Βρετανία: Στα πρόθυρα κατάρρευσης ο Μπόρις Τζόνσον - Τα τρία σενάρια μετά το «ντόμινο» κυβερνητικής ανταρσίας

Κυβερνητική... ανταρσία κατά του Μπόρις Τζόνσον βρίσκεται σε εξέλιξη, μετά το «ντόμινο» παραιτήσεων του υπουργού Υγείας Ρίσι Σούνακ, του υπουργού Οικονομικών Σατζίντ Χαβίντ και του αντιπροέδρου του κόμματος των Συντηρητικών, Μπιμ Αφολάμι. Τώρα, ο μεγάλος φόβος του Τζόνσον είναι ότι θα ακολουθήσουν και άλλοι, κάτι που θα καθιστά κάπως αδύνατο να συνεχίσει ως πρωθυπουργός, όσο και αν ο ίδιος δεν σχεδιάζει να παραιτηθεί.

Την Τρίτη στο Γουέστμινστερ επικρατούσε μία ατμόσφαιρα «διχασμού», καθώς οι μέχρι πρότινος πιστοί υπουργοί και βουλευτές των Τόρις -που υποστήριξαν τον Τζόνσον στην ψήφο εμπιστοσύνης του περασμένου μήνα- δήλωσαν ότι δεν μπορούν πλέον να τον υπερασπιστούν, μετά τον άθλιο χειρισμό του σκανδάλου Πίντσερ. Οι υποστηρικτές - μέλη του κοινοβουλίου που δεν καταλαμβάνουν κανένα κυβερνητικό αξίωμα (backbenchers) ενέτειναν το τελευταίο διάστημα τις απαιτήσεις τους να αποχωρήσουν οι υπουργοί από το υπουργικό συμβούλιο για να «πέσει» ο Τζόνσον, ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς «έβλεπαν» λίγες πιθανότητες στο να συμβεί κάτι τέτοιο.

Τώρα, όμως, αυτό αλλάζει, με τους δύο υπουργούς να «υποκύπτουν» πρώτοι σε αυτή την πίεση. Οι δύο άνδρες είναι σύμμαχοι που έχουν φιλοδοξίες να γίνουν πρωθυπουργοί. Ο Σούνακ ήταν το «νούμερο δύο» του Χαβίντ στο υπουργείο Οικονομικών και κέρδισε μια προαγωγή στη θέση του υπουργού, όταν το «αφεντικό» του παραιτήθηκε το 2020, καθώς έχασε μια μάχη εξουσίας εναντίον του Ντόμινικ Κάμινγκς.

Οι Σούνακ και Χαβίντ ήταν κατηγορηματικοί στις παραιτήσεις τους, οι οποίες -όπως ισχυρίστηκαν οι σύμμαχοι- δεν ήταν συντονισμένες, αλλά γνωστοποιήθηκαν αμέσως μετά την προκλητική τηλεοπτική συνέντευξη του Τζόνσον, στην οποία αρνήθηκε ότι είπε ψέματα για το σκάνδαλο Πίντσερ: Ο Σούνακ δήλωσε ότι η κυβέρνηση δεν «λειτουργεί σωστά, με επάρκεια και σοβαρότητα» και ο Χαβίντ είπε πως η κοινωνία «δικαίως περιμένει ακεραιότητα από την κυβέρνησή του».

Τα τρία σενάρια από εδώ και πέρα

Τώρα, τρία είναι τα σενάρια που προκύπτουν, σύμφωνα με ανάλυση της Independent.

Σενάριο νο. 1

Πρώτον, περαιτέρω παραιτήσεις θα αναγκάσουν τον Τζόνσον να αποδεχθεί ότι δεν μπορεί να σχηματίσει αξιόπιστο υπουργικό συμβούλιο. Ο Ντόμινικ Ράαμπ, αναπληρωτής πρωθυπουργός, παραμένει στο πλευρό του. Ο Τζόνσον, βέβαια, θα προσπαθεί απεγνωσμένα να «κρατήσει» και άλλους υπουργούς, γνωρίζοντας ότι η απώλεια ενός ή δύο ακόμη ανώτερων στελεχών θα σημάνει το τέλος του.

