Ηχηρό μήνυμα Πελόζι προς την Κίνα: Δεν θα επιτρέψουμε την απομόνωση της Ταϊβάν

Ξεκάθαρο μήνυμα προς την Κίνα έστειλε η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ Νάνσι Πελόζι, λίγες ώρες μετά την επίσκεψή της στην Ταΐβάν η οποία προκάλεσε την οργή της Κίνας και στη συνέχεια ένα μπαράζ στρατιωτικών ασκήσεων σε απόσταση αναπνοής από τη νήσο. Η κυρία Πελόζι δήλωσε από το Τόκιο ότι οι ΗΠΑ «δεν θα επιτρέψουν» στην Κίνα να απομονώσει την Ταϊβάν, κρατώντας στα ύψη τους τόνους παρά την έντονη κλιμάκωση των τελευταίων ημερών.

Το Πεκίνο θεωρεί την αυτόνομη νήσο 23 εκατομμυρίων κατοίκων αναπόσπαστο τμήμα της κινεζικής επικράτειας, αποσκιρτήσασα επαρχία προορισμένη να επανενωθεί στο μέλλον με την ηπειρωτική χώρα. Αντέδρασε αρχίζοντας χθες Πέμπτη στρατιωτικά γυμνάσια εύρους άνευ προηγουμένου γύρω από την Ταϊβάν, αναπτύσσοντας μαχητικά αεροσκάφη, ελικόπτερα και πλοία και εκτοξεύοντας βαλλιστικούς πυραύλους, κάποιοι από τους οποίους πέρασαν πάνω από το νησί και έπεσαν, για πρώτη φορά, εντός της ιαπωνικής ΑΟΖ, σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας στο Τόκιο.

«Οι Κινέζοι προχώρησαν σε αυτές τις εκτοξεύσεις πιθανόν χρησιμοποιώντας την επίσκεψή μας ως πρόσχημα», είπε η κυρία Πελόσι κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο Τόκιο. Προσπαθούν «να απομονώσουν την Ταϊβάν», πρόσθεσε, θυμίζοντας ότι το Πεκίνο απέρριψε την άνοιξη την έκκληση των ΗΠΑ να επιτραπεί η συμμετοχή των αρχών της νήσου στην ετήσια συνέλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Όμως «δεν θα απομονώσουν την Ταϊβάν διότι θα τους εμποδίσουμε να το κάνουν. Κάναμε επισκέψεις υψηλού επιπέδου, γερουσιαστές πήγαν εκεί την άνοιξη», επρόκειτο για «διακομματική» πρωτοβουλία, είπε και επέμεινε «δεν θα τους επιτρέψουμε να απομονώσουν την Ταϊβάν». «Δεν αποφασίσουν εκείνοι πού ταξιδεύουμε», σημείωσε από την πλευρά της η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Παρά ταύτα η κυρία Πελόσι είπε πως η περιοδείας της στην περιοχή «δεν είχε σκοπό να αλλάξει το status quo εδώ στην Ασία, να αλλάξει το status quo στην Ταϊβάν».

Επισήμως, από το 1979, η Ουάσινγκτον δεν αναγνωρίζει παρά μόνο μία κινεζική κυβέρνηση, αυτή στο Πεκίνο, παρότι διαδραματίζει ρόλο προστάτιδας δύναμης της Ταϊπέι και είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων για τις ένοπλες δυνάμεις της.

Η επίσκεψη, είπε η πρόεδρος της αμερικανικής Βουλής, «αφορούσε τον ‘Taiwan Relations Act’» (σ.σ. «Νόμο περί Σχέσεων με την Ταϊβάν») που ψηφίστηκε από το αμερικανικό Κογκρέσο το 1979 και ορίζει τις σχέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ταϊβάν, καθώς και τη σχέση «ΗΠΑ/Κίνας, όλα τα κείμενα των νόμων και των συμφωνιών που ορίζουν τις σχέσεις μας».

Και ακόμη το να «εορταστεί» η Ταϊβάν «για αυτό που είναι, μια μεγάλη δημοκρατία με οικονομία που ευημερεί, με σεβασμό για όλο τον πληθυσμό της».

Αναφερόμενη στις σινοαμερικανικές σχέσεις, η κυρία Πελόσι έκρινε ότι εάν οι ΗΠΑ σιωπούσαν «για το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα λόγω των εμπορικών συμφερόντων (τους)», τότε «θα χάναμε κάθε ηθικό κύρος» και «δεν θα μπορούσαμε να μιλάμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα οπουδήποτε αλλού στον κόσμο».

