Ιράν: «Πρώτη φορά γίνεται τέτοιος αγώνας για την ελευθερία» - Η σκηνοθέτις, Σεπιντέ Φαρσί στο ethnos.gr για την εξέγερση στο όνομα της Μαχσά Αμινί

Oι αγώνες των γυναικών στο Ιράν, που εδώ και εβδομάδες διαμαρτύρονται στους δρόμους για τον θάνατο της Μαχσά Αμινί, κάνει τα πλήθη να κραυγάζουν. Η 22χρονη κοπέλα που συνελήφθη γιατί δεν φορούσε σωστά τη χιτζάμπ της, αφήνοντας μέρος των μαλλιών της ακάλυπτο, ήταν η αφορμή για να αρχίσει και πάλι η χώρα, μετά από χρόνια, να γράφει ιστορία.

Οι φωνές των ανθρώπων που μάχονται δεν βγαίνουν μόνο από γυναικεία στόματα και το γεγονός προσδίδει ακόμα μεγαλύτερη σημασία στον χαρακτήρα μιας επανάστασης, που όπως επισημαίνουν όσοι με κάποιον τρόπο γνωρίζουν την κατάσταση εκ των έσω, γίνεται για την ελευθερία. Να σημειωθεί πως το πραγματικό όνομα της 22χρονης ήταν Ζίνα Αμινί, το κουρδικό όμως «Ζίνα» απαγορεύτηκε από την κυβέρνηση και έτσι οι γονείς της επέλεξαν το «Μαχσά» για να είναι ασφαλής. Στο σπίτι η οικογένεια εξακολουθούσε να την αποκαλεί «Ζίνα».

Οι κοπέλες κόβουν τις κοτσίδες τους, καίνε τις μαντίλες τους, τολμούν να καταγγείλουν την αστυνομική βία, ενώνουν τα σώματά τους κι όλα αυτά κόντρα στα χειρότερα σενάρια, δεδομένου ότι η κρατική καταστολή στη χώρα δεν έχει κανένα μέτρο και διογκώνεται χωρίς όρια απέναντι σε όποιον εναντιώνεται στο καθεστώς. Οι συνεχείς διαμαρτυρίες που λαμβάνουν χώρα στο Ιράν και η έντονη προσπάθεια των Αρχών να τις καταπνίξουν αναδεικνύουν και πάλι στην επιφάνεια το θέμα των συνθηκών διαβίωσης των Ιρανών πολιτών, αλλά και την καταπίεση που υφίστανται - κυρίως- οι γυναίκες.

Ταξίδι χωρίς επιστροφή και λογοκρισία

Η Ιρανή σκηνοθέτις, Σεπιντέ Φαρσί, η οποία εδώ και χρόνια ζει μόνιμα στη Γαλλία, είναι ένας από τους ανθρώπους που έχει βιώσει στο έπακρο τη στέρηση βασικών δικαιωμάτων στην ιδιαίτερη πατρίδα της. Η ίδια στα 16 φυλακίστηκε από το καθεστώς, ενώ όταν βγήκε, της απαγορεύτηκε να συνεχίσει τις σπουδές της, τις οποίες τελικά ολοκλήρωσε από το σπίτι. Η Φαρσί αποπειράθηκε να ταξιδέψει στις ΗΠΑ, ποτέ όμως δεν της δόθηκε βίζα. Στη συνέχεια, έμεινε στο Παρίσι και μερικές μόνο φορές επισκέφτηκε την πατρίδα της.

Το 2008 γύρισε την ταινία της «Teheran sans autorisation», («Η Τεχεράνη χωρίς άδεια»), μόνη με το κινητό τηλέφωνο, χωρίς άδεια, ενώ αμέσως μετά, το 2009, δημιούργησε την τελευταία της ταινία στο Ιράν με τίτλο «The house under the water». Το φιλμ κυκλοφόρησε το 2010, όταν λογοκρίθηκε και συνελήφθη από την αστυνομία στο αεροδρόμιο ώστε να ανακριθεί. Από την ίδια διαδικασία πέρασαν και οι συνεργάτες της. Αυτό ήταν και το τελευταίο της ταξίδι στην πατρίδα. To 2014 γύρισε την ταινία «Red Rose» στην Αθήνα, η οποία επικεντρώνεται στις διαδηλώσεις του 2009 και εξιστορεί μια ιστορία αγάπης ανάμεσα σε μια φοιτήτρια και έναν αριστερό άνδρα που συμμετείχε στα γεγονότα του 1979 και είχε φυλακιστεί.