Το πιθανότερο, πάντως, είναι ότι ο Σούνακ και ο Χαβίντ δεν θα είναι οι τελευταίοι. Οι υπουργοί που έχουν επίσης φιλοδοξίες για την ηγεσία, συμπεριλαμβανομένων των Λιζ Τρας, Μπεν Γουάλας, Ναντίμ Ζαχάουι και Πένι Μόρντοντ, θα ζυγίσουν τι είναι προς το συμφέρον τους καθώς και προς το συμφέρον του κόμματός τους και της χώρας (σ.σ. μέχρι στιγμής, η Τρας και ο Γουάλας βρίσκονται στο πλευρό του Τζόνσον, όπως και ο Μάικλ Γκόουβ και η Πρίτι Πατέλ).

Οι υποψήφιοι για την ηγεσία γνωρίζουν ότι θα μπορούσαν να κερδίσουν τα εύσημα από τους βουλευτές των Τόρις και τους ακτιβιστές του κόμματος, αν ήταν αρκετά γενναίοι για να παραιτηθούν. Αλλά αν το «πραξικόπημα» αποτύχει, οι δικές τους κινήσεις θα μπορούσαν να τιμωρηθούν για προδοσία και συμμετοχή σε μια πράξη «απόπειρας βασιλοκτονίας». Μέχρι το βράδυ της Τρίτης, ένας λόγος για τον οποίο τα στελέχη του υπουργικού συμβουλίου δίσταζαν να κινηθούν εναντίον του Τζόνσον είναι ότι η λαϊκή παράδοση των Τόρις υπαγορεύει ότι «αυτός που κρατάει το μαχαίρι δεν κερδίζει το στέμμα». Αυτό, πάντως, δεν ισχύει πάντα: η Μάργκαρετ Θάτσερ κέρδισε την ηγεσία των Συντηρητικών το 1975 αφού είχε το θάρρος να προκαλέσει τον Έντουαρντ Χιθ.

Η Επιτροπή 1922 των βουλευτών των Τόρις (σ.σ. επίσημα γνωστή ως Συντηρητική Επιτροπή Ιδιωτικών Μελών) θα μπορούσε επίσης να διαδραματίσει ρόλο στην εκδίωξη του Τζόνσον. Ακόμη και χωρίς άλλη ψήφο εμπιστοσύνης, ο Γκράχαμ Μπρέιντι, πρόεδρος της επιτροπής, θα μπορούσε να πει στον πρωθυπουργό ότι είχε χάσει την υποστήριξη της πλειοψηφίας των βουλευτών του. Περίπου 141 από αυτούς ψήφισαν εναντίον του στην ψήφο εμπιστοσύνης του περασμένου μήνα και μόνο 32 χρειάζεται να αλλάξουν στρατόπεδο για να έχει «χάσει» ο Τζόνσον τους βουλευτές του.

Ο Μπρέιντι θα μπορούσε να παρέμβει εάν η πλειοψηφία των 360 βουλευτών των Τόρις απαιτούσε νέα ψηφοφορία.

Σενάριο νο. 2

Το δεύτερο σενάριο είναι ότι ο Τζόνσον θα καταφέρει -κάπως- να αποτρέψει ένα νέο κύμα περαιτέρω παραιτήσεων. Τότε, θα κοιτάξει προς τη θερινή ανάπαυλα του κοινοβουλίου, η οποία αρχίζει στις 21 Ιουλίου. Οι αποφάσεις των τριών που έχουν παραιτηθεί -μέχρι στιγμής- ενθαρρύνουν τους επικριτές των Τόρις που θέλουν μία νέα ψήφο εμπιστοσύνης.