Η Νάνσι Πελόσι, που βρίσκεται στην Ιαπωνία, η οποία αποτελεί τον τελευταίο σταθμό της περιοδείας της στην Ασία,μετέβη στην Ταϊβάν την Τρίτη και την Τετάρτη. Ήταν η υψηλότερη αξιωματούχος που επισκέφτηκε τη νήσο τα τελευταία 25 χρόνια.

Πόσο ανησυχητικές είναι οι στρατιωτικές ασκήσεις της Κίνας;

Τα γυμνάσια με πραγματικά πυρά είναι μια δοκιμή της ικανότητας ενός στρατού να εκτελεί αποστολές υπό συνθήκες που μοιάζουν περισσότερο με πραγματικές πολεμικές επιχειρήσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, έχουν σχεδιαστεί για να δείξουν το επίπεδο της δύναμης πυρός που θα μπορούσε να εξαπολύσει η Κίνα εναντίον της Ταϊβάν εάν το Πεκίνο αποφάσιζε να καταλάβει τον έλεγχο του νησιού.

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Κίνα έχουν την όρεξη να κλιμακώσουν την ένταση σε πόλεμο. Σύμφωνα με τον Τζάστιν Μπάσι, εκτελεστικό διευθυντή του Αυστραλιανού Ινστιτούτου Στρατηγικής Πολιτικής, οι στρατιωτικές ασκήσεις της Κίνας πιθανόν να είναι βαθμονομημένες ώστε να αποφευχθεί η κλιμάκωση από τις ΗΠΑ.

Ο Χέρτσινγκερ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ ήταν πολύ προσεκτικές ώστε να μην εκφράσουν υποστήριξη για την ανεξαρτησία της Ταϊβάν, δεδομένου ότι αυτή είναι η «κόκκινη γραμμή» της Κίνας.

«Στην εμπλοκή των ΗΠΑ με την Ταϊβάν, είναι πάντα προσεκτικοί ώστε να διασφαλίσουν ότι βρίσκουν τη σωστή ισορροπία μεταξύ της υποστήριξης της Ταϊβάν, αλλά χωρίς να ενθαρρύνουν την Ταϊβάν να κάνει κάτι που θα προκαλούσε μια μεγαλύτερη σύγκρουση», είπε.

Η Amanda Hsiao, ανώτερη αναλύτρια για την Κίνα στην Crisis Group, δήλωσε ότι ενώ η στρατιωτική κλιμάκωση της Κίνας είναι ανησυχητική, δεν αποτελεί απροσδόκητη αντίδραση.

«Το Πεκίνο προσπαθεί ξεκάθαρα να εκφράσει τις αποφασιστικές αντιρρήσεις του στην επίσκεψη της Πελόζι», δήλωσε η ίδια «Και αυτό σημαίνει ότι η στρατιωτική απάντηση που επιλέγει αυτή τη στιγμή πρέπει να κλιμακωθεί εμφανώς πάνω από τις στρατιωτικές δραστηριότητες στις οποίες έχει εμπλακεί προηγουμένως γύρω από την Ταϊβάν, και αυτό το βασικό όριο είναι αρκετά υψηλό. Νομίζω ότι η πρόθεση των στρατιωτικών ασκήσεων είναι μάλλον η στάση και η επίδειξη στρατιωτικής ισχύος», είπε.

Υπήρξε η κατάσταση τόσο τεταμένη στο παρελθόν;

Έχουν υπάρξει αρκετές κρίσεις στο στενό της Ταϊβάν, με πιο πρόσφατη το 1995. Εκείνο το περιστατικό ήταν γνωστό ως η Τρίτη Κρίση του Στενού της Ταϊβάν και ακολούθησε την ανακοίνωση του νησιού ότι θα διεξάγει τις πρώτες δημοκρατικές προεδρικές εκλογές. Η Κίνα επιδείκνυε τους στρατιωτικούς της μυς με πολύμηνες στρατιωτικές ασκήσεις, συμπεριλαμβανομένης της εκτόξευσης πυραύλων σε απόσταση 35 μιλίων από τα λιμάνια της Ταϊβάν.

Ενώ υπάρχει ιστορικό στρατιωτικών επιδείξεων στο στενό της Ταϊβάν, η Hsiao δήλωσε ότι φαίνεται ότι οι δοκιμές πυραύλων που σχεδιάζει η Κίνα ως απάντηση στην επίσκεψη της Pelosi θα είναι πιο κοντά στο νησί αυτή τη φορά.

Τι διακυβεύεται για τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ;

Από τότε που ο Σι Τζινπίνγκ ήρθε στην εξουσία το 2012 έχει καταστήσει σαφές ότι η επανένωση με την Ταϊβάν βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα του. Ωστόσο, ορισμένοι εμπειρογνώμονες λένε ότι η απάντηση του Σι στην επίσκεψη της Πελόζι είναι πιθανό να αφορά τόσο τα εσωτερικά ζητήματα στην Κίνα όσο και τη διεκδίκηση της εξουσίας. Η ηπειρωτική Κίνα μαστίζεται από μια εξελισσόμενη κρίση ακινήτων που έχει προκαλέσει διαμαρτυρίες και οικονομική επιβράδυνση που προκύπτει από την αυστηρή πολιτική μηδενικού σοβιέτ και τα συνεχή λουκέτα.

