Σύνοδος Κορυφής: Τι περιλαμβάνει για το εμπάρκο στο ρωσικό πετρέλαιο το προσχέδιο - Πού διαφωνούν οι 27

Το νέο πακέτο κυρώσεων που προετοιμάζεται για τη Ρωσία και το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει και εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου ως αντίποινα για τον ουκρανικό πόλεμο αναμένεται να αποφασίσουν οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη Σύνοδο Κορυφής που θα πραγματοποιηθεί σήμερα.

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, νωρίτερα ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ είχε δηλώσει πως είναι αισιόδοξος για την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με το εμπάργκο. Ωστόσο, όπως αναφέρει το πρακτορείο, οι ηγέτες της Ένωσης αδυνατώντας να καταλήξουν στις λεπτομέρειες, θα αποφασίσουν πιο μετά για το νέο πακέτο κυρώσεων στη Μόσχα.

To πιο πρόσφατο προσχέδιο που έχει στα χέρια του το πρακτορείο, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφωνεί ότι το έκτο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας θα καλύπτει το αργό πετρέλαιο καθώς και τα προϊόντα πετρελαίου, που παραδίδονται από τη Ρωσία στα κράτη μέλη, με μια προσωρινή εξαίρεση για το αργό πετρέλαιο που παραδίδεται μέσω αγωγών».

«Ως εκ τούτου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προτρέπει το Συμβούλιο να το οριστικοποιήσει και να το υιοθετήσει χωρίς καθυστέρηση, διασφαλίζοντας θεμιτό ανταγωνισμό και ίσους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά της ΕΕ και αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών - μελών σε περίπτωση αιφνίδιας διακοπής του εφοδιασμού», σημειώνεται.

Τονίζει επίσης πως τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ «θα αντιμετωπίσουν το θέμα της προσωρινής εξαίρεσης αργού πετρελαίου που παραδίδεται μέσω αγωγών το συντομότερο δυνατόν».

Πληθωρισμός και ακρίβεια αποδεικνύονται μεγαλύτεροι εχθροί της ΕΕ από τον ρωσικό στρατό 

Για πολλούς ηγέτες των 27 χωρών της ΕΕ, η εκτίναξη του πληθωρισμού και κυρίως η ραγδαία αύξηση των τιμών σε ενέργεια και τρόφιμα έχουν αποδειχθεί μεγαλύτερος και πιο τρομακτικός εχθρός για την Ευρώπη σε σχέση με τον ρωσικό στρατό και τις βλέψεις του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.

Εδώ και 25 ημέρες οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν -μάταια προς ώρας- να καταλήξουν σε συμφωνία για την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου σε μία νέα κύρωση που αναμένεται να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την μεγαλύτερη πηγή εσόδων της Μόσχας, η οποία αποτελεί και κύρια πηγή χρηματοδότησης του πολέμου στην Ουκρανία. Εάν όμως οι ηγέτες του Ευρωπαϊκού μπλοκ συμφωνήσουν σε ένα τέτοιο μέτρο, οι τιμές στα βασικά προϊόντα αναμένεται να γίνουν ακόμα πιο δυσβάσταχτες για τον Ευρωπαίο καταναλωτή.

Οι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες προσπάθησαν και χθες Κυριακή να πετύχουν συμβιβασμό της τελευταίας ώρας πριν από τη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όμως για άλλη μια φορά, δεν τα κατάφεραν. Οι αντιπρόσωποι των 27 εξέτασαν  νέα πρόταση, που προβλέπει την προσωρινή εξαίρεση πετρελαιαγωγού-κλειδιού για την Ουγγαρία από το προοδευτικό εμπάργκο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πετρέλαιο της Ρωσίας, προκειμένου να αρθεί η παρεμπόδιση του 6ου πακέτου κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας, την παραμονή της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες.