Αλλά ο Τζόνσον μπορεί να καταφέρει να επιβιώσει μέχρι το θερινό «διάλειμμα», κάτι που θα του δώσει μια ανάσα και θα αναβάλει μια νέα ψήφο εμπιστοσύνης μέχρι τον Σεπτέμβριο. Τότε, θα προσπαθούσε να καθυστερήσει την ψηφοφορία μέχρι μετά το συνέδριο των Τόρις στο Μπέρμιγχαμ τον Οκτώβριο, με την ελπίδα ότι τα «συναισθήματα πίστης» των ακτιβιστών των Τόρις θα ενίσχυαν τη θέση του.

Η επόμενη απειλή για τον Τζόνσον θα ήταν τότε η έρευνα της αρμόδιας επιτροπής του κοινοβουλίου που θα εξετάσει αν ο Τζόνσον είπε ψέματα στο κοινοβούλιο σχετικά με το σκάνδαλο Partygate. Εάν επιβίωνε και από αυτό, τα κακά αποτελέσματα για τους Συντηρητικούς στις τοπικές εκλογές του επόμενου Μαΐου θα μπορούσαν να προσφέρουν στους αντιπάλους του την τελευταία ευκαιρία να τον «διώξουν» πριν από τις γενικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Μάιο του 2024.

Σενάριο νο. 3

Το τρίτο σενάριο είναι ότι, ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, ως... μεγάλος επιζών ο Μπόρις Τζόνσον θα φτάσει μέχρι τις γενικές εκλογές. Τότε, αφού το κόμμα του δεν θα έχει καταφέρει να τον απομακρύνει, μόνο οι ψηφοφόροι θα έχουν την ευκαιρία.

Αυτή η στιγμή μοιάζει τώρα εξαιρετικά μακρινή και -όπως δείχνουν τα δεδομένα- θα είναι πολύ δύσκολο για τον Τζόνσον να τη φτάσει, αλλά ας μην αποκλείουμε τίποτα...

Το τελευταίο σκάνδαλο πριν το χάος στο κόμμα του Τζόνσον

Σημειώνεται πως οι παραιτήσεις έρχονται λίγες ώρες μετά την είδηση πως μέλος της κυβέρνησης του Τζόνσον, αρμόδιο για την κομματική πειθαρχία των συντηρητικών βουλευτών, παραιτήθηκε μετά από κατηγορίες για θωπείες σε δύο άνδρες.

Σύμφωνα με βρετανικά μέσα, ο 52χρονος συντηρητικός βουλευτής Κρις Πίντσερ προχώρησε σε θωπείες σε δύο άνδρες, ο ένας από τους οποίους είναι βουλευτής, σε ιδιωτική λέσχη στο κέντρο του Λονδίνου.

Ο Κρις Πίντσερ είχε ήδη παραιτηθεί από τη θέση του αναπληρωτή επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας το 2017, όταν είχε κατηγορηθεί πως είχε κάνει σεξουαλικές προτάσεις σε έναν ολυμπιακό αθλητή και πιθανό υποψήφιο των συντηρητικών σε εκλογές.

Η υπόθεση αυτή προστίθεται σε μια σειρά άλλων υποθέσεων σεξουαλικού χαρακτήρα που έχουν φέρει τους τελευταίους μήνες σε δύσκολη θέση το κυβερνών κόμμα. Ένας βουλευτής ύποπτος για βιασμό, που δεν κατονομάστηκε, συνελήφθη και μετά απελευθερώθηκε με εγγύηση στα μέσα Μαΐου, ένας άλλος παραιτήθηκε τον Απρίλιο επειδή έβλεπε πορνογραφικό υλικό στο κινητό τηλέφωνό του ενώ βρισκόταν στη Βουλή και ένας πρώην βουλευτής καταδικάστηκε τον Μάιο σε φυλάκιση 18 μηνών για σεξουαλική επίθεση σε 15χρονο.

Η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον κλονίστηκε επίσης από σκάνδαλα όπως αυτό των πάρτι (partygate) που οργανώθηκαν στη Ντάουνινγκ Στριτ παρά τους περιορισμούς λόγω κορονοϊού, τα οποία «στοίχισαν» στον πρωθυπουργό μια πρόταση μομφής σε βάρος του, που καταψηφίσθηκε με μικρή διαφορά.