Πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε του συσχετισμούς στην ΕΕ: Η ισχύς του Γαλλογερμανικού άξονα, οι χώρες της Βαλτικής και ο ρόλος του Ορμπάν

Ο επανεκλεγείς πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν επέλεξε την 9η Μαΐου να μεταβεί για δείπνο στο Βερολίνο με τον καγκελάριο της Γερμανίας Όλαφ Σολτς: Μια ευοίωνη ημερομηνία στους κύκλους της ΕΕ.

Πόσο ισχυρή είναι η γαλλογερμανική μηχανή;

Με το προσωνύμιο «Ημέρα της Ευρώπης», τίμησε την υπογραφή της διακήρυξης Σούμαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για την προώθηση της ειρήνης μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών. Ένα πολύ διαφορετικό όραμα για την Ευρώπη από αυτό του Βλαντιμίρ Πούτιν, σημείωσε ο Γάλλος πρόεδρος, σύμφωνα με το BBC.

Μαζί, είπε, η Γαλλία και η Γερμανία μετέφεραν τη φιλοδοξία για μια ισχυρότερη, πιο κυρίαρχη, πιο δημοκρατική, πιο ενωμένη ΕΕ, ικανή να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ήπειρος. Είναι παράδοση της ΕΕ για τους ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας να επισκέπτονται ο ένας τον άλλον ως την πρώτη επίσκεψη στο εξωτερικό μετά την εκλογή τους. Μια σκόπιμα συμβολική επίδειξη δύναμης της γαλλογερμανικής μηχανής, για πολλούς της ατμομηχανής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Πλέον, οι δύο ηγέτες, ελπίζουν ότι αυτό είναι το μήνυμα που μεταδίδεται στην ΕΕ. Αλλά πόσο ενωμένες και με μεγάλη επιρροή είναι η Γαλλία και η Γερμανία στη σημερινή ΕΕ;», διερωτάται η συντάκτρια Ευρωπαϊκών θεμάτων του BBC Κάτια Άντλερ.

Όπως εκτιμά, η κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας έχει αλλάξει ριζικά όχι μόνο τη δυναμική της ασφάλειας της ΕΕ, αλλά και την ισορροπία δυνάμεων στο μπλοκ. Και δεν αφορά πλέον μόνο τη Γαλλία και τη Γερμανία.

Όταν ο κ. Μακρόν επισκέφτηκε για πρώτη φορά στο Βερολίνο το 2017, ήταν πρωτάρης σε σύγκριση με την τότε καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. Αλλά ο διάδοχός της, Όλαφ Σολτς χειρίστηκε αργά και αδέξια τις κυρώσεις προς τη Ρωσία και τις παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης - απογοητεύοντας τους ψηφοφόρους στο εσωτερικό και τους συμμάχους στο εξωτερικό.

Η Άντλερ ρώτησε τον Σολτς στη συνέντευξη Τύπου με τον κ. Μακρόν αν ανησυχεί για τη φήμη και τον ηγετικό ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη ως αποτέλεσμα. Υπερασπίστηκε σθεναρά το ιστορικό της Γερμανίας. Το Βερολίνο προχώρησε τελικά σε δραματικές κινήσεις για να αντιστρέψει την εξάρτησή του από τη ρωσική ενέργεια (από 35% σε 12% εξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο μέσα σε λίγες εβδομάδες).

Άφησε στην άκρη την ιστορική αγωνία του, παραδίδοντας (καθυστερημένα) βαριά όπλα στην Ουκρανία. Και ο κ. Σολτς ανέτρεψε τις γερμανικές αμυντικές προτεραιότητες από νωρίς στην κρίση, υποσχόμενος να επενδύσει 100 δισ. στον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεων και να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ που ζητά το ΝΑΤΟ.

Όμως, με το να σέρνει τα πόδια της πριν αναλάβει δράση, η Γερμανία έχει δώσει την εντύπωση ενός απρόθυμου μέλους της δυτικής συμμαχίας ή ενός μέλους που κάθεται στα πίσω καθίσματα όταν πρόκειται να αντιμετωπίσει το Κρεμλίνο.

«Πρέπει να στείλουμε μηνύματα δύναμης και όχι αδυναμίας στο Κρεμλίνο. Αυτό απλώς ενθαρρύνει τον Ρώσο πρόεδρο να κάνει αυτό που κάνει», σύμφωνα με τον Peter Beyer, βουλευτή της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης και μέλος της επιτροπής άμυνας του γερμανικού κοινοβουλίου.

«Δεν θέλω να είμαι επικριτικός μόνο και μόνο επειδή το κόμμα μου είναι τώρα στην αντιπολίτευση», μου επέμεινε. Αλλά, όπως είπε, ο Όλαφ Σολτς φαίνεται ότι πρέπει πάντα να ωθείται σε δράση από άλλους, από την κοινή γνώμη ή από την κριτική των ευρωπαίων εταίρων.

«Και γιατί θα έπρεπε να συμβαίνει αυτό; Είμαστε η Γερμανία. Δεν θα έπρεπε να ηγούμαστε μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά, αλλά [ο κ. Σολτς] δεν βρίσκεται στη θέση του οδηγού».