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που το Ιράν ταράζεται από αντίστοιχα γεγονότα, θα πει η σκηνοθέτις, περιγράφοντας στο ethnos.gr όσα έχει η ίδια βιώσει. Ανάλογης έντασης επεισόδια είχαν σημειωθεί το 2009, όταν οι πολίτες διαδήλωναν στους δρόμους, διαμαρτυρόμενοι για τη νοθεία στις εκλογές, αλλά και τον Οκτώβριο του 2019, που συνέβη το ίδιο λόγω των σοβαρών οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων, όταν οι άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους για την αύξηση στην τιμή των καυσίμων. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα κινήματα καταπνίγηκαν από το θεοκρατικό καθεστώς. Το ίδιο συνέβη και το 1999, όταν χιλιάδες φοιτητές διαδήλωναν ενάντια στη βίαιη αστυνομική επίθεση εναντίον φοιτητικών κοιτώνων. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων αυτών, εκατοντάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και θυσιάστηκαν στον βωμό ενός σκληρού καθεστώτος που ξέρει να επιβάλλει την καταστολή με κάθε μέσο.

Woman, life, liberty

«Η διαφορά στις πρόσφατες διαμαρτυρίες έγκειται αφενός στο μέγεθος που τις χαρακτηρίζει αλλά και στα ίδια τους τα κίνητρα, αφού γίνονται με στόχο την ελευθερία, την ελευθερία της έκφρασης, την ελευθερία για την ίδια τη ζωή. Και αυτό είναι που τις καθιστά τόσο μαζικές αλλά και σημαντικές. Το βασικό σύνθημα που ακούγεται στους δρόμους του Ιράν αυτές τις μέρες είναι το “Woman, life, liberty” κι αυτό είναι από μόνο του κάτι μεγάλο», σχολιάζει η κυρία Φαρσί, ενώ αναφέρεται και στην ουσιαστική συμμετοχή των ανδρών, που έδωσε στο κίνημα τα γνωρίσματα μιας ευρύτερης κοινωνικής διαμαρτυρίας, αποκτώντας ανοιχτά πολιτικό χαρακτήρα, με φράσεις εναντίον του ανώτατου ηγέτη, αγιατολάχ Χαμενεΐ.

«Οι άνδρες αγωνίζονται μαζί με τις γυναίκες και όλοι μαζί, με κάποιον τρόπο, είναι σαν να προσπαθούν να επανορθώσουν για το ιστορικό λάθος που έκαναν το 1979, δηλαδή να μην αντισταθούν την ώρα που θεμελιώδη δικαιώματα, όπως η ελευθερία στην ένδυση υφίστατο σοβαρούς περιορισμούς και η χιτζάμπ γινόταν υποχρεωτική. Πρόκειται για μια ζωτικής σημασίας στιγμή, καθώς οι περιορισμοί αφορούν τις ελευθερίες όλων των πολιτών, ανεξαρτήτως φύλου», συμπληρώνει, εξηγώντας τον τρόπο που οι εν λόγω διαδηλώσεις για πρώτη ίσως φορά κατέστησαν ευκολότερη τη δημιουργία αλληλεγγύης μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, αφού τη δεδομένη στιγμή ένωσαν τις φωνές τους άτομα όλων των κοινωνικών στρωμάτων.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας, η κυρία Φαρσί μιλά εκτενώς και για τον τρόπο που καθεστωτικοί ηθοποιοί, δημοσιογράφοι και σελέμπριτι, εργαζόμενοι σε μέσα ενημέρωσης που φημίζονται για την προπαγανδιστική τους γλώσσα, τώρα στηρίζουν τους διαδηλωτές αλλά και για τη σημασία του γεγονότος, αφού αποδεικνύεται πως ίσως κάτι αλλάζει.

Σχολιάζοντας το αν η ίδια θεωρεί πως υπάρχουν ταξικά χαρακτηριστικά στη βίαιη σύλληψη της Αμινί, επισημαίνει πως η κουρδική καταγωγή της κοπέλας κατά πάσα πιθανότητα έπαιξε ρόλο στη βίαιη καταστολή της. «Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο αυτό. Και στο παρελθόν έχουν καταγραφεί περιστατικά κατά τα οποία η χρήση βίας αυξάνεται σε άτομα συγκεκριμένων κατηγοριών, όπως οι Κούρδοι και άλλες εθνοτικές μειονότητες», σημειώνει η σκηνοθέτις.

Υπάρχουν περιθώρια για αλλαγή;

Το ερώτημα, όμως, που τίθεται σε αυτή την περίπτωση είναι αν η τρέχουσα κρίση μπορεί να έχει διαφορετική κατάληξη από τις προηγούμενες. «Είναι πολύ δύσκολο να γίνει κάποια πρόβλεψη», μου απαντά η κυρία Φαρσί. «Η εμπειρία μου έχει δείξει ότι το καθεστώς του Ιράν μπορεί να πάει πολύ μακριά για να καταστείλει μια εξέγερση. Καθοριστικό ρόλο θα παίξουν πολλοί παράγοντες, ανάμεσα στους οποίους είναι και η στάση της Δύσης. Οι άνθρωποι βρίσκονται στους δρόμους για ολόκληρα 24ωρα, όμως δεν ξέρω μέχρι πότε μπορεί να αντέξουν», θα πει στη συνέχεια.

Σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο θέμα, διεθνείς αναλυτές θέτουν το θέμα της Δύσης και παρουσιάζουν ένα δίλημμα, σημειώνοντας πως από τη μία πλευρά υπάρχει ο δρόμος της επιστροφής στη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν που ενδεχομένως δώσει μία λύση στην προσπάθεια εύρεσης εναλλακτικών πηγών ενέργειας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κι από την άλλη, εξηγούν πως ακριβώς αυτή η ανάγκη της να βρει ενεργειακές πηγές σε άλλες χώρες γίνεται αντιληπτή στην Τεχεράνη και την οδηγεί να αυξάνει τις απαιτήσεις της, για να επιστρέψει στη συμφωνία παρά τις συνεχιζόμενες κυρώσεις.

Χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο

Στην ερώτηση αν η ίδια η καλλιτέχνις επικοινωνεί με ανθρώπους στο Ιράν, δηλώνει πως το πράττει με δυσκολία, καθώς η κυβέρνηση έχει περιορίσει σε μεγάλο βαθμό την πρόσβαση των πολιτών στο διαδίκτυο. Υπογραμμίζει δε πως πολλοί από εκείνους που ζουν σε επαρχίες κοντά στα σύνορα, όπως στο Κουρδιστάν και το Κουζεστάν προσπαθούν να συνδεθούν στο διαδίκτυο, χρησιμοποιώντας το ίντερνετ της γειτονικής χώρας. Η κυβέρνηση του Ιράν έχει περιορίσει σημαντικά την πρόσβαση των περίπου 85 εκατομμυρίων κατοίκων της χώρας στο διαδίκτυο και η όποια κίνηση λειτουργεί υπό κρατική παρακολούθηση. Στο στόχαστρο είχαν μπει τα τελευταία χρόνια οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Το Facebook και το Twitter έχουν απαγορευτεί ενώ το Telegram, το YouTube και το TikTok λειτουργούν μετ’ εμποδίων, αφού συχνά μπλοκάρεται η λειτουργία τους. Η ομάδα NetBlocks που λειτουργεί ως παρατηρητής της λειτουργίας του διαδικτύου έκανε γνωστό ότι μετά το ξέσπασμα των ταραχών στο Ιράν με αφορμή τη Μαχσά Αμινί έχει διακοπεί η λειτουργία και των Instagram και WhatsApp.

Σημειώνεται ότι την Τετάρτη, η αστυνομία της χώρας, σε νέα της ανακοίνωση, προειδοποίησε ότι οι δυνάμεις της θα αντιταχθούν «με όλη τους την ισχύ» στους διαδηλωτές. «Σήμερα οι εχθροί της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και κάποιοι ταραχοποιοί προσπαθούν να διαταράξουν την τάξη και την ασφάλεια του έθνους χρησιμοποιώντας κάθε πρόφαση», ανακοίνωσε η διοίκηση της αστυνομίας. «Το προσωπικό της αστυνομίας θα αντιταχθεί με όλη του την ισχύ στις συνωμοσίες των αντεπαναστατών και των εχθρικών στοιχείων και θα δράσουν αποφασιστικά εναντίον όσων διαταράσσουν τη δημόσια τάξη και την ασφάλεια παντού στη χώρα», συνέχισε η ανακοίνωση, όπως μετέδωσε το πρακτορείο Fars.

Την ίδια ώρα, οι νεκροί πλησιάζουν τους 80, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσαν οι ιρανικές αρχές, περισσότεροι από 1.200 διαδηλωτές έχουν συλληφθεί από τις 16 Σεπτεμβρίου. Ανάμεσά τους βρίσκονται ακτιβιστές, δικηγόροι και δημοσιογράφοι. Η μη κυβερνητική οργάνωση Iran Human Rights (IHR), με έδρα το Όσλο, ανακοίνωσε τη Δευτέρα πως ανάμεσα στους νεκρούς βρίσκονται έξι γυναίκες και τέσσερα παιδιά, επισημαίνοντας ότι έχουν περιέλθει στην κατοχή της «βίντεο και πιστοποιητικά θανάτου που επιβεβαιώνουν τη χρήση πραγματικών σφαιρών εναντίον διαδηλωτών».

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Εκτός ελέγχου η Άγκυρα εκτοξεύει απειλές και δυναμιτίζει επικίνδυνα το κλίμα - Ηχηρή απάντηση της Αθήνας
• Coolio: Πέθανε στα 59 του ο ράπερ - Είχε ηχογραφήσει το διαχρονικό «Gangsta's Paradise»
• Έρχεται βαρύς χειμώνας: Η Ιστορία μας διδάσκει πώς αντιμετώπισαν οι νοικοκυρές την ανέχεια του 1942 – Τι έτρωγαν, τι έπιναν, πώς ζεσταίνονταν