Ανάλυση Politico μετά τη Σύνοδο Κορυφής: Για να σώσετε το ΝΑΤΟ, καταστρέψτε το

«Η Βορειοατλαντική Συμμαχία (NATO) χρειάζεται κάτι περισσότερο από μια επανεξέταση. Πρέπει να αναγεννηθεί. Και σύμφωνα με όσα ακούγονται, η διατλαντική συμμαχία δεν ήταν ποτέ ισχυρότερη», αναφέρει ο συντάκτης του Politico, Matthew Karnitschnig.

Στο τέλος της Συνόδου Κορυφής την Πέμπτη, την οποία χαρακτήρισαν «ιστορική» οι ηγέτες της Δύσης και η οποία περιελάμβανε δείπνα στο πολυτελές βασιλικό παλάτι της ισπανικής πρωτεύουσας και στο εντυπωσιακό μουσείο Πράδο, δεν έλειψαν οι υπερθετικοί χαρακτηρισμοί.

Αποκαλώντας τη σύνοδο κορυφής «μετασχηματιστική» και «μακρόπνοη», ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ προέβλεψε στο τέλος της τριήμερης εκδήλωσης ότι οι αποφάσεις που ελήφθησαν εκεί «θα διασφαλίσουν ότι η Συμμαχία μας θα συνεχίσει να διατηρεί την ειρήνη, να αποτρέπει τις συγκρούσεις και να προστατεύει τους ανθρώπους μας και τις αξίες μας».

Σύμφωνα όμως με τον αρθρογράφο του Politico, πέρα από τα σκηνοθετημένα φιλικά «χτυπήματα» στην πλάτη, την καλοπέραση και τα αυτο-συγχαρητήρια στη Μαδρίτη, η ενότητα της συμμαχίας παραμένει εύθραυστη, καθώς το αίσθημα συλλογικότητας για τον σκοπό της συμμαχίας είναι τόσο διαφορετικό όσο και τα 30 μέλη της.

Το γεγονός ότι οι ηγέτες κατάφεραν να ανακηρύξουν τη Ρωσία -η οποία απειλεί την ευρωπαϊκή ασφάλεια τουλάχιστον από το 2007- ως την «σημαντικότερη και αμεσότερη απειλή» για την ασφάλεια, την ειρήνη και τη σταθερότητα στον ευρωατλαντικό χώρο είναι περισσότερο ένδειξη ότι μιλούν για τα αυτονόητα, παρά χαράσσουν μια σοβαρή στρατηγική.

Το άλλο σημαντικό επίτευγμα που ανέφερε ο Στόλτενμπεργκ ήταν η πολυδιαφημισμένη συμφωνία για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Αυτό δεν ήταν αποτέλεσμα υψηλής διπλωματίας και αμοιβαίας άμυνας, αλλά μάλλον αποτέλεσμα εκείνου που θα μπορούσε ευγενικά να χαρακτηριστεί ως εκβιασμός εκ μέρους του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος κράτησε όμηρο την ένταξη του ζεύγους για την επιθυμία του να αγοράσει νέα μαχητικά F-16 από τις ΗΠΑ - και πήρε αυτό που ήθελε.

Τέτοιου είδους παρασκηνιακές μηχανορραφίες κάνουν το ΝΑΤΟ να μοιάζει περισσότερο με μια απάτη προστασίας παρά με μια κοινότητα αξιών. «Και για ποιο λόγο;», διερωτάται ο Matthew Karnitschnig. «Η πολεμοχαρής αντιμετώπιση των συμμάχων από τον Ερντογάν ώθησε τις Ηνωμένες Πολιτείες να σταθμίσουν την εγκατάλειψη της στρατηγικής αεροπορικής βάσης του Ιντσιρλίκ στη νότια Τουρκία πριν από λιγότερο από δύο χρόνια. Πιστεύει κανείς πραγματικά ότι μπορεί να βασιστεί στο ότι θα στείλει στρατεύματα για να βοηθήσει τις Βαλτικές χώρες σε περίπτωση ρωσικής εισβολής; Δύσκολα».

Η συμμετοχή στη συμμαχία του επίδοξου σουλτάνου και του εν αναμονή ισχυρού άνδρα της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν δεν υπονομεύουν απλώς τον ισχυρισμό του ΝΑΤΟ ότι είναι μια κοινότητα φιλελεύθερων αξιών, αλλά τον γελοιοποιούν. Και δεν είναι οι μόνοι που υπονομεύουν τη νομιμότητα του ΝΑΤΟ.

