Πόλεμος Ουκρανία: Κυνηγημένα από τις κυρώσεις ΕΕ και ΗΠΑ, τα σούπερ γιοτ Ρώσων επιχειρηματιών ψάχνουν ασφαλές λιμάνι

Το τεράστιο υπερπολυτελές σκάφος Dilbar εκτείνεται σε μήκος ενάμισι γήπεδο ποδοσφαίρου, όσο περίπου ένα θωρηκτό του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Διαθέτει δύο ελικοδρόμια, θέσεις ελλιμενισμού για περισσότερα από 130 άτομα και μια πισίνα 25 μέτρων, αρκετά μεγάλη για να φιλοξενήσει άλλο ένα ολόκληρο superyacht.

Το Dilbar καθελκύστηκε το 2016 με κόστος που σύμφωνα με πληροφορίες του Associated Press ξεπέρασε τα 648 εκατομμύρια δολάρια. Πέντε χρόνια μετά, ο φερόμενος ως ιδιοκτήτης του, ο προσκείμενος στο Κρεμλίνο Ρώσος ολιγάρχης Αλισέρ Ουσμάνοφ, ήταν ήδη δυσαρεστημένος και έστειλε το σκάφος σε γερμανικό ναυπηγείο το περασμένο φθινόπωρο για μετασκευή που φέρεται να κόστισε άλλα διακόσια εκατομμύρια δολάρια.

Εκεί βρισκόταν σε δεξαμενή την Πέμπτη, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσαν οικονομικές κυρώσεις κατά του Ουσμάνοφ - ενός μεγιστάνα μετάλλων και πρώιμου επενδυτή στο Facebook - λόγω των δεσμών του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και σε αντίποινα για την εισβολή στην Ουκρανία.

«Ενώνουμε τις δυνάμεις μας με τους Ευρωπαίους συμμάχους μας για να βρούμε και να κατασχέσουμε τα γιοτ σας, τα πολυτελή σας διαμερίσματα, τα ιδιωτικά σας τζετ», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της ομιλίας του για την κατάσταση της Ένωσης το βράδυ της Τρίτης, απευθυνόμενος στους ολιγάρχες. «Ερχόμαστε για τα παράνομα κέρδη σας».

Αλλά η πραγματική κατάσχεση των σκαφών-κολοσσών θα μπορούσε να αποδειχθεί πρόκληση. Οι Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι είχαν δεκαετίες για να προστατεύσουν τα χρήματα και τα περιουσιακά τους στοιχεία στη Δύση από τις κυβερνήσεις που θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να τα φορολογήσουν ή να τα κατασχέσουν.

Αρκετά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν την Τετάρτη ότι οι γερμανικές αρχές είχαν κατασχέσει το Dilbar. Ωστόσο, μια εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομίας του κρατιδίου του Αμβούργου δήλωσε στο Associated Press ότι δεν έχει ληφθεί ακόμη τέτοια ενέργεια, επειδή δεν μπόρεσε να διαπιστώσει την κυριότητα του σκάφους, το οποίο φέρει το όνομα της μητέρας του Ουσμάνοφ.

Το Dilbar έχει σημαία στα Νησιά Κέιμαν και είναι εγγεγραμμένο σε εταιρεία χαρτοφυλακίου στη Μάλτα, δύο μυστικούς τραπεζικούς παραδείσους όπου οι παγκόσμιοι υπερπλούσιοι συχνά σταθμεύουν τον πλούτο τους.

Παρόλα αυτά, στη βιομηχανία που απευθύνεται στην αποκλειστική λέσχη των δισεκατομμυριούχων και εκατομμυριούχων που μπορούν να αντέξουν οικονομικά να αγοράζουν, να επανδρώνουν και να συντηρούν superyachts, είναι συχνά κοινό ανοιχτό μυστικό ποιος κατέχει τι.

Σε συνεργασία με την εταιρεία εκτίμησης σκαφών αναψυχής VesselsValue, με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, το AP συνέταξε έναν κατάλογο με 56 superyachts - που γενικά ορίζονται ως πολυτελή σκάφη μήκους άνω των 24 μέτρων - που πιστεύεται ότι ανήκουν σε μερικές δεκάδες ολιγάρχες που πρόσκεινται στο Κρεμλίνο, θαλάσσια περιουσιακά στοιχεία με συνολική αγοραία αξία που εκτιμάται σε περισσότερα από 5,4 δισεκατομμύρια δολάρια.

Στη συνέχεια, το AP χρησιμοποίησε δύο διαδικτυακές υπηρεσίες - VesselFinder και MarineTraffic - για να καταγράψει τις τελευταίες γνωστές θέσεις των σκαφών αναψυχής, όπως αναμεταδίδονται από τους ενσωματωμένους φάρους εντοπισμού τους.

Ενώ πολλά από αυτά εξακολουθούν να είναι αγκυροβολημένα ή κοντά σε ηλιόλουστα θέρετρα στη Μεσόγειο και την Καραϊβική, περισσότερα από δώδεκα βρίσκονταν καθ' οδόν ή είχαν ήδη φτάσει σε απομακρυσμένα λιμάνια σε μικρά έθνη όπως οι Μαλδίβες και το Μαυροβούνιο, δυνητικά εκτός της εμβέλειας των δυτικών κυρώσεων. Τρία είναι αγκυροβολημένα στο Ντουμπάι, όπου πολλοί πλούσιοι Ρώσοι έχουν εξοχικές κατοικίες.

