Θεοδόσιος Ρεβελιώτης: Οι Έλληνες της Ρωσίας τίμησαν τον διοικητή του ελληνικού τάγματος της Μπαλακλάβα – Η πορεία από την Πελοπόννησο στην Ταυρίδα

Στην πόλη Μπαλακλάβα, την έδρα του ελληνικού τάγματος του ρωσικού στρατού από το 1769 έως 1857, εγκαινιάστηκε η προτομή του ελληνικής καταγωγής Ρώσου στρατηγού Θεοδόσιου Ρεβελιώτη.

Η τοποθέτηση της προτομής πραγματοποιήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2021 χάρη στην πρωτοβουλία της Εθνικοπολιτιστικής Αυτονομίας των Ελλήνων της Κριμαίας «Ταυρίδα» (πρόεδρος Ιβάν Σόνους) και με την οικονομική στήριξη της Εθνικοπολιτιστικής Αυτονομίας της Ρωσίας (πρόεδρος Ιβάν Σαββίδης).

Η προτομή του Θεοδόσιου Ρεβελιώτη στη Μπαλακλάβα (φωτ.: Σεργκέι Ουχανιόφ)

Ο Θεοδόσιος Ρεβελιώτης του Δημητρίου γεννήθηκε, σύμφωνα με διαφορετικές πηγές, το 1766 ή το 1771 στη Νεστάνη της Αρκαδίας και από τη νεανική ηλικία πήρε μέρος στον αγώνα των κλεφτών εναντίων των Οθωμανών. Κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1787-1791) ο Ρεβελιώτης υποστήριξε τους Ρώσους στο πλευρό του Λάμπρου Κατσώνη και μετά την αποχώρησή τους από την περιοχή του Αιγαίου μετακόμισε στη Ρωσία.

Κατάθεση των λουλουδιών στην προτομή Θεοδόσιου Ρεβελιώτη (πηγή: rusgreek.ru/facebook)

Από την Πελοπόννησο στην Ταυρίδα

Τον Αύγουστο του 1791, ενώ οι Ρώσοι σταμάτησαν τις εχθροπραξίες τους με τους Οθωμανούς, ο Λάμπρος Κατσώνης συνέχισε τον αγώνα του αρνούμενος να αφοπλίσει το στόλο του. Ο Θεοδόσιος Ρεβελιώτης, στη διάρκεια αυτού του αγώνα, πήρε μέρος στη μάχη στο νησί της Άνδρου. Η ήττα στο νησί ήταν άξια της νίκης. Στη διάρκεια της δράσης του στην Ελλάδα ο Ρεβελιώτης διατηρούσε φιλική σχέση με τον Ανδρέα Ανδρούτσο, πατέρα του Οδυσσέα Ανδρούτσου, ήρωα του Ελληνικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821.

Η Μεγάλη Αικατερίνη ευνοούσε τον Έλληνα αγωνιστή και ο Θεοδόσιος Ρεβελιώτης πήρε το βαθμό του στρατηγού και ανέλαβε τη θέση του Διοικητή του ελληνικού τάγματος της Μπαλακλάβα (Κριμαία).

Ρώσος στρατηγός ελληνικής καταγωγής Θεοδόσιος Ρεβελιώτης (πηγή: wikipedia)

Κατάφερε να καταστείλει την εξέγερση των Τατάρων της Κριμαίας εναντίον των ρωσικών Αρχών. Του απονεμήθηκε το Παράσημο του Τάγματος του Αγίου Γεωργίου, που ισοδυναμούσε με τον τίτλο ήρωα της Ρωσίας. Οι Έλληνες στο τέλος του 18ου αιώνα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην απομάκρυνση των Οθωμανών από τα βόρεια παράλια της Μαύρης Θάλασσας.

Ο Θεοδόσιος Ρεβελιώτης ήταν και στρατηγός του ρωσικού στρατού και ένας από τους μεγαλύτερους γαιοκτήμονες της Ταυρικής χερσονήσου, όπως την αποκαλούσαν οι Ρώσοι μετά την προσάρτησή της. Ο Ρεβελιώτης ήταν ο βασικός ευεργέτης της εκκλησίας των 12 Αποστόλων στην Μπαλακλάβα. Ο νέος ναός κτίστηκε το 1794 για τις ανάγκες του Ελληνικού τάγματος πεζικού στη θέση του παλαιού βυζαντινού ναού.

