Πόσο πρέπει να μας ανησυχεί μια πιθανή ανάφλεξη στην Ταϊβάν και τι είναι το δόγμα της «Μίας Κίνας» που ήρθε ξανά στο προσκήνιο

Στον απόηχο της επίσκεψης της προέδρου της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι στην Ταϊβάν, η Κίνα αποκάλυψε σχέδια για πρωτοφανή στρατιωτικά γυμνάσια κοντά στο νησί, προκαλώντας φόβους για κρίση στα Στενά της Ταϊβάν.

Εικόνες και βίντεο που έκαναν τον γύρο του κόσμου, δείχνουν εκτοξεύσεις βαλιστικών πυραύλων -πέντε εκ των οποίων έπεσαν στην ΑΟΖ της Ιαπωνίας- όπως επίσης και σχηματισμούς επιθετικών ελικοπτέρων σε ασκήσεις με πραγματικά πυρά, προκαλώντας στην οργή της διεθνούς κοινότητας.

Η Πελόζι επισκέφθηκε το αυτοδιοικούμενο νησί αυτή την εβδομάδα, αψηφώντας μια σειρά απειλών από το Πεκίνο, το οποίο θεωρεί την Ταϊβάν ως αποσχισθείσα επαρχία, και προειδοποίησε ότι θα θεωρήσει την επίσκεψη σημαντική πρόκληση.

Καθώς οι εντάσεις στα Στενά της Ταϊβάν υποβόσκουν, τι διακυβεύεται για την Κίνα και πόσο πρέπει να ανησυχούμε; Guardian και BBC επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις για το ζήτημα που μονοπώλησε το γεωπολιτικό ενδιαφέρον τις τελευταίες ημέρες

Πώς αντέδρασε η Κίνα στην επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν;

Ο στρατός της Κίνας ανακοίνωσε και πραγματοποιεί κοινές αεροπορικές και θαλάσσιες ασκήσεις κοντά στην Ταϊβάν και δοκιμαστικές εκτοξεύσεις συμβατικών πυραύλων στη θάλασσα ανατολικά της Ταϊβάν. Σύμφωνα με τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, τρεις από τις έξι ασκήσεις με πραγματικά πυρά θα συμπίπτουν με θάλασσα που η Ταϊβάν ισχυρίζεται ότι είναι έδαφός της.

Η Ταϊβάν δεν υπήρξε ποτέ μέρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και λέει ότι είναι ήδη ένα κυρίαρχο έθνος χωρίς να χρειάζεται να κηρύξει την ανεξαρτησία της. Επιθυμεί να διατηρήσει την ασφάλεια του status quo και δεν επιθυμεί σύγκρουση, αλλά έχει δηλώσει ότι θα υπερασπιστεί τον εαυτό της.

Το υπουργείο Άμυνας της Ταϊβάν χαρακτήρισε τις προγραμματισμένες ασκήσεις της Κίνας ως εναέριο και θαλάσσιο αποκλεισμό της Ταϊβάν. «Πρόκειται για μεγάλη υπόθεση, δεδομένου ότι ο αποκλεισμός είναι μια νόμιμη πράξη πολέμου», δήλωσε ο ειδικός σε θέματα αμυντικής πολιτικής του Ινδο-Ειρηνικού Μπλέικ Χέρτσινγκερ, σύμφωνα με τον Guardian.

Αυτή την εβδομάδα, η Ταϊβάν επλήγη επίσης από μια σειρά κυβερνοεπιθέσεων, αν και δεν είναι ακόμη σαφές ποιος ήταν υπεύθυνος. Η Κίνα, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ταϊβάν, ανέστειλε επίσης ορισμένες εισαγωγές από το νησί.

Πόσο ανησυχητικές είναι οι στρατιωτικές ασκήσεις της Κίνας;

Τα γυμνάσια με πραγματικά πυρά είναι μια δοκιμή της ικανότητας ενός στρατού να εκτελεί αποστολές υπό συνθήκες που μοιάζουν περισσότερο με πραγματικές πολεμικές επιχειρήσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, έχουν σχεδιαστεί για να δείξουν το επίπεδο της δύναμης πυρός που θα μπορούσε να εξαπολύσει η Κίνα εναντίον της Ταϊβάν εάν το Πεκίνο αποφάσιζε να καταλάβει τον έλεγχο του νησιού.