«Όσον αφορά την επίσκεψη της Πελόζι, ίσως είναι μια ευκαιρία για τον Σι Τζινπίνγκ να στρέψει κατά κάποιον τρόπο τον φακό μακριά από τα εσωτερικά ζητήματα και να εστιάσει προς τα έξω ως μια μέθοδο αντιπερισπασμού», δήλωσε η Τζένιφερ Χσου, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Lowy της Αυστραλίας.

Σύμφωνα με τον Jade Guan, εμπειρογνώμονα στην εξωτερική πολιτική της Κίνας στο Πανεπιστήμιο Deakin, οι ενέργειες του Σι για να φανεί ισχυρός στην Ταϊβάν και απέναντι στις ΗΠΑ είναι επίσης πιθανό να επηρεάζονται από το επερχόμενο 20ό Εθνικό Συνέδριο, μια συνάντηση που γίνεται κάθε πέντε χρόνια για να ανακοινωθούν σημαντικές αλλαγές στην ηγεσία.

Η πολιτική της «Μίας Κίνας»

Η επίσκεψη αυτή έφερε ταυτόχρονα στην επιφάνεια το δόγμα της «Μίας Κίνας». Το BBC εξηγεί σε τι συνίσταται.

Τι είναι η πολιτική της «Μίας Κίνας»;

Είναι η διπλωματική αναγνώριση της θέσης της Κίνας ότι υπάρχει μόνο μία κινεζική κυβέρνηση. Σύμφωνα με την πολιτική αυτή, οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν και έχουν επίσημους δεσμούς με την Κίνα και όχι με το νησί της Ταϊβάν, το οποίο η Κίνα θεωρεί ως μια αποσχισθείσα επαρχία που θα επανενωθεί με την ηπειρωτική χώρα μια μέρα.

Η πολιτική της μίας Κίνας αποτελεί βασικό ακρογωνιαίο λίθο των σινοαμερικανικών σχέσεων. Αποτελεί επίσης θεμελιώδες θεμέλιο της κινεζικής πολιτικής και διπλωματίας. Ωστόσο, διαφέρει από την αρχή της μίας Κίνας, σύμφωνα με την οποία η Κίνα επιμένει ότι η Ταϊβάν αποτελεί αναφαίρετο τμήμα της μίας Κίνας που θα επανενωθεί μια μέρα.

Η πολιτική των ΗΠΑ δεν αποτελεί έγκριση της θέσης του Πεκίνου και μάλιστα στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής, η Ουάσινγκτον διατηρεί μια «ισχυρή ανεπίσημη» σχέση με την Ταϊβάν, συμπεριλαμβανομένων των συνεχιζόμενων πωλήσεων όπλων στο νησί, ώστε να μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Αν και η κυβέρνηση της Ταϊβάν ισχυρίζεται ότι είναι μια ανεξάρτητη χώρα που ονομάζεται επίσημα «Δημοκρατία της Κίνας», κάθε χώρα που επιθυμεί διπλωματικές σχέσεις με την ηπειρωτική Κίνα πρέπει να διακόψει τους επίσημους δεσμούς με την Ταϊπέι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διπλωματική απομόνωση της Ταϊβάν από τη διεθνή κοινότητα.

Πώς προέκυψε αυτό;

Η πολιτική αυτή μπορεί να αναχθεί στο 1949 και στο τέλος του κινεζικού εμφυλίου πολέμου. Οι ηττημένοι εθνικιστές, γνωστοί και ως Κουομιντάνγκ, υποχώρησαν στην Ταϊβάν και την έκαναν έδρα της κυβέρνησής τους, ενώ οι νικητές κομμουνιστές άρχισαν να κυβερνούν την ηπειρωτική χώρα ως Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Και οι δύο πλευρές δήλωσαν ότι εκπροσωπούσαν ολόκληρη την Κίνα.

Έκτοτε το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας έχει απειλήσει να χρησιμοποιήσει βία αν η Ταϊβάν κηρύξει ποτέ επίσημα την ανεξαρτησία της, αλλά έχει επίσης ακολουθήσει μια πιο ήπια διπλωματική πορεία με το νησί τα τελευταία χρόνια.

