Χιλή: 39.000 τόνοι ρούχα στο γιγάντιο νεκροταφείο «γρήγορης» μόδας στην έρημο Ατακάμα

Στην καρδιά της ερήμου Ατακάμα στην Χιλή νέα «βουνά» αναδύονται ημέρα με την ημέρα! Και δεν είναι βουνά από  άμμο, αλλά από μπλούζες, φούστες και τζιν παντελόνια που καταφθάνουν σε αυτή την παράξενη χωματερή από όλο τον κόσμο! Ρούχα, πάνω από ρούχα, πάνω από ρούχα, στοιβάζονται σε αυτό το απομακρυσμένο μέρος του κόσμου, όπου «τρωγλοδύτες» της ερήμου ψαχουλεύουν για να βρουν κάποιο μικρό... θησαυρό.

Πρόσφατο ρεπορτάζ του BBC, καταγράφει την τραγική κατάσταση στο «νεκροταφείο» της «γρήγορης μόδας» στην έρημο Ατακάμα της Χιλής. Το Aljazeera μεταδίδει ότι πάνω από 59.000 τόνοι ρούχων που δεν πουλήθηκαν στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη καταλήγουν στην πιο ξηρή και άνυδρη έρημο του πλανήτη. Ντόπιοι έμποροι εισάγουν ρούχα - μεταχειρισμένα ή απούλητα - και τα οποία προορίζονταν για την αγορά της Λατινικής Αμερικής, αλλά μόνο 20.000 τόνοι καταφέρνουν τελικά να διοχετευτούν στην αγορά.

Πού πάνε λοιπόν τα υπόλοιπα ρούχα; 

Ό,τι δεν πωλείται στο Σαντιάγκο ή δεν επανεξάγεται σε άλλες χώρες μεταφέρεται λαθραία σε αυτή την περιοχή της ερήμου, σε μία γιγαντιαία και επικίνδυνη «χωματερή» γρήγορης μόδας. Κανένας δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να καθαριστεί η περιοχή και κανείς δεν πληρώνει οποιαδήποτε εταιρία ή συνεργείο για να μετακινήσει ούτε ένα … τζιν παντελόνι. Οι τοπικές Αρχές σηκώνουν τα χέρια ψηλά!

Ο Πατρίσιο Φερέιρα, δήμαρχος της περιοχής Alto Hospicio αναφέρει στο BBC: «Δυστυχώς έχουμε μετατρέψει την πόλη μας στη μεγαλύτερη χωματερή ρούχων του πλανήτη». Η πόλη Iquique βρίσκεται 1.800 χλμ. νότια από την πρωτεύουσα Σαντιάγκο. Περίπου 60.000 τόνοι μεταχειρισμένων ρούχων καταφθάνουν μέσω θαλάσσης εδώ, και κάθε χρόνο πάνω από τα μισά λήγουν στην έρημο Ατακάμα, με παράνομα φορτηγά. Ο δήμαρχος αναφέρει: «Το πρόβλημα είναι ότι μόνο το 15% αυτών των ρούχων πωλείται κανονικά και το 85% καταλήγει στην έρημο». Τα υφάσματα μπορεί να κάνουν και 200 χρόνια για να βιοδιασπαστούν, καθώς πρόκειται κυρίως για πολυεστέρα και όχι βαμβάκι. Τα χημικά των ρούχων απειλούν τη βιοποικιλότητα της Ατακάμα και την υγεία εκατοντάδων ανθρώπων που μένουν στα πέριξ.

Ακόμα και η τεράστιας έκτασης φωτιά, που ανάβει μία φορά τον χρόνο για να καούν κάποια από τα ρούχα - λένε οι ντόπιοι περιβαλλοντολόγοι - δημιουργεί τοξικό καπνό, τον οποιο αναπνέουν οι κάτοικοι στην ευρύτερη περιοχή.

Στον κόσμο της «γρήγορης» μόδας

Στον κόσμο της «γρήγορης» μόδας, οι τάσεις εναλλάσσονται με γοργούς ρυθμούς στα ρούχα, στα παπούτσια, στα αξεσουάρ. Τα μαγαζιά ανανεώνουν το εμπόρευμα ακόμα και κάθε εβδομάδα, όχι σε δύο σεζόν (πχ χειμώνας-καλοκαίρι) αλλά σε 52 μικρο-σεζόν, κάνοντας ιλιγγιώδη την ποσότητα των ρούχων και αξεσουάρ που παράγονται. Η «γρήγορη μόδα» («fast fashion») είναι κατά μία έννοια η ταχεία απορρόφηση όλων των ιδεών από την πασαρέλα απευθείας στα μαγαζιά.

Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτών των ενδυμάτων, είναι τα φθηνά υλικά, τα φθηνά εργατικά χέρια, το χαμηλό κόστος και τα μεγάλα κέρδη για τα καταστήματα. Όταν «πεθαίνει» η προηγούμενη τάση συνήθως καταλήγει στα απορρίμματα. Επιβάρυνση, βέβαια, αποτελούν και τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή: τοξικά υλικά, χαμηλής ποιότητας με επικίνδυνα χημικά, είναι μερικά από τα πιο οικονομικά, ώστε το κόστος να παραμένει μικρό. Διεθνώς υπολογίζεται ότι η «γρήγορη» μόδα δημιουργεί 92 εκατομμύρια τόνους απόβλητων από υφάσματα κάθε χρόνο.

