Άννα Φρανκ: Οι ιστορικοί απορρίπτουν την τελευταία θεωρία για τον προδότη της

Τον περασμένο Ιανουάριο κυκλοφόρησε το βιβλίο της καναδής Ρόζμαρι Σάλιβαν, με τίτλο «Η προδοσία της Άννας Φρανκ». Σύμφωνα με τη συγγραφέα, ο Εβραίος συμβολαιογράφος Άρνολντ βαν ντεν Μπεργκ, υπήρξε ο προδότης της έφηβης Εβραίας που είχε βρει καταφύγιο από τους ναζί, με την οικογένειά της, στη σοφίτα ενός σπιτιού στο Άμστερνταμ. Η Σάλιβαν υποστηρίζει ότι το βιβλίο είναι αποτέλεσμα πενταετούς έρευνας γύρω από το ανοιχτό ερώτημα: Ποιος κατέδωσε τους Φρανκ;

Οι μεγαλόστομες κατηγορίες θέλουν μεγάλες αποδείξεις - Αυτές δεν υπάρχουν

Λίγες μόλις εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, η μεγάλη «αποκάλυψη» και οι εντυπωσιακοί τίτλοι έχουν ήδη ξεχαστεί αφού, από την πρώτη στιγμή, γνωστοί ιστορικοί ασκούν σκληρή κριτική στις έρευνες επιρρίπτοντας ευθύνες στην ερευνητική ομάδα. «Μεγαλόστομες κατηγορίες θέλουν μεγάλες αποδείξεις. Και αυτές δεν υπάρχουν», αναφέρει χαρακτηριστικά ο ειδικός σε ζητήματα ολοκαυτώματος καθηγητής Γιοχάνες Χαουβίνκ τεν Κάτε. Ο ολλανδικός εκδοτικός οίκος Ambo Anthos ανέστειλε ήδη τη νέα έκδοση του βιβλίου της Σάλιβαν ενώ παραδέχτηκε, σε ανακοίνωσή του, ότι «μία πιο κριτική ματιά ήταν εφικτή». Από την πλευρά της, η ερευνητική ομάδα υποστηρίζει ότι δεν ισχυρίστηκε ποτέ ότι υπήρχε βεβαιότητα στο συμπέρασμα των ερευνών της.

Σύμφωνα με τους ίδιους, πάντως, το σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο που τούς οδήγησε στο να κατονομάσουν τον συμβολαιογράφο ήταν το αντίγραφο μίας ανώνυμης επιστολής με παραλήπτη τον πατέρα της Άννας Φρανκ, Ότο, στην οποία αναφέρεται σαφώς το όνομα του βαν ντεν Μπεργκ. Ωστόσο, η θεωρία ότι ο συμβολαιογράφος κατέδωσε τους Φρανκ, για να γλιτώσει την οικογένειά του από τους ναζί, έχει ελεγχθεί και απορριφθεί από την ολλανδική αστυνομία από τη δεκαετία του ’60.

Εβραίος και ο ίδιος, ο συμβολαιογράφος Άρνολντ βαν ντεν Μπεργκ υπήρξε μέλος του εβραϊκού συμβουλίου και, σύμφωνα με τους ερευνητές του βιβλίου, είχε στα χέρια του τους καταλόγους με εκατοντάδες διευθύνσεις Εβραίων οι οποίοι, κατά τη ναζιστική κατοχή, είχαν βγει στην παρανομία. Ωστόσο, δεν τεκμαίρεται από πουθενά, ότι το εβραϊκό συμβούλιο είχε, όντως, στα χέρια του αυτές τις λίστες. Ο ίδιος ο βαν ντεν Μπεργκ τον Αύγουστο του 1944, όταν οι ναζί συνέλαβαν την οικογένεια Φρανκ, κρυβόταν μαζί με την οικογένειά του ώστε να μην πέσει στα χέρια τους. «Προφανώς οι ερευνητές δεν ήταν βέβαιοι για τα αποτελέσματα των ερευνών», δήλωσε σχετικά με τα λάθη πίσω από το βιβλίο ο ολλανδός ιστορικός και επί πολλά χρόνια ερευνητής της προδοσίας της Άννας Φρανκ, Ντάβιντ Μπάρνοου. 