Η φαντασίωση της «στρατηγικής αυτονομίας» της Ευρώπης

Μέχρι την επίθεση της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου στην Ουκρανία, η Γαλλία και η Γερμανία εξακολουθούσαν να φαντασιώνονται τη «στρατηγική αυτονομία» - την ιδέα ότι η Ευρώπη θα πρέπει να απελευθερωθεί από τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας που επέτρεψαν στην Γηραιά Ήπειρο να ανθίσει στη μεταπολεμική εποχή και, αντίθετα, να αναλάβει η ίδια τα ηνία της ευρωπαϊκής ασφάλειας.

Πράγματι, μόλις λίγες εβδομάδες πριν από τη ρωσική εισβολή, επιφανείς Γερμανοί πολιτικοί, συμπεριλαμβανομένης της Annalena Baerbock, νυν υπουργού Εξωτερικών, απαιτούσαν από τις ΗΠΑ να αποσύρουν όλες τις πυρηνικές κεφαλές τους από το γερμανικό έδαφος.

Όπως πάντα, η Ρωσία είχε τελικά μεγαλύτερη επιρροή στη σκέψη της Γερμανίας από ό,τι η Ουάσινγκτον. Ό,τι κι αν πιστεύει κανείς για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, έπεισε τη Γερμανία να αλλάξει στάση. Μέσα σε μια νύχτα, οι ίδιοι Γερμανοί ηγέτες που επί χρόνια αγνοούσαν τις εκκλήσεις των ΗΠΑ να σταματήσουν να στερούν πόρους από τον γερμανικό στρατό και να αρχίσουν να συνεισφέρουν περισσότερο στην άμυνα του ΝΑΤΟ μετατράπηκαν σε πραγματικούς πιστούς. 

Ενώ όλες οι στρατιωτικές συμμαχίες σφυρηλατούνται σε διάφορους βαθμούς από φόβο, το ΝΑΤΟ έχει αναλωθεί από αυτόν. Η «κόλλα» που κρατά τα μέλη ενωμένα δεν είναι η ενότητα του οράματος, αλλά το ένστικτο να σκύβει κάτω από την πυρηνική ομπρέλα της Αμερικής.  Αυτό δεν είναι αρκετό για να κρατήσει το ΝΑΤΟ ενωμένο - ειδικά αν η Ουάσινγκτον αρχίσει να υποψιάζεται ότι την αφήνουν να κάνει το μεγαλύτερο μέρος της βαριάς δουλειάς.

Ο αρθρογράφος αναφέρεται στην αντίδραση του ΝΑΤΟ απέναντι στον Πούτιν και τον πόλεμο στην Ουκρανία, την οποία χαρακτηρίζει «διασπασμένη». Θα πίστευε κανείς ότι μια συμμαχία που ιδρύθηκε με την υπόσχεση «να διαφυλάξει την ελευθερία, την κοινή κληρονομιά και τον πολιτισμό των λαών της» δεν θα είχε πρόβλημα να διαμορφώσει μια κοινή προσέγγιση για τη μεγαλύτερη απειλή για αυτό το ιδεώδες μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Διχασμένο μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης 

Αντ' αυτού, μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης παραμένει διχασμένο ως προς το πόσο πρέπει να προχωρήσει όσον αφορά στην αντιμετώπιση του Πούτιν, εν μέρει επειδή οι δικές τους κυβερνήσεις έχουν αποφύγει να αναγνωρίσουν το βαθμό στον οποίο ολόκληρη η ήπειρος βρίσκεται σε κίνδυνο. 

Ενώ ορισμένες χώρες -ιδίως η Πολωνία, οι Βαλτικές χώρες, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο- υπήρξαν ιδιαίτερα γενναιόδωρες, άλλες δεν έχουν προσφέρει ούτε κατά διάνοια όσα θα μπορούσαν να προσφέρουν, ιδίως όσον αφορά τα άρματα μάχης και άλλα βαρέα όπλα. Αν η Ουκρανία συνεχίσει να χάνει εδάφη και ζωές επειδή δεν μπορεί να αμυνθεί σωστά, η ευθύνη για την αποτυχία θα πέσει στο ΝΑΤΟ.

Ένα τέτοιο αποτέλεσμα δεν θα ήταν καλός οιωνός για το μέλλον της συμμαχίας - ειδικά στην Ουάσινγκτον, όπου έξω από τον Λευκό Οίκο η απογοήτευση για την υπερβολική εξάρτηση των συμμάχων του ΝΑΤΟ από τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ παραμένει αισθητή.  