Πράγματι, στη διπλωματική, αμυντική, οικονομική και ενεργειακή κρίση στην οποία βρίσκεται σήμερα η Ευρώπη -όπου, όπως σημειώνει ο ένας ηγέτης της ΕΕ μετά τον άλλον, η Ρωσία έχει επαναφέρει τον πόλεμο και την απειλή πυρηνικής επίθεσης στην ήπειρο- η ισχυρή δύναμη Γερμανία απέτυχε επιδεικτικά να αναλάβει την πρωτοβουλία.

Και έτσι ο κ. Μακρόν πιστεύει ότι αυτή είναι η στιγμή του. Η Άνγκελα Μέρκελ μάλλον καταπλάκωσε τον μεταρρυθμιστικό του ζήλο, αλλά οι ιδέες του Μακρόν για την προώθηση της κυριαρχίας της ΕΕ στις νέες τεχνολογίες, την άμυνα, την ενέργεια και την παραγωγή τροφίμων έχουν πλέον κερδίσει έδαφος, εκτιμά η συνάκτρια του BBC. Αποτέλεσμα της πολεμικής συμπεριφοράς της Ρωσίας στην Ουκρανία και της επιβάρυνσης των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού από την πανδημία του κορονοϊού.

Η Γαλλία ασκεί επί του παρόντος την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ. Πριν βρεθεί στο Βερολίνο τη Δευτέρα, ο κ. Μακρόν μίλησε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το όραμά του για το μέλλον του μπλοκ.

Αυτό περιελάμβανε την όχι εντελώς νέα ιδέα της δημιουργίας ενός εξωτερικού κύκλου της ΕΕ με ομοϊδεάτες, συμπεριλαμβανομένων «εκείνων που έχουν εγκαταλείψει την ΕΕ» (ένα σαφές νεύμα προς το Ηνωμένο Βασίλειο) και άλλων που περιμένουν να ενταχθούν, όπως η Ουκρανία και οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων.

Και ενώ υπάρχει υποβόσκουσα δυσαρέσκεια ότι η Γερμανία υπήρξε πολύ μαλακή για πολύ καιρό απέναντι στη Μόσχα - με κύριο γνώμονα, όπως πιστεύεται, τα οικονομικά συμφέροντα - πολλοί από τους ίδιους επικριτές είναι επίσης ανυπόμονοι με τον κ. Μακρόν επειδή επιδιώκει επανειλημμένα διπλωματικά ανοίγματα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής, μαζί με άλλες πρώην κομμουνιστικές χώρες, όπως η Τσεχική Δημοκρατία, πίεσαν να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στις αμυντικές αποφάσεις του ΝΑΤΟ και της ΕΕ κατά τη διάρκεια της κρίσης Ρωσίας-Ουκρανίας. Η Ουγγαρία έχει επίσης αναδειχθεί σε εξέχουσα θέση. Ως ένα όχι εντελώς απροσδόκητο εμπόδιο στις κυρώσεις της ΕΕ.

Ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, γνωστός για τις καλές σχέσεις του με τον κ. Πούτιν, κρατά την ΕΕ όμηρο για τα σχέδια κυρώσεων για το πετρέλαιο. Αρνείται να υπογράψει στη διακεκομμένη γραμμή μέχρι η εξαρτώμενη από τη ρωσική ενέργεια χώρα του να λάβει μια ευνοϊκή συμφωνία.

Η προβολή ενός ενιαίου και αποφασιστικού δυτικού μετώπου κατά του κ. Πούτιν είναι υψίστης σημασίας για την ΕΕ και το ΝΑΤΟ αυτή τη στιγμή. Αλλά ούτε το Παρίσι ούτε το Βερολίνο έχουν καταφέρει να χαλιναγωγήσουν τον κ. Όρμπαν. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πέταξε στη Βουδαπέστη το βράδυ της Δευτέρας για να προσπαθήσει - χωρίς αποτέλεσμα.

Φυσικά, το να κρατήσει κανείς 27 χώρες ενωμένες στις κυρώσεις, όταν η καθεμία επηρεάζεται με διαφορετικό τρόπο, είναι μια τεράστια πρόκληση και αυτό ερμηνεύεται από τον κ. Πούτιν ως αδυναμία.

«Θυμηθείτε την ευρωζώνη και, συγκεκριμένα, την ελληνική κρίση χρέους. Η Άνγκελα Μέρκελ θα κράταγε τους ηγέτες της ΕΕ στο ίδιο δωμάτιο μέχρι να βρεθεί λύση. Δεν την αγαπούσαν γι' αυτό, αλλά την σέβονταν», εκτιμά η συντάκτρια του BBC και καταλήγει:

«Τώρα οι Βρυξέλλες αρχίζουν να αναρωτιούνται αν ο κανόνας της ΕΕ ότι οι αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των πακέτων κυρώσεων, πρέπει να είναι ομόφωνες, είναι πλέον ξεπερασμένος σε αυτούς τους απρόβλεπτους και επικίνδυνους καιρούς».

https://www.ethnos.gr/tag/2174/berolino