Ουκρανία: Από την Μπορς στο Τσερνόμπιλ - Πέντε στοιχεία για τη χώρα των 40 εκατομμυρίων κατοίκων

Η Ουκρανία, που είναι περικυκλωμένη σήμερα από σχεδόν 100.000 Ρώσους στρατιώτες, γνώρισε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης επαναστάσεις, μια προσάρτηση εδαφών και έναν πόλεμο. Είναι όμως και η χώρα της παντζαρόσουπας και του Τσερνόμπιλ. Παρατίθενται πέντε στοιχεία για αυτή τη χώρα των σχεδόν 40 εκατομμυρίων κατοίκων στην πύλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κοινές ρίζες

Οι λαοί της Ρωσίας και της Ουκρανίας συνδέονται με μια χιλιετία ιστορίας, ρίζες που ανάγονται στην Κιεβινή Ρωσία - ένα μεσαιωνικό σλαβικό κράτος με το Κίεβο ως πρωτεύουσα που εκτεινόταν σε ένα τμήμα της Ουκρανίας και της ευρωπαϊκής Ρωσίας όπως οι χώρες αυτές υπάρχουν σήμερα -- τη ρωσική αυτοκρατορία και την ΕΣΣΔ.

Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του σημερινού εδάφους της Ουκρανίας ενσωματώθηκε στην τσαρική Ρωσία, ορισμένες δυτικές περιοχές γνώρισαν διάφορες κυριαρχίες.

Μετά την επανάσταση των μπολσεβίκων, η Ουκρανία έγινε σοβιετική δημοκρατία, αλλά, από την ανεξαρτησία της το 1991 και μετά, οι εντάσεις με τη Ρωσία αυξήθηκαν μέχρι την κορύφωσή τους το 2014 με μια φιλοδυτική επανάσταση.

Στον απόηχο, η Μόσχα προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας, στον νότο, και έκτοτε υποστηρίζει αυτονομιστές αντάρτες στα ανατολικά, σε μια σύγκρουση που συνεχίζεται ακόμα και που έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 14.000 ανθρώπους.

Σήμερα, οι εντάσεις έχουν κλιμακωθεί και πάλι, αυτή τη φορά με τον φόβο μιας μεγάλης ρωσικής εισβολής.

Οι περισσότεροι Ουκρανοί καταλαβαίνουν δύο γλώσσες - τα ουκρανικά και τα ρωσικά - αν και σήμερα μια πολιτική "ουκρανοποίησης" απαιτεί τα μέσα ενημέρωσης να δημοσιεύουν την ειδησεογραφία στα ουκρανικά και να εξαφανιστούν η ρωσική γλώσσα και λογοτεχνία από τα σχολικά προγράμματα.

Για το Κίεβο, το θέμα έχει να κάνει με την αντιστροφή της βεβιασμένης ρωσικοποίησης της Ουκρανίας κατά τη σοβιετική εποχή.

Οικονομική κατάρρευση

Με την κρίση του 2014, η ουκρανική οικονομία κατέρρευσε και το ΑΕΠ μειώθηκε σχεδόν κατά 7%. Το 2015 υποχώρησε κατά περίπου 10%, ενώ ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 40%.

Η οικονομία έδειξε σημάδια ανάκαμψης τα επόμενα χρόνια, αλλά η Ουκρανία παραμένει μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης με μέσο μηνιαίο μισθό 550 ευρώ.

Η χώρα εξαρτάται από τους παραγόμενους φόρους από τη διαμετακόμιση του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη και ανησυχεί μήπως μείνει πίσω από τα νέα έργα αγωγών φυσικού αερίου που την παρακάμπτουν, όπως ο Nord Stream 2 που φτάνει στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας.

Απέναντι στη νέα όξυνση των εντάσεων στις αρχές της χρονιάς, οι προβλέψεις ανάπτυξης του ΑΕΠ και το εθνικό νόμισμα (Γρίβνα) δοκιμάζονται και πάλι. Σε αυτό προστίθεται η φυγή των κεφαλαίων και η επιτάχυνση του πληθωρισμού.

Ενδημική διαφθορά

Η διαφθορά στην Ουκρανία είναι ενδημική: στην έκθεσή της για το 2021, η Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International) την κατατάσσει στην 122η θέση σε σύνολο 180 χωρών. Η θέση αυτή είναι καλύτερη από την κατάταξή της το 2014 (142η) και καλύτερη από τη Ρωσία (136η το 2021), αλλά είναι πολύ πίσω από τους Ευρωπαίους γείτονές της.

Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ένας 44χρονος πρώην ηθοποιός νεόκοπος στην πολιτική που εξελέγη το 2019, υποσχέθηκε μηδενική ανοχή στη διαφθορά.

Αλλά ο αγώνας του σε αυτόν τον τομέα βάλτωσε σε μεγάλο βαθμό, προκαλώντας τις επικρίσεις των δυτικών χωρών και διεθνών χορηγών.

Τσερνόμπιλ

Το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία έγινε στις 26 Απριλίου 1986 στην Ουκρανία, που τότε ήταν μια από τις δεκαπέντε σοβιετικές δημοκρατίες, όταν ένας αντιδραστήρας του εργοστασίου του Τσερνόμπιλ εξερράγη, μολύνοντας έως και τα τρία τέταρτα της Ευρώπης, κυρίως τη Σοβιετική Ένωση.

Σχεδόν 350.000 άνθρωποι χρειάστηκε να απομακρυνθούν από μια περίμετρο 30 χιλιομέτρων γύρω από το εργοστάσιο, που εξακολουθεί να είναι απαγορευμένη ζώνη. Ο απολογισμός των ανθρώπινων απωλειών συνεχίζει να αμφισβητείται.

Τα τελευταία χρόνια, ο χώρος του Τσερνόμπιλ έχει γίνει σημαντικός προορισμός για τους τουρίστες.

Μπορς

Για πολλούς, το μπορς - μια σούπα από παντζάρια και λάχανο, που συχνά σερβίρεται με κρέμα γάλακτος - είναι σύμβολο της ρωσικής κουζίνας. Ωστόσο, είναι κοινώς αποδεκτό ότι αυτό το πιάτο έχει ουκρανική προέλευση.

Υπάρχουν και άλλα πιάτα που η προέλευση τους αμφισβητείται μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας: αυτή είναι η περίπτωση του κοτόπουλου Κιέβου, μια φέτα ρολού κοτόπουλου γεμιστή με βούτυρο πριν τηγανιστεί.