Κλιματική Αλλαγή: Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προειδοποιούν για τις επιπτώσεις στην υγεία και τις ανθρωπιστικές κρίσεις

Στις επιπτώσεις που θα έχει η κλιματική αλλαγή στους ασθενείς και στις επείγουσες ανθρωπιστικές ιατρικές δράσεις εστιάζουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, την ώρα που βρίσκεται σε εξέλιξη η 26η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP26) στην Γλασκώβη. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανταποκρίνονται ήδη σε πολλές από τις πιο σοβαρές κρίσεις στον κόσμο – συγκρούσεις, καταστροφές, ασθένειες, εκτοπισμούς – και είναι μάρτυρες των συνεπειών και των τεράστιων επιπτώσεων που μπορεί να έχει η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος σε  ιδιαίτερα ευάλωτους ανθρώπους.

Σε μία νέα έκθεση στο Lancet Countdown on Health and Climate Change για το 2021 οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μοιράζονται τις εμπειρίες τους για τον τρόπο με τον οποίο η κλιματική αλλαγή έχει πιθανώς επιδεινώσει την υγεία και τις ανθρωπιστικές κρίσεις. Οι εμπειρίες αυτές αναδεικνύουν τις καταγεγραμμένες παρατηρήσεις των ομάδων της οργάνωσης σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η περιβαλλοντική αλλαγή και οι καταστροφές που προκαλούνται από το κλίμα έχουν συμβάλει στην αυξημένη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών όπως η ελονοσία, ο δάγκειος πυρετός και η χολέρα· τις επιπτώσεις της λειψυδρίας και της επισιτιστικής ανασφάλειας που οδηγούν σε υποσιτισμό· τις επιπτώσεις της έκθεσης σε ακραία υψηλές θερμοκρασίες που οδηγούν σε οξεία αφυδάτωση· τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων και όχι μόνο.

«Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα δεν είμαστε επιστήμονες για το κλίμα, αλλά μετά από χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες του πώς η κλιματική αλλαγή έχει πιθανώς επιδεινώσει την υγεία και τις ανθρωπιστικές κρίσεις σε πολλαπλά επίπεδα στις περιοχές που εργαζόμαστε. Είμαστε υποχρεωμένοι να μιλήσουμε για αυτό που βλέπουμε», δήλωσε η Carol Devine, επικεφαλής, ανθρωπιστικής δράσης για το κλίμα και το περιβάλλον στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.

Κλιματική αλλαγή, αστάθεια και υποσιτισμός στη Σομαλία

Πάνω από δύο δεκαετίες συγκρούσεων, πολιτικής αστάθειας και ακραίων κλιματικών συνθηκών οδήγησαν σε μια από τις πιο παρατεταμένες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο στη Σομαλία. Έντονες και συχνές πλημμύρες, ξηρασίες και σμήνη ακρίδας της ερήμου συνδυαστικά διαταράσσουν την επισιτιστική ασφάλεια και επηρεάζουν τις συνθήκες διαβίωσης. Αυτό έχει αυξήσει τον ανταγωνισμό για τους ελάχιστους πόρους, επιδεινώνοντας τις υπάρχουσες εντάσεις και επηρεάζοντας τους πιο περιθωριοποιημένους ανθρώπους.

Ο σημαντικότερος αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής εκδηλώνεται με τη μορφή του υποσιτισμού μεταξύ των παιδιών. Εάν η κλιματική αλλαγή συνεχιστεί όπως προβλέπεται, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προειδοποιούν ότι η μειωμένη παραγωγή τροφίμων και η μειωμένη διατροφική ποιότητα ορισμένων καλλιεργειών δημητριακών μπορεί να προμηνύουν την αύξηση πιθανού υποσιτισμού, με τα βρέφη να πλήττονται συχνά περισσότερο.

Ανταποκρινόμενοι σε αυτή την κρίση, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εφαρμόζουν ένα πρόγραμμα στη νότια Σομαλία, το οποίο αποσκοπεί στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του οξέος υποσιτισμού κατά τη διάρκεια της φτωχής περιόδου μέσω ενεργού επιτήρησης, παρακολούθησης και θεραπείας εκτός νοσοκομείου. Στις περιοχές Gedo και Lower Juba, ξεκίνησαν τρεις επείγουσες δράσεις για τη θεραπεία παιδιών με σοβαρό οξύ υποσιτισμό και την αντιμετώπιση σοβαρών ελλείψεων νερού.