Μετά από τέσσερα χρόνια που ζούσαν σε «ήρεμο τρόμο» υπό τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, οι Ευρωπαίοι έχουν «νανουριστεί» με μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας υπό τον Τζο Μπάιντεν. Διαχρονικά υπερατλαντιστής, ο Αμερικανός πρόεδρος ανέλαβε τα καθήκοντά του με πρόθεση να αντιστρέψει την πιο πολεμοχαρή προσέγγιση προς τους συμμάχους που σημάδεψε τη θητεία του προκατόχου του.

Ο κίνδυνος είναι ότι ο Μπάιντεν, του οποίου οι προοπτικές για μια δεύτερη θητεία φαίνονται όλο και πιο επισφαλείς, μπορεί να καταλήξει να είναι περισσότερο ακραίος για την Ευρώπη απ' ό,τι ο Τραμπ.

Αναγκαία η αναγέννηση του ΝΑΤΟ

Οι ΗΠΑ δαπανούν περίπου το 3,5% του ΑΕΠ τους για την άμυνα, ποσοστό υπερδιπλάσιο από αυτό των περισσότερων μελών του ΝΑΤΟ. Με τις ΗΠΑ να υπόσχονται να δεσμεύσουν ακόμη περισσότερα στρατεύματα και πόρους στην Ευρώπη, οι Αμερικανοί ηγέτες θα βρεθούν υπό τεράστια πίεση για να δικαιολογήσουν το κόστος στο κοινό, ειδικά αν, όπως πολλοί προβλέπουν, η χώρα διολισθήσει σε ύφεση. Ανεξάρτητα από το ποιος θα διαδεχθεί τον Μπάιντεν στην αμερικανική προεδρία, είναι βέβαιο ότι το πρόσωπο αυτό είναι απίθανο να μοιραστεί την αδυναμία του για την Ευρώπη.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ουάσινγκτον είναι πιθανό να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, όπως απείλησε ο Τραμπ. Αλλά καθώς οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ με την Κίνα γίνονται πιο έντονες, οι μέρες του «νταντέματος» των Ευρωπαίων συμμάχων θα πρέπει να φτάσουν στο τέλος τους.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ΝΑΤΟ δεν χρειάζεται μόνο την επανεξέταση που προαναγγέλλεται από τους ομοίους του Στόλτενμπεργκ. Πρέπει να αναγεννηθεί πλήρως. Αντί να δίνει αόριστες υποσχέσεις, όπως έκανε αυτή την εβδομάδα, για «δίκαιο καταμερισμό των ευθυνών και των κινδύνων για την άμυνα και την ασφάλειά μας», το ΝΑΤΟ θα ήταν συνετό να επιδιώξει μια πιο ριζική μεταρρύθμιση. Αυτό δεν σημαίνει μόνο να στηρίζεται λιγότερο στις ΗΠΑ, αλλά και να επαναπροσδιορίσει τι είναι και τι δεν είναι το ΝΑΤΟ και να κάνει πράξη αυτό που πρεσβεύει.

Με απλά λόγια, αν τα μέλη δεν τηρούν τους βασικούς δημοκρατικούς κανόνες, θα πρέπει να αναγκαστούν να αποχωρήσουν. Ομοίως, όσοι δεν είναι πρόθυμοι να συνεισφέρουν στην άμυνά τους θα πρέπει να ενθαρρύνονται να αναζητούν τις εγγυήσεις ασφαλείας τους αλλού.

Στους στρατιωτικούς κύκλους, η τακτική της «καταστροφής μιας πόλης για να τη σώσεις» είναι αμφιλεγόμενη. Στην περίπτωση του ΝΑΤΟ, δεν υπάρχει άλλη επιλογή, καταλήγει ο Matthew Karnitschnig.

Όλες οι ειδήσεις

Ποια μέτρα είναι στο «τραπέζι» για το φθινόπωρο εάν αυξηθούν τα κρούσματα - Το σχέδιο της κυβέρνησης

Οι «φωτιές» της Άγκυρας, τα F-16 και η στάση της Αθήνας: Το γεωπολιτικό πόκερ στη Μαδρίτη και η επόμενη ημέρα

Ενιαία η παραχώρηση των 22 κρατικών αεροδρομίων - Ποιο είναι το στρατηγικό σχέδιο του Υπερταμείου έως το 2024

Πανελλαδικές: Η απορρόφηση στην αγορά εργασίας και τα μεταπτυχιακά είναι οι «κράχτες» των ΑΕΙ ενόψει μηχανογραφικών