Άλλα τρία «εξαφανίστηκαν» από τα ραντάρ, καθώς οι αναμεταδότες τους έδειχναν για τελευταία φορά σήμα λίγο έξω από τον Βόσπορο στην Τουρκία - πύλη προς τη Μαύρη Θάλασσα και τα νότια ρωσικά λιμάνια του Σότσι και του Νοβοροσίσκ.

Το Graceful, ένα superyacht με ρωσική σημαία γερμανικής κατασκευής που πιστεύεται ότι ανήκει στον Πούτιν, έφυγε από ένα ναυπηγείο επισκευών στο Αμβούργο στις 7 Φεβρουαρίου, δύο εβδομάδες πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τώρα είναι αγκυροβολημένο στο ρωσικό λιμάνι Καλίνινγκραντ της Βαλτικής, εκτός της εμβέλειας των δυτικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν εναντίον του την περασμένη εβδομάδα.

Ορισμένοι Ρώσοι ολιγάρχες φαίνεται ότι δεν έχουν λάβει το υπόμνημα να μετακινήσουν τα υπερπολυτελή σκάφη τους, παρά τις εβδομάδες δημόσιων προειδοποιήσεων για τη σχεδιαζόμενη εισβολή του Πούτιν.

Οι γαλλικές αρχές κατέσχεσαν το superyacht Amore Vero την Πέμπτη στο μεσογειακό θέρετρο La Ciotat. Το σκάφος πιστεύεται ότι ανήκει στον Ιγκόρ Σέτσιν, σύμμαχο του Πούτιν, ο οποίος διευθύνει τον ρωσικό πετρελαϊκό κολοσσό Rosneft, ο οποίος βρίσκεται στον κατάλογο κυρώσεων των ΗΠΑ από τότε που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014.

Το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι οι τελωνειακές αρχές επιβιβάστηκαν στο πλοίο Amore Vero, και ανακάλυψαν ότι το πλήρωμά του ετοιμαζόταν για επείγουσα αναχώρηση, παρόλο που οι προγραμματισμένες εργασίες επισκευής δεν είχαν ολοκληρωθεί. Το σκάφος αξίας 120 εκατομμυρίων δολαρίων είναι εγγεγραμμένο σε μια εταιρεία που αναφέρει τον Sechin ως κύριο μέτοχό της.

Το Σάββατο, η ιταλική οικονομική αστυνομία στο λιμάνι του Σαν Ρέμο κατέσχεσε το σούπερ γιοτ Lena, 132 ποδιών, το οποίο φέρει σημαία των Βρετανικών Παρθένων Νήσων. Οι αρχές δήλωσαν ότι το σκάφος ανήκει στον Gennady Timchenko, έναν ολιγάρχη που βρίσκεται κοντά στον Πούτιν και συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με εκτιμώμενη καθαρή περιουσία 16,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο Τιμτσένκο είναι ο ιδρυτής του ομίλου Volga Group, ο οποίος ειδικεύεται σε επενδύσεις σε περιουσιακά στοιχεία ενέργειας, μεταφορών και υποδομών.

Το Lady M, μήκους 213 ποδιών, κατασχέθηκε επίσης από τους Ιταλούς ενώ ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της πόλης Imperia στη Ριβιέρα. Σε ένα tweet που ανακοίνωσε την κατάσχεση την Παρασκευή, ένας εκπρόσωπος του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι ανέφερε ότι το συγκριτικά μέτριο σκάφος αξίας 27 εκατομμυρίων δολαρίων ήταν ιδιοκτησία του τιμωρημένου βαρόνου του χάλυβα Αλεξέι Μορντάσοφ, ο οποίος καταγράφεται ως ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας με περιουσία περίπου 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Όμως το υπερμεγέθες γιοτ του Μορντάσοφ, με την ονομασία Nord, βρισκόταν με ασφάλεια αγκυροβολημένο την Παρασκευή στις Σεϋχέλλες, ένα τροπικό σύμπλεγμα νησιών στον Ινδικό Ωκεανό που δεν εμπίπτει στη δικαιοδοσία των κυρώσεων των ΗΠΑ ή της ΕΕ. Μεταξύ των μεγαλύτερων superyachts στον κόσμο, το Nord έχει αγοραία αξία 500 εκατομμυρίων δολαρίων.

Από την Παρασκευή, η Ιταλία έχει κατασχέσει 143 εκατομμύρια ευρώ (156 εκατομμύρια δολάρια) σε πολυτελή γιοτ και βίλες σε μερικούς από τους πιο γραφικούς προορισμούς της, όπως η Σαρδηνία, οι ακτές της Λιγουρίας και η λίμνη Κόμο.