Σύμφωνα με αναφορά του ΟΗΕ η «γρήγορη μόδα» χρησιμοποιεί ασύλληπτες ποσότητες νερού. Χρειάζονται περίπου 7.000 λίτρα για ένα ζευγάρι τζιν, ποσότητα που χρειάζεται ένας άνθρωπος για επτά χρόνια – ενώ την ίδια στιγμή αυξάνονται οι θάνατοι παγκοσμίως από έλλειψη πόσιμου καθαρού νερού. Η UNCTAD υπολογίζει ότι η βιομηχανία της μόδας χρησιμοποιεί 93 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό τον χρόνο, ικανά να ικανοποιήσουν τη δίψα 5 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Εργοστάσια ρούχων πετούν τα χημικά απόβλητα της επεξεργασίας υφασμάτων σε ποτάμια και αγωγούς υδάτων, με αποτέλεσμα τη μόλυνση του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινοτήτων – ειδικά σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές και η Ινδονησία. «Είμαστε υποκριτές» λέει η η Sunita Narain, γενική διευθύντρια του Κέντρου Επιστήμης και Περιβάλλοντος της Ινδίας (Center for Science and the Environment) για αυτή τη «βρώμικη» πρακτική. «Δολοφονούμε εσκεμμένα τα ποτάμια μας».

Το 2017 σε ντοκιμαντέρ για την μόλυνση των υδάτων που προκαλεί η γρήγορη μόδα ανέφερε ότι το χρώμιο από τα απόβλητα εργοστασίων ρούχων διοχετευόταν στα νερά της Kanpur, στην Ινδία, και μετά κατέληγε στο γάλα των αγελάδων και στα γεωργικά προϊόντα.

Ατακάμα - Η πιο ξηρή έρημος του κόσμου

Η έρημος Ατακάμα (Desierto de Atacama) βρίσκεται στη βόρεια Χιλή. Αποτελεί ουσιαστικά μια άνυδρη πεδιάδα αποτελούμενη από λεκάνες αλάτων, άμμου και ξερής λάβας, εκτεινόμενη από τις Άνδεις έως τον Ειρηνικό Ωκεανό. Έχει ηλικία 15 εκατομμυρίων ετών και είναι 100 φορές πιο ξηρή από την δεύτερη ξηρότερη περιοχή της Γης, την Κοιλάδα του Θανάτου στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Μάλιστα κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ της πλέον μακροχρόνιας ξηρασίας, καθώς έχει καταγραφεί περίοδος 400 ετών χωρίς βροχή, έως το 1971.

Η συνολική της επιφάνεια είναι 181.300 τετραγωνικά χιλιόμετρα (μεγαλύτερη της Ελλάδας). Το ύψος της βροχής ανέρχεται μόλις στο 1 mm ετησίως, κατά μέσον όρο. Γενικά είναι περιοχή πλούσια σε ορυκτό πλούτο, καθώς και σε... αστρονομική παρατήρηση λόγω του υψόμετρου και του ανέφελου συνήθως ουρανού που επικρατεί. Το φαντασμαγορικό τοπίο κάποιων σημείων, έχει χρησιμοποιηθεί και ως μοντέλο για την προσομοίωση συνθηκών στα εδάφη του πλανήτη Άρη.

Με τις οργανωμένες χωματερές των δήμων να μην δέχονται τα υφάσματα, λόγω των χημικών προϊόντων που περιέχουν στις βαφές τους σύμφωνα με την NY Post, περίπου 39.000 τόνοι απούλητων ρούχων καταλήγουν να... λιάζονται στην Ατακάμα. 

«Κάνω αγαθοεργία» λέει ο ιδιοκτήτης της περιοχής 

Με τις αρμόδιες αρχές να επιμένουν ότι αυτή η διαδικασία είναι παράνομη, ο ιδιοκτήτης της έκτασης έχει άλλη άποψη. Όπως αναφέρει στη Deutsche Welle: «Πρόκειται για ανακύκλωση ρούχων και όχι χωματερή». Ισχυρίζεται μάλιστα ότι η δράση του έχει και ένα κομμάτι... φιλανθρωπίας, αφού μετανάστες που φεύγουν από τη Βολιβία και τη Βενεζουέλα και περνούν με τα πόδια την έρημο για να μπουν στη Χιλή έχουν την άδεια να «βουτούν» στα βουνά από ρούχα και παίρνουν ό,τι χρεάζονται. Ακόμα και κάποιοι από τους πιο φτωχούς της Ατακάμα έρχονται και προσπαθούν να ξεδιαλέξουν ρούχα για τις οικογένειες τους ή για να τα πουλήσουν σε μία κοντινή πόλη. 

Νέος νόμος στη Χιλή προσπαθεί να περιορίσει τους εισαγωγείς και να τους φέρει αντιμέτωπους με τις ευθύνες τους, αλλά δεν υπάρχει ελεγκτικός μηχανισμός για να ανακόψει τα παράνομα φορτία με ρούχα που καταφθάνουν διαρκώς στη «χωματερή» της Ατακάμα ... η οποία ψηλώνει και ψηλώνει.