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Κίνα έχουν την όρεξη να κλιμακώσουν την ένταση σε πόλεμο. Σύμφωνα με τον Τζάστιν Μπάσι, εκτελεστικό διευθυντή του Αυστραλιανού Ινστιτούτου Στρατηγικής Πολιτικής, οι στρατιωτικές ασκήσεις της Κίνας πιθανόν να είναι βαθμονομημένες ώστε να αποφευχθεί η κλιμάκωση από τις ΗΠΑ.

Ο Χέρτσινγκερ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ ήταν πολύ προσεκτικές ώστε να μην εκφράσουν υποστήριξη για την ανεξαρτησία της Ταϊβάν, δεδομένου ότι αυτή είναι η «κόκκινη γραμμή» της Κίνας.

«Στην εμπλοκή των ΗΠΑ με την Ταϊβάν, είναι πάντα προσεκτικοί ώστε να διασφαλίσουν ότι βρίσκουν τη σωστή ισορροπία μεταξύ της υποστήριξης της Ταϊβάν, αλλά χωρίς να ενθαρρύνουν την Ταϊβάν να κάνει κάτι που θα προκαλούσε μια μεγαλύτερη σύγκρουση», είπε.

Η Amanda Hsiao, ανώτερη αναλύτρια για την Κίνα στην Crisis Group, δήλωσε ότι ενώ η στρατιωτική κλιμάκωση της Κίνας είναι ανησυχητική, δεν αποτελεί απροσδόκητη αντίδραση.

«Το Πεκίνο προσπαθεί ξεκάθαρα να εκφράσει τις αποφασιστικές αντιρρήσεις του στην επίσκεψη της Πελόζι», δήλωσε η ίδια «Και αυτό σημαίνει ότι η στρατιωτική απάντηση που επιλέγει αυτή τη στιγμή πρέπει να κλιμακωθεί εμφανώς πάνω από τις στρατιωτικές δραστηριότητες στις οποίες έχει εμπλακεί προηγουμένως γύρω από την Ταϊβάν, και αυτό το βασικό όριο είναι αρκετά υψηλό. Νομίζω ότι η πρόθεση των στρατιωτικών ασκήσεων είναι μάλλον η στάση και η επίδειξη στρατιωτικής ισχύος», είπε.

Υπήρξε η κατάσταση τόσο τεταμένη στο παρελθόν;

Έχουν υπάρξει αρκετές κρίσεις στο στενό της Ταϊβάν, με πιο πρόσφατη το 1995. Εκείνο το περιστατικό ήταν γνωστό ως η Τρίτη Κρίση του Στενού της Ταϊβάν και ακολούθησε την ανακοίνωση του νησιού ότι θα διεξάγει τις πρώτες δημοκρατικές προεδρικές εκλογές. Η Κίνα επιδείκνυε τους στρατιωτικούς της μυς με πολύμηνες στρατιωτικές ασκήσεις, συμπεριλαμβανομένης της εκτόξευσης πυραύλων σε απόσταση 35 μιλίων από τα λιμάνια της Ταϊβάν.

Ενώ υπάρχει ιστορικό στρατιωτικών επιδείξεων στο στενό της Ταϊβάν, η Hsiao δήλωσε ότι φαίνεται ότι οι δοκιμές πυραύλων που σχεδιάζει η Κίνα ως απάντηση στην επίσκεψη της Pelosi θα είναι πιο κοντά στο νησί αυτή τη φορά.

Τι διακυβεύεται για τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ;

Από τότε που ο Σι Τζινπίνγκ ήρθε στην εξουσία το 2012 έχει καταστήσει σαφές ότι η επανένωση με την Ταϊβάν βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα του. Ωστόσο, ορισμένοι εμπειρογνώμονες λένε ότι η απάντηση του Σι στην επίσκεψη της Πελόζι είναι πιθανό να αφορά τόσο τα εσωτερικά ζητήματα στην Κίνα όσο και τη διεκδίκηση της εξουσίας. Η ηπειρωτική Κίνα μαστίζεται από μια εξελισσόμενη κρίση ακινήτων που έχει προκαλέσει διαμαρτυρίες και οικονομική επιβράδυνση που προκύπτει από την αυστηρή πολιτική μηδενικού σοβιέτ και τα συνεχή λουκέτα.

«Όσον αφορά την επίσκεψη της Πελόζι, ίσως είναι μια ευκαιρία για τον Σι Τζινπίνγκ να στρέψει κατά κάποιον τρόπο τον φακό μακριά από τα εσωτερικά ζητήματα και να εστιάσει προς τα έξω ως μια μέθοδο αντιπερισπασμού», δήλωσε η Τζένιφερ Χσου, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Lowy της Αυστραλίας.