Η πρόταση, που κατέθεσαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και η Γαλλία, η οποία ασκεί την εναλλασσόμενη προεδρία της ΕΕ το τρέχον εξάμηνο, προβλέπει εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο που μεταφέρεται διά θαλάσσης ως το τέλος της χρονιάς, με την εξαίρεση «προς το παρόν» αυτού που διαμετακομίζεται μέσω του αγωγού Ντρούζμπα, που τροφοδοτεί κυρίως την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Τσεχία, έγινε γνωστό από πηγές προσκείμενες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι μια συμφωνία αναμένεται αργότερα αυτή την εβδομάδα, όμως άλλοι διπλωμάτες τόνισαν ότι υπήρξε διαφωνία για το αν υπάρχει επείγουσα ανάγκη που αντανακλά τη βαθιά αμφιθυμία σε πολλές πρωτεύουσες σχετικά με το εμπάργκο πετρελαίου. Σήμερα το πρωί αναμένεται νέα συνάντηση, πριν από την έναρξη της Συνόδου Κορυφής, στις 17:00 (ώρα Ελλάδας), που αναμένεται να ολοκληρωθεί το πρωί αύριο Τρίτη.

Ακόμα και αν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ φτάσουν τις επόμενες ώρες σε συμφωνία, η τεράστια καθυστέρηση για την υιοθέτηση της απαγόρευσης του πετρελαίου και η βασανιστική διαδικασία για την επινόηση εξαιρέσεων και αποζημιώσεων για τα κράτη που δεν συμμετέχουν, δημιούργησαν έντονη εικόνα της ευρωπαϊκής διαφωνίας.

Ο κίνδυνος για τους Ευρωπαίους πολιτικούς

Όπως αναφέρει το POLITICO, ο ρωσικός στρατός μπορεί να καταστρέψουν ή να μην καταστρέψε τελικά την Ουκρανία, όμως η αυξανόμενη οργή των ψηφοφόρων για την εκτίναξη των τιμών καταναλωτή αποτελεί πολύ πιο άμεσο κίνδυνο να καταψηφιστούν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί.

Παρόλο που η διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας αποτελεί μια πολυδιαφημισμένη προτεραιότητα, δεν ήταν τόσο μεγάλη επιτακτική ανάγκη τις τελευταίες ημέρες όσο η διατήρηση των «ίσων όρων ανταγωνισμού» στην ενιαία αγορά της ΕΕ, η οποία θα μπορούσε να διαταραχθεί από ένα συμβιβαστικό σχέδιο για την απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου που παραδίδεται με δεξαμενόπλοια, ενώ θα εξακολουθούσε να επιτρέπει τη ροή πετρελαίου μέσω αγωγών.

Ορισμένες χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το θαλάσσιο πετρέλαιο, καθώς και εκείνες που διαθέτουν μεγάλες επιχειρήσεις πετρελαϊκής ναυτιλίας, αντιστάθηκαν αρχικά στην εξαίρεση για το πετρέλαιο μέσω αγωγών, η οποία, όπως και άλλες εξαιρέσεις, προορίζεται να έχει προσωρινό χαρακτήρα.

Και ακόμη και το βράδυ της Κυριακής, ορισμένες δυτικοευρωπαϊκές χώρες διαμαρτυρήθηκαν με πικρία ότι η εξαίρεση από τους αγωγούς θα ωφελήσει άδικα χώρες όπως η Γερμανία και η Πολωνία που δεν κινδυνεύουν από ελλείψεις καυσίμων - παρέχοντάς τους αθέμιτο οικονομικό πλεονέκτημα.

Ευρωπαϊκή αδυναμία ενώ ισοπεδώνονται ουκρανικά χωριά

Η αδυναμία της ΕΕ να συμφωνήσει για την αποκοπή μιας από τις πιο ζωτικές πηγές εσόδων που χρησιμοποιεί το Κρεμλίνο για τη χρηματοδότηση του πολέμου ήρθε καθώς οι ρωσικές δυνάμεις αργά αλλά σταθερά στροβιλίζονται μπροστά στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν όλη την ανατολική περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας.