Η τοποθέτηση της προτομής του Θεοδόσιου Ρεβελιώτη μπροστά στην εκκλησία από τους σύγχρονους Έλληνες της Ρωσίας συνδέθηκε με τη ευεργετική του δράση.

Εκκλησία των 12 Αποστόλων στη Μπαλακλάβα (φωτ.: Βασίλης Τσενκελίδης)

Το ελληνικό τάγμα στη Μπαλακλάβα

Ο Θεοδόσιος Ρεβελιώτης ανέλαβε ένα από τα πιο εκπαιδευμένα τμήματα του ρωσικού στρατού, που δημιουργήθηκε για τη φύλαξη των νότιων συνόρων της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Με τη λήξη του Ρωσοτουρκικού Πολέμου (1768-1774), ένα μέρος των Ελλήνων αγωνιστών, που υποστήριξαν τις ρωσικές δυνάμεις, κατέφυγαν στο Νότο της Ρωσίας. Με το διάταγμα της Μεγάλης Αικατερίνης, από την 28η Μαρτίου 1775, ο κόμης Αλεξέι Ορλόφ πήρε στην υπηρεσία του τους Έλληνες, μοιράζοντάς τους τα προνόμια και τη γη στην Κριμαία. Στην αρχή οι στρατιωτικές υπηρεσίες των Ελλήνων είχαν σχέση μόνο με τις ανάγκες της Ρωσίας τον καιρό πολέμου. Αργότερα ο πρίγκιπας Γκριγόρι Ποτέμκιν άλλαξε τους κανόνες και οι Έλληνες της Μπαλακλάβα άρχισαν να υπηρετούν στο στρατό σε μόνιμη βάση. Στην ουσία η ίδρυση του ελληνικού τάγματος ξεκίνησε την περίοδο του πολέμου με τους Οθωμανούς, το 1769, στην σκλαβωμένη Ελλάδα και οριστικοποιήθηκε στην Ταυρίδα το 1775.

Αξιωματικός και στρατιώτης του ελληνικού τάγματος της Μπαλακλάβα 1797-1830 (πηγή: Ιστορική περιγραφή της στολής και του οπλισμού του ρωσικού στρατού, Α. Βισκοβάτοβ, wikipedia)

Αναγνωρίζοντας το πολεμικό πνεύμα των Ελλήνων η Μεγάλη Αικατερίνη υποστήριξε το σχέδιο οργάνωσης του Ελληνικού Συντάγματος Πεζικού το οποίο θα αριθμούσε 1.762 άτομα.

Το σύνταγμα έπρεπε να αποτελέσουν 12 λόχοι: Αθηναϊκός, Σπαρτιάτικος, Θηβαϊκός, Κορινθιακός, Θεσσαλικός, Μακεδονικός, Μυκηναϊκός, Συκιωνικός, Αχαϊκός, Ιωνικός, Ηπειρωτικός και Κεφαλληνιακός (πηγή: Πολεμική εγκυκλοπαίδεια 1911-1915, Ι. Σίτιν).

Ο επιδεικτικός χαρακτήρας των ονομασιών των λόχων είχε σχέση με το «Ελληνικό Σχέδιο» της Μεγάλης Αικατερίνης για την ίδρυση του νέου Βυζαντίου με τον εγγονό της Κωνσταντίνο στο θρόνο. Όμως τα σχέδια αυτά ματαιώθηκαν και το ίδιο το Ελληνικό σύνταγμα συρρικνώθηκε και το 1784 τοποθετήθηκε στη Μπαλακλάβα.

Ο Θεοδόσιος Ρεβελιώτης ανέλαβε ένα τμήμα του ρωσικού στρατού χωρίς την ελπίδα πια αυτό να αποτελέσει μια μεγαλύτερη δύναμη για την απελευθέρωση των Ελλήνων όλων των περιοχών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Ρεβελιώτης δεν αποκάλυψε τα σχέδιά του στις ρωσικές Αρχές, όπως το έπραξε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, και παρέμεινε στρατηγός του ρωσικού στρατού και μετά την προσχώρηση του στη Φιλική Εταιρεία. Τα αδέλφια του Θεοδόσιου Ρεβελιώτη, ο Γιάννης και ο Νικόλαος, πήραν μέρος στις μάχες εναντίον των Οθωμανών στην Πελοπόννησο μαζί με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Γρηγόρη Παπαφλέσσα μετά το ηρωικό 1821.

