Το ethnos.gr στην Πολωνία: Η άλλη πλευρά του προσφυγικού - Οι «τυχεροί» και οι «άθλιοι»

Πάνω από 2,5 εκατ. πρόσφυγες από την Ουκρανία έχουν περάσει σε πολωνικό έδαφος μετά την έναρξη του πολέμου, σύμφωνα με τα τελευταία, επίσημα στοιχεία των Αρχών. Τα καραβάνια των προσφύγων, όπως έχει ήδη καταγράψει το ethnos.gr περνούν κυρίως από το συνοριακό σταθμό της Μεντίκα, αλλά και από την είσοδο κοντά στο χωριό Κόρτσοβα. Εκεί βρίσκεται ένα τεράστιο εμπορικό κέντρο, στο οποίο έχουν βρει καταφύγιο χιλιάδες πρόσφυγες.

Οι περισσότεροι από αυτούς, παρότι στοιβαγμένοι ανάμεσα σε εκατοντάδες κρεβάτια, επιθυμούν να μείνουν κοντά στα σύνορα, με την ελπίδα ότι σύντομα ο πόλεμος θα τελειώσει και πως θα μπορέσουν να γυρίσουν στα σπίτια τους. Στην πραγματικότητα όμως θα μείνουν στο γιγαντιαίο εμπορικό για ένα, δυο, το πολύ τρία βράδια, μέχρι να γίνει η «διαλογή».

Η τεράστια προσφορά στέγης που υπήρχε τις πρώτες εβδομάδες δεν υφίσταται πλέον. Τα περισσότερα σπίτια και εγκαταστάσεις στην ανατολική Πολωνία είναι πλήρως κατειλημμένα, ενώ παρατηρείται και κόπωση στους Πολωνούς. Αυτό σημαίνει ότι η «σκυτάλη» πλέον έχει περάσει στη Βαρσοβία.

«Όσο περνούν οι μέρες έρχονται άνθρωποι που δεν έχουν που να πάνε»

Το ethnos.gr εντόπισε ένα συγκρότημα σχολείων, το οποίο έχει μετατρέψει ένα μεγάλο κομμάτι του σε χώρο φιλοξενίας προσφύγων από την Ουκρανία. Ο Μάτσεϊ Ροτόφσκι και η μητέρα του – ιδιοκτήτρια του σχολείου Ντόροτα λένε ότι «δεν μπορούσαμε να βλέπουμε απαθείς το δράμα των Ουκρανών προσφύγων. Ξεκινήσαμε από την πρώτη μέρα να οργανωνόμαστε με όποιο τρόπο μπορούμε και φτάσαμε να έχουμε ένα οργανωμένο δίκτυο υποστήριξης».

Αρχικά, εξηγούν, «εδώ ερχόταν κόσμος που ήξερε που θα πάει. Άλλος θα πήγαινε Αμβούργο, άλλος Λονδίνο, άλλος πιο νότια. Όσο περνάνε οι μέρες έρχονταν άνθρωποι που δεν ξέρουν πού θα πάνε» τονίζει η κυρία Ροτόφσκι. Ο Μάτσεϊ προσθέτει ότι όσο βρίσκονται στο σχολείο «εμείς ψάχνουμε για διαθέσιμα σπίτια, μεταφορικά, δουλειές. Πολλοί μένουν 2 με 3 βράδια μέχρι να βρουν κάποιο σπίτι, άλλοι μένουν περισσότερο».

Στις εγκαταστάσεις του σχολείου είναι δυνατή η φιλοξενία 16 ανθρώπων. «Οι περισσότεροι έχουν μαζί τους μόνο μια βαλίτσα. Πολλοί χάνουν και τα πράγματά τους στη διαδρομή. Ευτυχώς, οι εθελοντές εδώ έχουν φροντίσει για τα πάντα. Από τρόφιμα, ρούχα, ακόμα και πλυντήρια προσέφεραν για να έχουν καθαρά ρούχα οι άνθρωποι» σημειώνει η Ντόροτα Ροτόφσκι.

«Το πιο δύσκολο είναι οι μανάδες που κράτησαν τους γιους τους εκεί»

Τα προσφυγόπουλα από την Ουκρανία βρίσκουν εκεί μια ζεστή αγκαλιά. «Ειδικά στο νηπιαγωγείο συμμετέχουν κανονικά. Δεν υπάρχει ο φραγμός της γλώσσας, τα μικρά βρίσκουν τρόπο να επικοινωνούν» λέει ο Μάτσεϊ. Κανένα παιχνίδι όμως, καμία λιχουδιά δεν μπορεί να αντικαταστήσει  το σπίτι. «Η αλήθεια είναι ότι δεν θέλουν να είναι εδώ. Κάνουμε ό,τι μπορούμε και το νιώθουν. Όμως θέλουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους» προσθέτει η Ντόροτα.

Στο σχολείο, οι πιο ενεργοί εθελοντές είναι τα γυμνασιόπαιδα, άνω των 15 ετών, αλλά και πολλοί γονείς.