Αρχικά, πολλές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, αναγνώρισαν την Ταϊβάν καθώς απέφευγαν την κομμουνιστική Κίνα. Όμως οι διπλωματικοί άνεμοι άλλαξαν καθώς η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες είδαν την αμοιβαία ανάγκη να αναπτύξουν σχέσεις από τη δεκαετία του 1970, με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες να διακόπτουν τους δεσμούς με την Ταϊπέι υπέρ του Πεκίνου.

Πολλές ωστόσο εξακολουθούν να διατηρούν άτυπες σχέσεις με την Ταϊβάν μέσω εμπορικών γραφείων ή πολιτιστικών ινστιτούτων, ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν ο σημαντικότερος σύμμαχος ασφαλείας της Ταϊβάν.

Πότε υπέγραψαν οι ΗΠΑ;

Μετά από χρόνια θερμών σχέσεων, οι ΗΠΑ εγκατέστησαν επίσημες διπλωματικές σχέσεις με το Πεκίνο το 1979 υπό τον Πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ. Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να διακόψουν τους δεσμούς τους με την Ταϊβάν και έκλεισαν την πρεσβεία τους στην Ταϊπέι.

Αλλά την ίδια χρονιά πέρασε επίσης τον νόμο για τις σχέσεις με την Ταϊβάν, ο οποίος εγγυάται την υποστήριξη του νησιού. Το κρίσιμο είναι ότι η πράξη αυτή ορίζει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να βοηθήσουν την Ταϊβάν να υπερασπιστεί τον εαυτό της - γι' αυτό και οι ΗΠΑ συνεχίζουν να πωλούν όπλα στην Ταϊβάν. Οι ΗΠΑ δήλωσαν επίσης ότι επιμένουν στην ειρηνική επίλυση των διαφορών μεταξύ των δύο πλευρών και ενθαρρύνουν και τις δύο πλευρές να επιδιώξουν «εποικοδομητικό διάλογο».

Διατηρούν ανεπίσημη παρουσία στην Ταϊπέι μέσω του Αμερικανικού Ινστιτούτου στην Ταϊβάν, μιας ιδιωτικής εταιρείας μέσω της οποίας εκτελεί διπλωματικές δραστηριότητες.

Ποιοι είναι οι νικητές και οι ηττημένοι;

Το Πεκίνο έχει προφανώς επωφεληθεί περισσότερο από την πολιτική αυτή, η οποία έχει ρίξει την Ταϊβάν στη διπλωματική ερημιά. Η Ταϊβάν δεν αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητη χώρα από μεγάλο μέρος του κόσμου, ούτε καν από τα Ηνωμένα Έθνη. Υποβάλλεται σε εξαιρετικές στρεβλώσεις ονοματοδοσίας μόνο και μόνο για να συμμετάσχει σε εκδηλώσεις και θεσμούς όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου.

Αλλά ακόμη και στην απομόνωσή της, η Ταϊβάν δεν έχει χάσει εντελώς. Διατηρεί ζωηρούς οικονομικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με τους γείτονές της και αξιοποιεί τη μακροχρόνια συναισθηματική της σχέση με τις ΗΠΑ για να αποσπάσει παραχωρήσεις.

Απασχολεί μια μικρή ομάδα ισχυρών λομπίστες στην Ουάσινγκτον, μεταξύ των οποίων ο πρώην γερουσιαστής Μπομπ Ντόουλ, ο οποίος, σύμφωνα με τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, βοήθησε στη διευθέτηση των επαφών που κατέληξαν σε μια αμφιλεγόμενη τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και της προέδρου της Ταϊβάν Τσάι Ινγκ-γουέν.

Όσον αφορά τις ΗΠΑ, μπορούν να επωφεληθούν από τις επίσημες σχέσεις με την Κίνα -τον μεγαλύτερο εξωτερικό δανειστή της και κορυφαίο εμπορικό εταίρο- ενώ παράλληλα συνεχίζουν αθόρυβα να διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με την Ταϊβάν.

Η πολιτική της «Μίας Κίνα« είναι μια λεπτή πράξη εξισορρόπησης που οι ΗΠΑ έχουν τελειοποιήσει κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Το πώς η Ουάσινγκτον μπορεί να συνεχίσει να το κάνει μένει να φανεί.

ΌΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Η Τουρκία ανοίγει μέτωπα και προσποιείται την… αδικημένη: Τι βλέπει η Αθήνα
• Ρεύμα: Το σχέδιο για diesel σε 5 μονάδες - Ο ρόλος της ΡΑΕ και το φυσικό αέριο που πρέπει να αντικατασταθεί
• Κυψέλη: Πέθαναν μόνοι και αβοήθητοι οι ηλικιωμένοι από θερμοπληξία και ασιτία
• Αλ Ζαουάχρι: Γιατί ο πραγματικός στόχος των ΗΠΑ ήταν το Αφγανιστάν και όχι ο γερασμένος τρομοκράτης