Ουκρανικές πόλεις και χωριά ισοπεδώνονται, ενώ οι αξιωματούχοι της ΕΕ διαφωνούν για το πώς θα μοιραστούν περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ που προορίζονται για την ενεργειακή μετάβαση και καθώς οι χώρες κατηγορούν η μία την άλλη ότι εκμεταλλεύονται τον πόλεμο για οικονομικό όφελος.

Με τον ουκρανικό στρατό να υφίσταται βαριές απώλειες και αθώους πολίτες να πεθαίνουν καθημερινά, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι βράζουν σιωπηλά από οργή, ιδίως για τις προτάσεις ορισμένων πρωτευουσών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Παρισιού και της Ρώμης, ότι το Κίεβο θα πρέπει να είναι πρόθυμο να κάνει παραχωρήσεις, ενδεχομένως ακόμη και να παραδώσει εδάφη, για να τερματιστεί ο πόλεμος. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επικαλέστηκε ακόμη και την ανάγκη να αποφευχθεί οποιαδήποτε «ταπείνωση» της Ρωσίας.

«Πρόκειται για υποκρισία σε μεγάλο βαθμό - είναι εσωτερικά πράγματα», δήλωσε ανώτερος Ουκρανός διπλωμάτης. Οι Ουκρανοί αποφεύγουν ως επί το πλείστον τις απροκάλυπτες δημόσιες καταγγελίες των δυτικών εταίρων που παρέχουν κρίσιμα όπλα και δισεκατομμύρια σε έκτακτη οικονομική βοήθεια.

Κατ' ιδίαν, ωστόσο, είναι θυμωμένοι και απογοητευμένοι - φοβούμενοι ότι η κωλυσιεργία για το πετρέλαιο θα σημάνει μόνο περαιτέρω απογοητεύσεις όσον αφορά στην επιβολή κυρώσεων στο ρωσικό φυσικό αέριο και, κυρίως, όσον αφορά την ελπίδα της Ουκρανίας να χαρακτηριστεί επίσημα ως υποψήφια χώρα της ΕΕ στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούνιο.

Ο ανώτερος Ουκρανός διπλωμάτης δήλωσε ότι η ΕΕ θα πρέπει να επιστρέψει στις βασικές της ρίζες και αρχές - όχι μόνο κόβοντας όλα τα ρωσικά ενεργειακά έσοδα με την απαγόρευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, αλλά και χορηγώντας γρήγορα το καθεστώς της Ουκρανίας ως υποψήφιας χώρας. Αντ' αυτού, όμως, το ενεργειακό εμπάργκο έχει κολλήσει και χώρες όπως η Ολλανδία και η Γαλλία προσπαθούν να μειώσουν τις προσδοκίες για οποιαδήποτε θετική απόφαση σχετικά με την ένταξη.

«Ουσιαστικά αυτό που κάνουμε είναι ότι τώρα επαναφέρουμε την ΕΕ εκεί από όπου ξεκίνησε ως ειρηνευτικό σχέδιο», δήλωσε ο ανώτερος Ουκρανός διπλωμάτης. «Έτσι, για να δημιουργηθεί ειρήνη, για να δημιουργηθεί ασφάλεια, με την ευρύτερη έννοια, [θα πρέπει] να αναλάβουν την ευθύνη».

Μέχρι στιγμής, όμως, δεν είναι σαφές αν οι ηγέτες της ΕΕ είναι πρόθυμοι να αναλάβουν μια τέτοια ευθύνη. Αυτό συμβαίνει παρά τις αποδείξεις για τις πολεμικές θηριωδίες των ρωσικών δυνάμεων και το ιστορικό του Πούτιν που δεν διευθέτησε ποτέ καμία μετασοβιετική σύγκρουση, αλλά μάλλον χρησιμοποίησε στρατιωτική δύναμη και πολιτικούς εκβιασμούς, όπως η έκδοση ρωσικών διαβατηρίων στα κατεχόμενα εδάφη της Ουκρανίας, της Γεωργίας και της Μολδαβίας, για να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής του.