Οι περισσότεροι από τους Ρώσους που περιλαμβάνονται στον ετήσιο κατάλογο δισεκατομμυριούχων του Forbes δεν έχουν ακόμη υποστεί κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους, και τα υπερπολυτελή σκάφη τους εξακολουθούν να ταξιδεύουν στους ωκεανούς του κόσμου.

Οι νεόπλουτοι της Ρωσίας άρχισαν να αγοράζουν πολυτελή γιοτ παρόμοια σε μέγεθος και κόστος με αυτά που ανήκουν σε δισεκατομμυριούχους της Silicon Valley, αρχηγούς κρατών και βασιλείς. Είναι ένας βασικός δείκτης κύρους στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, και το μέγεθος έχει σημασία.

Ένδειξη κύρους

Καθώς οι περιουσίες τους διογκώνονταν, υπήρξε κάτι σαν αγώνας εξοπλισμών μεταξύ των ολιγαρχών, με τους πλουσιότερους από αυτούς να συσσωρεύουν προσωπικούς στόλους από ολοένα και πιο πολυτελή σκάφη.

Για παράδειγμα, ο Ρώσος μεγιστάνας μετάλλων και πετρελαίου Ρομάν Αμπράμοβιτς πιστεύεται ότι αγόρασε ή κατασκεύασε τουλάχιστον επτά από τα μεγαλύτερα γιοτ του κόσμου, μερικά από τα οποία έκτοτε πούλησε σε άλλους ολιγάρχες.

Το 2010, ο Αμπράμοβιτς δρομολόγησε το Eclipse με σημαία Βερμούδων, το οποίο με μήκος 533 πόδια ήταν τότε το μεγαλύτερο superyacht στον κόσμο. Στα χαρακτηριστικά του περιλαμβάνονται ένα τζάκι που καίει ξύλα και μια πισίνα που μεταμορφώνεται σε πίστα χορού. Το Eclipse διαθέτει επίσης το δικό του υπόστεγο ελικοπτέρων και έναν υποθαλάσσιο κόλπο που φέρεται να χωράει ένα μίνι υποβρύχιο.

Ο Dennis Causier, αναλυτής superyacht της VesselsValue, δήλωσε ότι τα σκάφη των συχνά περιλαμβάνουν μυστικά μέτρα ασφαλείας, όπως υποβρύχιες καταπακτές διαφυγής, αλεξίσφαιρα παράθυρα και θωρακισμένα δωμάτια πανικού.

«Το Eclipse είναι εξοπλισμένο με όλα τα είδη ειδικών χαρακτηριστικών, συμπεριλαμβανομένων εκτοξευτών πυραύλων και συστημάτων αυτοάμυνας επί του σκάφους», δήλωσε ο Causier.

Το Eclipse σύντομα επισκιάστηκε από το Azzam, που φέρεται να ανήκει στον εμίρη του Άμπου Ντάμπι, το οποίο διεκδίκησε τον τίτλο του μακρύτερου γιοτ όταν καθελκύστηκε το 2013. Τρία χρόνια μετά από αυτό, ο Usmanov δρομολόγησε το Dilbar, το οποίο αντικατέστησε ένα άλλο ελαφρώς μικρότερο γιοτ με το ίδιο όνομα. Το νέο Dilbar είναι το μεγαλύτερο γιοτ στον κόσμο από άποψη όγκου.

Ο Αμπράμοβιτς, η περιουσία του οποίου εκτιμάται σε 12,4 δισεκατομμύρια δολάρια, ανταπέδωσε πέρυσι με την καθέλκυση του Solaris. Αν και δεν είναι τόσο μακρύ όσο το Eclipse ή τόσο μεγάλο όσο το Dilbar, το σκάφος με σημαία Βερμούδων αξίας 600 εκατομμυρίων δολαρίων είναι ενδεχομένως ακόμη πιο πολυτελές.

Αλλά κανένα σκάφος δεν είναι κορυφαίο για πολύ καιρό. Τουλάχιστον 20 superyachts φέρονται να κατασκευάζονται σε διάφορα ναυπηγεία της Βόρειας Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου ενός superyacht αξίας 500 εκατομμυρίων δολαρίων που κατασκευάζεται για τον Αμερικανό δισεκατομμυριούχο Jeff Bezos.

Όμως, πρόσθεσε, οι κλιμακούμενες κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ σε ολιγάρχες που πρόσκεινται στον Πούτιν και σε ρωσικές τράπεζες έχουν προκαλέσει ανατριχίλα στον κλάδο, με τους κατασκευαστές σκαφών και το προσωπικό να ανησυχούν ότι δεν θα πληρωθούν. Το πλήρωμα, τα καύσιμα και η συντήρηση ενός superyacht μπορεί να κοστίζουν πάνω από 50 εκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Η κατάρρευση του ρουβλίου και η πτώση του χρηματιστηρίου της Μόσχας έχουν εξαϋλώσει τις περιουσίες της ρωσικής ελίτ, με αρκετούς ανθρώπους να βγαίνουν από τον κατάλογο των δισεκατομμυριούχων του Forbes την περασμένη εβδομάδα. Ο Causier δήλωσε ότι αναμένει ότι ορισμένα υπερωκεάνια των ολιγαρχών θα πωληθούν σύντομα σε  τιμές κόστους.