Σύμφωνα με τον Jade Guan, εμπειρογνώμονα στην εξωτερική πολιτική της Κίνας στο Πανεπιστήμιο Deakin, οι ενέργειες του Σι για να φανεί ισχυρός στην Ταϊβάν και απέναντι στις ΗΠΑ είναι επίσης πιθανό να επηρεάζονται από το επερχόμενο 20ό Εθνικό Συνέδριο, μια συνάντηση που γίνεται κάθε πέντε χρόνια για να ανακοινωθούν σημαντικές αλλαγές στην ηγεσία.

Η πολιτική της «Μίας Κίνας»

Η επίσκεψη αυτή έφερε ταυτόχρονα στην επιφάνεια το δόγμα της «Μίας Κίνας». Το BBC εξηγεί σε τι συνίσταται.

Τι είναι η πολιτική της «Μίας Κίνας»;

Είναι η διπλωματική αναγνώριση της θέσης της Κίνας ότι υπάρχει μόνο μία κινεζική κυβέρνηση. Σύμφωνα με την πολιτική αυτή, οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν και έχουν επίσημους δεσμούς με την Κίνα και όχι με το νησί της Ταϊβάν, το οποίο η Κίνα θεωρεί ως μια αποσχισθείσα επαρχία που θα επανενωθεί με την ηπειρωτική χώρα μια μέρα.

Η πολιτική της μίας Κίνας αποτελεί βασικό ακρογωνιαίο λίθο των σινοαμερικανικών σχέσεων. Αποτελεί επίσης θεμελιώδες θεμέλιο της κινεζικής πολιτικής και διπλωματίας. Ωστόσο, διαφέρει από την αρχή της μίας Κίνας, σύμφωνα με την οποία η Κίνα επιμένει ότι η Ταϊβάν αποτελεί αναφαίρετο τμήμα της μίας Κίνας που θα επανενωθεί μια μέρα.

Η πολιτική των ΗΠΑ δεν αποτελεί έγκριση της θέσης του Πεκίνου και μάλιστα στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής, η Ουάσινγκτον διατηρεί μια «ισχυρή ανεπίσημη» σχέση με την Ταϊβάν, συμπεριλαμβανομένων των συνεχιζόμενων πωλήσεων όπλων στο νησί, ώστε να μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Αν και η κυβέρνηση της Ταϊβάν ισχυρίζεται ότι είναι μια ανεξάρτητη χώρα που ονομάζεται επίσημα «Δημοκρατία της Κίνας», κάθε χώρα που επιθυμεί διπλωματικές σχέσεις με την ηπειρωτική Κίνα πρέπει να διακόψει τους επίσημους δεσμούς με την Ταϊπέι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διπλωματική απομόνωση της Ταϊβάν από τη διεθνή κοινότητα.

Πώς προέκυψε αυτό;

Η πολιτική αυτή μπορεί να αναχθεί στο 1949 και στο τέλος του κινεζικού εμφυλίου πολέμου. Οι ηττημένοι εθνικιστές, γνωστοί και ως Κουομιντάνγκ, υποχώρησαν στην Ταϊβάν και την έκαναν έδρα της κυβέρνησής τους, ενώ οι νικητές κομμουνιστές άρχισαν να κυβερνούν την ηπειρωτική χώρα ως Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Και οι δύο πλευρές δήλωσαν ότι εκπροσωπούσαν ολόκληρη την Κίνα.

Έκτοτε το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας έχει απειλήσει να χρησιμοποιήσει βία αν η Ταϊβάν κηρύξει ποτέ επίσημα την ανεξαρτησία της, αλλά έχει επίσης ακολουθήσει μια πιο ήπια διπλωματική πορεία με το νησί τα τελευταία χρόνια.

Αρχικά, πολλές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, αναγνώρισαν την Ταϊβάν καθώς απέφευγαν την κομμουνιστική Κίνα. Όμως οι διπλωματικοί άνεμοι άλλαξαν καθώς η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες είδαν την αμοιβαία ανάγκη να αναπτύξουν σχέσεις από τη δεκαετία του 1970, με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες να διακόπτουν τους δεσμούς με την Ταϊπέι υπέρ του Πεκίνου.