Οι θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης στο «καυτό» θέμα της ενέργειας

Την λήψη μέτρων για τον εξορθολογισμό της αγοράς- ώστε να μειωθεί η τελική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας που φθάνει στον καταναλωτή- θα επαναλάβει ο πρωθυπουργός στην έκτακτη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στο επίκεντρο της Συνόδου- που ξεκινά σήμερα και ολοκληρώνεται αύριο - θα βρεθούν η οικονομική στήριξη και η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, η ασφάλεια της επισιτιστικής αλυσίδας, η ενέργεια και η άμυνα.

Στο φλέγον θέμα της ενέργειας από την κυβέρνηση επισημαίνεται πως ήδη υλοποιείται ένα εθνικό σχέδιο στήριξης που περιλαμβάνει τρία σημεία.

1. Πρώτον: αυξημένες επιδοτήσεις για το ρεύμα για τον Μάιο και τον Ιούνιο.
2. Δεύτερον: αναδρομική επιστροφή έως και 600 ευρώ στους τραπεζικούς λογαριασμούς των καταναλωτών με εισόδημα μέχρι 45.000 ευρώ για τις αυξήσεις που δεν επιδοτήθηκαν το διάστημα Δεκεμβρίου 2021- Μαΐου 2022.
3. Τρίτον: την έμμεση κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής με τον μηχανισμό που θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιουλίου και ο οποίος θα μειώσει τις αυξήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα κατά 70-90%.

Παράλληλα κυβερνητικές πηγές σημειώνουν πως η Ελλάδα θα συνεχίσει να διεκδικεί ευρωπαϊκή λύση, καθώς πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα που απαιτεί ευρωπαϊκή απάντηση. Οι ίδιες πηγές σημειώνουν πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να υπογραμμίσει ότι η μεγάλη εικόνα της ανάγκης απεξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα δεν πρέπει να επισκιάσει τη συζήτηση για την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων προκειμένου να μπει φρένο στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και να ανακουφιστούν οι πολίτες.

Τέλος σε ό,τι αφορά στις τελευταίες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενέργεια και το RepowerEU, αυτό που επισημαίνεται είναι πως κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Η Ελλάδα μπορεί ακόμη να αντλήσει πρόσθετα κεφάλαια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ρύπων (ETS), καθώς και από τα αδιάθετα δάνεια του RRF. Ωστόσο, δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη την ανάγκη στήριξης των καταναλωτών.

Τι άλλο θα συζητηθεί

Πέραν του εμπάργκο στο πετρέλαιο, το πακέτο κυρώσεων προβλέπει επίσης τον αποκλεισμό της μεγαλύτερης ρωσικής τράπεζας, της Sberbank (37% της αγοράς) και άλλων δύο ρωσικών τραπεζικών θεσμών από το διεθνές διατραπεζικό σύστημα ανταλλαγής δεδομένων SWIFT, καθώς και προσθήκη περίπου εξήντα προσωπικοτήτων στη μαύρη λίστα της ΕΕ.

Οι 27 αναμένεται επίσης να συζητήσουν τη χορήγηση ρευστότητας στο Κίεβο για να συνεχίσει να λειτουργεί η ουκρανική οικονομία –η Κομισιόν πρότεινε βοήθεια 9 δισεκ. ευρώ το 2022–, καθώς και για το ζήτημα της διατροφικής ανασφάλειας, λόγω της αποκλεισμού των εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία, που εκφράζονται φόβοι πως θα προκαλέσει κρίση στην Αφρική.

Στην ημερήσια διάταξη θα βρίσκεται επίσης η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, στην οποία η ΕΕ θέλει να διαδραματίσει βασικό ρόλο. Το Κίεβο υπολόγιζε πρόσφατα ότι οι ζημίες που έχει υποστεί εξαιτίας της καταστροφής δρόμων και άλλων υποδομών ανέρχονται σε κάπου 600 δισεκ. δολάρια.