«Περισσότεροι άνθρωποι μετακινούνται αναζητώντας φαγητό και νερό, ακόμα και όταν ο κίνδυνος της COVID-19 παραμένει και η επιδημία ιλαράς συνεχίζεται με αμείωτη ένταση στο Dhobley και στο Kismayu. Οι κοινότητες των βοσκών επηρεάζονται ιδιαίτερα επίσης καθώς έχουν χάσει ζώα που σύμφωνα με αναφορές έχουν πεθάνει από δίψα λόγω λειψυδρίας» τονίζει ο Mohamed Ahmed, συντονιστής του προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Jualand.

Τυφώνες κατέστρεψαν το σύστημα υγείας στην Ονδούρα

Στα τέλη του 2020, όταν οι τυφώνες Eta και Iota έπληξαν διαδοχικά την Κεντρική Αμερική, περισσότερα από 120 κέντρα υγείας στην Ονδούρα υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν – μερικά απλά εξαφανίστηκαν μέσα στη λάσπη. Δύο εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν με περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση σε περίθαλψη.

Ωστόσο, ακόμη και πριν από τις καταιγίδες, το σύστημα υγείας στην Ονδούρα είχε υποστεί σημαντική πίεση. Τα νοσοκομεία πάσχιζαν να φιλοξενήσουν ασθενείς με COVID-19, ενώ μια επιδημία δάγκειου πυρετού που προκλήθηκε από κουνούπια ανθεκτικά στα εντομοκτόνα εμφανίστηκε ως αποτέλεσμα των ανεπαρκών προσπαθειών ελέγχου από τους φορείς.

Για την αντιμετώπιση των παραπάνω προκλήσεων, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν εφαρμόσει μέτρα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας στην Ονδούρα. Αυτές περιλαμβάνουν δράσεις ελέγχου φορέων και ένα σύστημα επιτήρησης του δάγκειου πυρετού για την πρόληψη εξάρσεων, οι οποίες θέτουν πρόσθετη πίεση στο σύστημα υγείας.

«Κοιμηθήκαμε στα χωράφια. Έχουμε υπομείνει πείνα και άγρυπνες νύχτες. Το καταφύγιο Coatzacoalcos, μας είπαν ότι ήταν κλειστό. Φοβάμαι να μείνω στο δρόμο γιατί όλα μπορούν να μας συμβούν. Φοβάμαι ότι θα μου πάρουν τον γιο μου. Δεν κοιμάμαι γιατί ενώ ο γιος μου κοιμάται, εγώ τον προσέχω» λέει η Kiberly, μια γυναίκα από την Ονδούρα που έχασε το σπίτι της και τα υπάρχοντά της στους τυφώνες.

Ενισχύοντας την υγειονομική περίθαλψη με ηλιακή ενέργεια στο Πακιστάν

Σε τέσσερις περιοχές του Balochistan στο Πακιστάν, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν δομές υγείας που παρέχουν φροντίδα σε περισσότερες από 12.000 μέλλουσες μητέρες και περίπου 10.000 παιδιά που πάσχουν από υποσιτισμό κάθε χρόνο. Ωστόσο, οι συχνές διακοπές ρεύματος και οι αυξανόμενες θερμοκρασίες το καλοκαίρι καθιστούν δύσκολη τη διατήρηση μιας δροσερής θερμοκρασίας για τους ασθενείς, τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και τη διατήρηση των φαρμάκων. Αυτό είναι μια πρόκληση δεδομένων των συχνών διακοπών ρεύματος και των θερμοκρασιών που μπορούν να φτάσουν τους 50 βαθμούς Κελσίου το καλοκαίρι.

Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν εγκαταστήσει συστήματα ηλιακών πάνελ στις δομές που υποστηρίζουν στη Dera Murad Jamali, Chaman και Kuchlak. Υποστηριζόμενα από ηλεκτρική ενέργεια δικτύου ή γεννήτριας, τα συστήματα αυτά παρέχουν συνεχή ισχύ για φωτισμό, κλιματισμό και ανεμιστήρες, καθώς και άντληση και ψύξη νερού, ενώ αποτρέπουν περισσότερα από 50.000 κιλά εκπομπών άνθρακα ετησίως.

«Ως γιατροί, η δουλειά μας δεν είναι μόνο να θεραπεύουμε τους ανθρώπους, αλλά να αποτρέπουμε μελλοντικές ασθένειες. Δεν πρέπει να δημιουργούμε προβλήματα την επόμενη ημέρα, ενώ προσπαθούμε να λύσουμε τα προβλήματα υγείας του σήμερα.» τονίζει η Δρ Monica Rull, ιατρική συντονίστρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.