Το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ

Η Άννα Φρανκ ήταν Γερμανίδα Εβραϊκής καταγωγής που έγραψε ένα ημερολόγιο ενώ κρυβόταν, μαζί με τους δικούς της και τέσσερις οικογενειακούς φίλους, σε ένα σπίτι στο Άμστερνταμ κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Ολλανδίας. Η οικογένειά της είχε μετακομίσει στο Άμστερνταμ όταν οι Ναζί πήραν την εξουσία στη Γερμανία, αλλά παγιδεύτηκε όταν η κατοχή επεκτάθηκε και στην Ολλανδία.

Καθώς οι διώξεις των Εβραίων εντάθηκαν, η οικογένεια άρχισε τον Ιούλιο του 1942 να κρύβεται σε μυστικά δωμάτια του γραφείου του πατέρα, Όττο Φρανκ. Μετά από δύο χρόνια τούς κατέδωσαν και η οικογένεια στάλθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η Γκεστάπο λεηλάτησε τη σοφίτα, όπου κρυβόταν η οικογένειά της, αφήνοντας ανάκατα στο πάτωμα περιοδικά, βιβλία, εφημερίδες κτλ. Λίγες μέρες αργότερα, μια καθαρίστρια βρήκε ανάμεσά τους το ημερολόγιο της Άννα.

Χωρίς να ξέρει τι ήταν, το παρέδωσε στη Μιπ και την Έλλη, δύο κορίτσια, που η βοήθειά τους στις εβραϊκές οικογένειες δεν αποκαλύφθηκε ποτέ. Η Άννα και η αδελφή της, Μαργκότ, μεταφέρθηκαν, δύο μήνες πριν το θάνατο της μητέρας τους, στο γερμανικό στρατόπεδο Μπέργκεν – Μπέλζεν. Εκεί η Άννα έδειξε το ίδιο κουράγιο και καρτερικότητα που την είχαν κάνει γνωστή στο Άουσβιτς.

Τον Φεβρουάριο του 1945 και τα δυο κορίτσια αρρώστησαν από τύφο. Μια μέρα, η Μαργκότ, προσπαθώντας να σηκωθεί από το κρεβάτι της, που βρισκόταν ακριβώς πάνω από το κρεβάτι της Άννα, έχασε την ισορροπία της και έπεσε κάτω. Στην κατάσταση που βρισκόταν, ο οργανισμός της δεν άντεξε το σοκ. Ο θάνατος της αδελφής της προκάλεσε στην Άννα αυτό που όλα τα προηγούμενα βάσανά της δεν μπόρεσαν να προκαλέσουν: έσπασε το ηθικό της. Λίγες μέρες αργότερα, στις αρχές Μαρτίου, πέθανε.

Ο πατέρας της, Όττο, ο μόνος που επέζησε από τους οκτώ της σοφίτας, γύρισε μετά το τέλος του πολέμου στο Άμστερνταμ, όπου ανακάλυψε ότι το ημερολόγιό της είχε διασωθεί. Πεπεισμένος ότι αποτελούσε μοναδική μαρτυρία, προχώρησε στην έκδοσή του. Το ημερολόγιο εκδόθηκε στην ολλανδική γλώσσα, με τον τίτλο Het Achterhuis (Το πίσω σπίτι). Το ημερολόγιο, που είχε δοθεί στην Άννα ως δώρο για τα 13α γενέθλιά της, περιγράφει τα γεγονότα της ζωής της από τις 12 Ιουνίου 1942 μέχρι την τελευταία μέρα που έγραψε σ' αυτό, την 1η Αυγούστου 1944.

Γραμμένο στα ολλανδικά, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες κι έγινε ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία του κόσμου. Διασκευάστηκε για την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, το θέατρο, ακόμα και για την όπερα. Το βιβλίο δίνει μια λεπτομερή περιγραφή της καθημερινής ζωής κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής· μέσω των γραπτών της, η Άννα Φρανκ έγινε ένα από τα πιο γνωστά θύματα του Ολοκαυτώματος.