Πολλές ωστόσο εξακολουθούν να διατηρούν άτυπες σχέσεις με την Ταϊβάν μέσω εμπορικών γραφείων ή πολιτιστικών ινστιτούτων, ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν ο σημαντικότερος σύμμαχος ασφαλείας της Ταϊβάν.

Πότε υπέγραψαν οι ΗΠΑ;

Μετά από χρόνια θερμών σχέσεων, οι ΗΠΑ εγκατέστησαν επίσημες διπλωματικές σχέσεις με το Πεκίνο το 1979 υπό τον Πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ. Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να διακόψουν τους δεσμούς τους με την Ταϊβάν και έκλεισαν την πρεσβεία τους στην Ταϊπέι.

Αλλά την ίδια χρονιά πέρασε επίσης τον νόμο για τις σχέσεις με την Ταϊβάν, ο οποίος εγγυάται την υποστήριξη του νησιού. Το κρίσιμο είναι ότι η πράξη αυτή ορίζει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να βοηθήσουν την Ταϊβάν να υπερασπιστεί τον εαυτό της - γι' αυτό και οι ΗΠΑ συνεχίζουν να πωλούν όπλα στην Ταϊβάν. Οι ΗΠΑ δήλωσαν επίσης ότι επιμένουν στην ειρηνική επίλυση των διαφορών μεταξύ των δύο πλευρών και ενθαρρύνουν και τις δύο πλευρές να επιδιώξουν «εποικοδομητικό διάλογο».

Διατηρούν ανεπίσημη παρουσία στην Ταϊπέι μέσω του Αμερικανικού Ινστιτούτου στην Ταϊβάν, μιας ιδιωτικής εταιρείας μέσω της οποίας εκτελεί διπλωματικές δραστηριότητες.

Ποιοι είναι οι νικητές και οι ηττημένοι;

Το Πεκίνο έχει προφανώς επωφεληθεί περισσότερο από την πολιτική αυτή, η οποία έχει ρίξει την Ταϊβάν στη διπλωματική ερημιά. Η Ταϊβάν δεν αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητη χώρα από μεγάλο μέρος του κόσμου, ούτε καν από τα Ηνωμένα Έθνη. Υποβάλλεται σε εξαιρετικές στρεβλώσεις ονοματοδοσίας μόνο και μόνο για να συμμετάσχει σε εκδηλώσεις και θεσμούς όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου.

Αλλά ακόμη και στην απομόνωσή της, η Ταϊβάν δεν έχει χάσει εντελώς. Διατηρεί ζωηρούς οικονομικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με τους γείτονές της και αξιοποιεί τη μακροχρόνια συναισθηματική της σχέση με τις ΗΠΑ για να αποσπάσει παραχωρήσεις.

Απασχολεί μια μικρή ομάδα ισχυρών λομπίστες στην Ουάσινγκτον, μεταξύ των οποίων ο πρώην γερουσιαστής Μπομπ Ντόουλ, ο οποίος, σύμφωνα με τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, βοήθησε στη διευθέτηση των επαφών που κατέληξαν σε μια αμφιλεγόμενη τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και της προέδρου της Ταϊβάν Τσάι Ινγκ-γουέν.

Όσον αφορά τις ΗΠΑ, μπορούν να επωφεληθούν από τις επίσημες σχέσεις με την Κίνα -τον μεγαλύτερο εξωτερικό δανειστή της και κορυφαίο εμπορικό εταίρο- ενώ παράλληλα συνεχίζουν αθόρυβα να διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με την Ταϊβάν.

Η πολιτική της «Μίας Κίνα« είναι μια λεπτή πράξη εξισορρόπησης που οι ΗΠΑ έχουν τελειοποιήσει κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Το πώς η Ουάσινγκτον μπορεί να συνεχίσει να το κάνει μένει να φανεί.

ΌΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Εικόνες καταστροφής από τη φωτιά στο ελληνικό νοσοκομείο στην Κωνσταντινούπολη: Τι δήλωσε αποκλειστικά στο OPEN ο διευθυντής
• Σταϊκούρας: Νέα μέτρα στήριξης από Σεπτέμβριο - Κατάθεση συμπληρωματικού προϋπολογισμού
• Ο Ντόναλντ Τραμπ έθαψε την πρώην σύζυγό του Ιβάνα σε γήπεδο του γκολφ για να κερδίσει φοροαπαλλαγή; Στη δημοσιότητα έγγραφα - βόμβα
• Ελλάδα, Αίγυπτος και Σαουδική Αραβία θέλουν να συνδιοργανώσουν το Μουντιάλ του 2030!