«Ο γιος μου είναι στο δημοτικό. Έχουμε στο Facebook ένα γκρουπ με γονείς και αποφασίσαμε να βοηθήσουμε» λέει η Κάσια. «Δίνουμε ασφαλές καταφύγιο, προσφέρουμε βοήθεια. Ο κόσμος θέλει να γυρίσει πίσω. Ρωτήσαμε προ ημερών μια μητέρα αν έχει κάποιο πλάνο και μας είπε “θα μείνω δυο μέρες εδώ και μετά θα γυρίσουμε στην Ουκρανία”. Πραγματικά το πιστεύουν ότι θα γυρίσουν άμεσα, δεν είναι ακόμα σε θέση να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα» τονίζει.

Η Κάσια παραδέχεται ότι λίγο πριν έκλαιγε. «Μίλησα με μια μαμά από την Ουκρανία που είναι εδώ στο σχολείο με τα τρία παιδιά της. Ψάχνουμε σπίτι για να τη φιλοξενήσει. Τα παιδιά έκλαιγαν, δεν θέλουν να πάνε σε Πολωνικό σχολείο. Είναι δύσκολο. Όμως το πιο δύσκολο είναι οι μανάδες που φτάνουν εδώ και έχουν “αφήσει” πίσω τους γιους τους, επειδή τους κράτησαν για να πολεμήσουν. Πολλοί είναι 18 και 19 ετών, παιδιά» λέει η Κάσια, φορτισμένη.

Η άλλη Πολωνία: «Δεν χρησιμοποιεί ο κόσμος εδώ τη λέξη πρόσφυγες»

Ο Μάτσεϊ Ροτόφσκι, ένας ευαίσθητος Πολωνός που ασχολείται με τη σκηνοθεσία, έχει κινητοποιηθεί και στο παρελθόν για τους πρόσφυγες. Είχε επισκεφθεί και την Ελλάδα και συγκεκριμένα τη Λέσβο, το 2015, στην κορύφωση του προσφυγικού ρεύματος.

«Υπάρχει και μια άλλη πτυχή του ζητήματος. Δεν γίνεται να αγνοήσουμε πως όσοι δεν έχουν ουκρανικά διαβατήρια έχουν πρόβλημα στα σύνορα με την Πολωνία. Και κάτι ακόμα που ίσως δεν ξέρετε. Εδώ, οι περισσότεροι Πολωνοί δεν λένε τη λέξη “πρόσφυγας” για τους Ουκρανούς, λένε μόνο “οι Ουκρανοί”. Είναι πολύ περίεργο, σα να το θεωρούν υποτιμητικό τον όρο» σημειώνει.

Κατά τον ίδιο, υπάρχει κάτι ακόμα πιο παράδοξο:

«Έχουμε ένα άλλο σύνορο με τη Λευκορωσία. Εκεί συγκεντρώθηκαν χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες από τη Λευκορωσία, στους οποίους έταξαν ότι θα μπορέσουν να φύγουν. Όμως οι Πολωνοί δεν τους επιτρέπουν να μπουν. Είναι πάνω από τρεις μήνες εκεί εγκλωβισμένοι. Έχουμε εθελοντές που προσπαθούν παράνομα να τούς βοηθήσουν και τους συλλαμβάνουν. Πήγαμε και εμείς εκεί και μας σημάδεψε με όπλα η Πολωνική αστυνομία. Πεθαίνουν στα δάση οι άνθρωποι. Και την ίδια στιγμή, στα σύνορα με την Ουκρανία βλέπουμε κάτι τελείως διαφορετικό. Είναι καθαρός ρατσισμός. Στην Ελλάδα πνίγονται στο Αιγαίο, εμείς κάνουμε το ίδιο στα δάση».

«Πώς θα ζητήσει η Πολωνία βοήθεια, όταν το 2015 έλεγε “όχι στη μετεγκατάσταση”»;

Ο Μάτσεϊ λέει ότι υπάρχουν επίσημης καταγγελίες ότι οι πολωνικές Αρχές κρατούν κόσμο στα σύνορα με την Ουκρανία που είτε δεν έχει διαβατήριο, είτε έχει διαφορετικό χρώμα δέρματος. «Και το 2015, το θυμόμαστε όλοι. Η Πολωνία έλεγε ότι δεν θα δεχθεί καμία μετεγκατάσταση πρόσφυγα ή μετανάστη. Και σήμερα ρωτάμε “πώς θα ζητήσουν βοήθεια;” Πραγματικά, πώς θα ζητήσουν υποστήριξη από άλλες χώρες της ΕΕ, όταν οι ίδιοι έλεγαν ότι δεν θα βοηθήσουν χώρες όπως η Ελλάδα. Είναι μια τρέλα, μια σκέτη τρέλα» αναφέρει καταλήγοντας.

Σύμφωνα με πληροφορίες του ethnos.gr, στα σύνορα με την Λευκορωσίας – Ουκρανίας είναι εγκλωβισμένα, μεταξύ άλλων, δεκάδες παιδιά από την Υεμένη, την Αίγυπτο, το Ιράκ, τη Συρία, τη Σομαλία, το Σουδάν, το Πακιστάν, την Ινδία. Οι πολωνικές Αρχές, αυτή την εβδομάδα, συνέλαβαν τέσσερις ακόμη νέους Πολωνούς με την κατηγορία της «διακίνησης μεταναστών». Επρόκειτο για εθελοντές, ακτιβιστές που απλώς προσέφεραν βοήθεια στους μετανάστες.