκτός και αν θεωρήσει ότι δεν θα έρθει σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση του Ιράν».
Στο συριακό μέτωπο, οι ισορροπίες αλλάζουν μετά τη συμφωνία Ασαντ-Κούρδων; «Είναι πολύ μπερδεμένη η κατάσταση» θεωρεί ο Ν. Χριστοφής. «Αυτό που περιπλέκει την κατάσταση είναι η παρουσία των Αμερικανών στο Κουρδιστάν» σύμφωνα με τον Σ. Ρούσσο. «Επειδή όμως Ασαντ και Τούρκοι δεν θέλουν διευρυμένη κουρδική αυτονομία στη Συρία, στο θέμα των Κούρδων μπορούν να τα βρουν. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι βεβαίως η αποχώρηση των Αμερικανών».  Υπάρχει περίπτωση, σε μια από τις απρόβλεπτες πιρουέτες του Ερντογάν, Τουρκία και ΗΠΑ , παραδοσιακοί σύμμαχοι τον 20ό αιώνα, να τα ξαναβρούν; «Στο τέλος όλων των γύρων του πόκερ που παίζεται θα νικήσει αυτός που έχει τα λεφτά. Ο Τραμπ!» προβλέπει ο κ. Ρούσσος. «Δεν έχουμε να κάνουμε με μια αμιγώς οικονομική κρίση στην Τουρκία, αλλά με μια κρίση με στοιχεία εξωτερικής πολιτικής. Είναι δηλαδή μια διττή κρίση. Δεν θα είναι αρκετές οι οικονομικές αποφάσεις για να βγει η Τουρκία από το σημερινό αδιέξοδο. Πρέπει να πάρει γεωπολιτικές αποφάσεις. Δεν θα εκπλαγώ αν αφήσει ελεύθερο και τον Αμερικανό πάστορα Άντριου Μπράνσον. Βασικό συστατικό, βεβαίως, στις κακές σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι η σχέση του Ερντογάν με το Ισραήλ».