Ναγκόρνο Καραμπάχ: Σε κίνδυνο η πολιτιστική κληρονομιά των Αρμενίων

Η προσοχή του κόσμου είναι στραμμένη φυσικά στην Ουκρανία, στην εισβολή της Ρωσίας στην γειτονική της Ουκρανία. Ωστόσο, ένας άλλος πόλεμος που μας είχε απασχολήσει στο πρόσφατο παρελθόν, μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, εξακολουθεί να σιγοκαίει.

Σύμφωνα με ανεξάρτητες πηγές, το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει πολιτικές εκδίωξης του γηγενούς πληθυσμού στα σύνορα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Οι στρατιώτες του πυροβολούν προς τα χωριά και τους οικισμούς που είναι στα σύνορα, ενώ μιλώντας στα αρμενικά καλούν τους κατοίκους με χρήση μεγαφώνων, να εγκαταλείψει τις πατρογονικές του εστίες.

Η στρατιωτική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν είχε εξαπολυθεί στις 27 Σεπτεμβρίου του 2020 κατά του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Με την υποστήριξη από την Τουρκία, με ξένους μαχητές - τρομοκράτες από τη Μέση Ανατολή, αυτός ο πόλεμος διήρκεσε 44 μέρες και οδήγησε σε χιλιάδες θύματα.

Χιλιάδες Αρμένιοι της περιοχής αυτής, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες, να γίνουν πρόσφυγες μέσα στην ίδια τους τη χώρα, ενώ η στρατιωτική επίθεση επιπλέον οδήγησε στην κατοχή ενός σημαντικού μέρους του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από το Αζερμπαϊτζάν και στην κατοχή πολλών πολιτιστικών θησαυρών της αρμενικής ιστορίας.

Μεταξύ τους, 160 αρμενικές εκκλησίες, πάνω από 10 παρεκκλήσια, 52 κάστρα και φρούρια, 591 πέτρινους σταυρούς. Μετά από ενάμιση χρόνο από τη διακοπή των εχθροπραξιών, η τύχη αυτών των μνημείων, των θρησκευτικών χώρων και των εκθεμάτων των μουσείων, παραμένει ασαφής καθώς βρίσκονται υπό τη διαρκή απειλή σκόπιμης καταστροφής, βανδαλισμού και βεβήλωσης.

Το Ναγκόρνο Καραμπάχ έχει πλούσια και πολύπλοκη πολιτιστική ιστορία. Υπάρχουν περίπου 4.000 αρμένικα πολιτιστικά μνημεία μεταξύ των οποίων 370 εκκλησίες, 119 φρούρια και άλλα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία και αρχαιότητες.

Θύμα του πρόσφατου πολέμου είναι και ένας από τους μεγαλύτερους αρμενικούς ναούς στον κόσμο, ο καθεδρικός Γκαζάντσετσοτς του 19ου αι., ο οποίος έχασε μέρος της οροφής του από πτώση βόμβας στην στρατηγικής σημασίας πόλη Σουσί.

Όπως επίσης και η καλύτερα σωζόμενη πόλη των ελληνιστικών και πρώιμων χριστιανικών χρόνων στην περιοχή του Καυκάσου, η Τιγρανακέρτ, η οποία, ιδρύθηκε μεταξύ δεύτερου και πρώτου αιώνα προ Χριστού, υπήρξε σημαντικός κόμβος για τον πρώιμο χριστιανισμό, ενώ επιγραφές που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα στην αρμενική και την ελληνική γλώσσα, χρονολογούνται μεταξύ 5ου και 7ου αιώνα μετά Χριστόν.

Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για τη διατήρηση όλων αυτών των μνημείων, δεδομένης της πρακτικής του Αζερμπαϊτζάν για συστηματική καταστροφή και αλλοίωση της ταυτότητας της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς, την τελευταία δεκαετία τόσο σε καιρό ειρήνης, όσο και πολύ περισσότερο σε καιρό πολέμου. Γι αυτό χρησιμοποιεί δύο κύριες μεθόδους διαγραφής της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιστορικής παρουσίας των Αρμενίων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ:

Τη φυσική καταστροφή των χώρων και αντικειμένων. Όπου αυτό δεν είναι εφικτό λόγω της προσοχής της διεθνούς κοινής γνώμης ή των μέσων ενημέρωσης, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν προσπαθούν να αλλάξουν την ταυτότητα της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς αρνούμενοι τις ιστορικές της ρίζες και χαρακτηρίζοντάς την περιοχή σαν «Αλβανία του Καυκάσου».

Η αλλοίωση αυτή της ταυτότητας της αρμενικής κληρονομιάς είναι μία απόπειρα πολιτιστικής λεηλασίας και αποτελεί ζωντανό παράδειγμα κατάφωρης παραβίασης των σχετικών διεθνών πράξεων και της διεθνούς νομολογίας.