Ο Θεοδόσιος Ρεβελιώτης ήταν παντρεμένος με τη Μαρία του Παύλου –πηγές δεν αναφέρουν το πατρικό επώνυμο της αλλά μόνο ότι καταγόταν από αριστοκρατική ελληνική οικογένεια (1778-1836). Είχε τρεις γιους τον Αριστείδη, τον Πέτρο και τον Ξενοφώντα. Όλοι ήταν στην υπηρεσία του τσάρου. Ο εγγονός του Ρεβελιώτη, Βλαντίμιρ του Ξενοφώντα ήταν ναύαρχος του ρωσικού στόλου. Μετά την επανάσταση των μπολσεβίκων και το ρωσικό εμφύλιο πόλεμο, το 1920, κατέφυγε στην Ελλάδα χωρίς οικονομικούς πόρους και βαριά άρρωστος. Πέθανε το 1929, στον Πειραιά.

Ομαδική φωτογραφία μετά τα εγκαίνια της προτομής του Θεοδόσιου Ρεβελιώτη (πηγή: rusgreek.ru/ facebook)

Η προτομή του ήρωα της Ελλάδας και της Ρωσίας

Ο Ρεβελιώτης έζησε και την απελευθέρωση της Ελλάδας. Μετά τη λήξη του Ρωσοτουρκικού Πολέμου 1828-1829 συμμετείχε ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπείας στην υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης της Αδριανούπολης.

Η υπογραφή του Θεοδόσιου Ρεβελιώτη μαζί με άλλες σωτήριες υπογραφές μπήκε στο κείμενο της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας της Ελλάδας από τους Οθωμανούς.

Τα επίσημα εγκαίνια της προτομής του Θεοδόσιου Ρεβελιώτη αφιερώθηκαν στα 200 χρόνια του Ελληνικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν εκτός από τα μέλη και τους φίλους των ελληνικών συλλόγων και οι επίσημοι προσκεκλημένοι.

Ο πρόεδρος της Εθνικοπολιτιστικής Αυτονομίας των Ελλήνων της Κριμαίας «Ταυρίδα» Ιβάν Σόνους εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της ελληνικής κοινότητας της χερσονήσου σε όσους συνέβαλαν στη πραγματοποίηση του έργου. Ιδιαίτερες ευχαριστίες έλαβαν οι εξής: Μελίνα Λεόνοβα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικοπολιτιστικής Αυτονομίας των Ελλήνων της Ρωσίας και πρόεδρος της Εθνικπόπολιτιστικής Αυτονομίας των Ελλήνων του Ροστόφ επί του Ντον, Ιμπραήμ Σίριν πρόεδρος της κοινωνικής οργάνωσης «Ήρωες της Κριμαίας», Χριστόφορος Εφίμοφ πρόεδρος του Ελληνικού πολιτιστικού συλλόγου της Σεβαστούπολης, Κωνσταντίνος Πολιτίδης πρόεδρος του Συμβουλίου Ελλήνων γερόντων της Κριμαίας, Παύλος Μπόνταρ προϊστάμενος του ναού των 12 Αποστόλων πρωτοπρεσβύτερος, Λαρίσα Σοκίρσκαγια διευθύντρια του Σπιτιού της φιλίας των λαών, Οδυσσέας Πίπια ιδιοκτήτης του πρακτορείου «???-info».

Η ομιλία της Μελίνας Λεόνοβα από την Εθνικοπολιτιστική Αυτονομία των Ελλήνων της Ρωσίας (φωτ.: Σεργκέι Ουχανιόφ)

Με την προτομή του Θεοδόσιου Ρεβελιώτη στην Ταυρίδα τιμήθηκε ακόμη ένας Έλληνας, που έβαζε την ελευθερία του Γένους του πάνω από τις προσωπικές του φιλοδοξίες. Ο Έλληνας αγωνιστής και Ρώσος στρατηγός πέθανε τη δεκαετία 1840. Η ακριβής ημερομηνία του θανάτου του είναι άγνωστη.

Βασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός.

Πηγή: Pontosnews.gr