Η Αϊτή στη μέγγενη του πληθωρισμού: Το εκρηκτικό κοκτέιλ φτώχειας, ελλείψεων στα καύσιμα και πολιτικού χάους αφήνει τις συμμορίες να αλυχτάνε

Εκτός ελέγχου άρχισε να βγαίνει τον περασμένο μήνα η ζωή στους δρόμους της Αϊτής, λίγες ώρες αφότου ο πρωθυπουργός της χώρας, Ariel Henry, ανακοίνωσε την κατάργηση των επιδοτήσεων στην αγορά καυσίμων η οποία και είχε σαν αποτέλεσμα τον διπλασιασμό των τιμών.

Καθώς οι διαδηλωτές έκλειναν τους δρόμους της πρωτεύουσας, Πορτ-ο-Πρενς, με σιδερένια οδοφράγματα και κορμούς δέντρων μάνγκο, η πιο ισχυρή από τις συμμορίες έκανε ένα δραστικό βήμα: έσκαψε χαρακώματα που εμποδίζουν την πρόσβαση στο μεγαλύτερο τερματικό σταθμό καυσίμων της χώρας, υποσχόμενη να μην υποχωρήσει μέχρι την παραίτηση του Henry, και τη μείωση των τιμών των καυσίμων και των βασικών αγαθών.

Η φτωχότερη χώρα του δυτικού κόσμου βρίσκεται στη μέγγενη του πληθωρισμού, τα εισοδήματα των πολιτών συμπιέζονται και οι εντάσεις φέρνουν την κοινωνία σε οριακό σημείο. Η μαινόμενη βία κάνει τους γονείς να φοβούνται να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο, τα καύσιμα και το νερό είναι ελάχιστα, νοσοκομεία, τράπεζες και παντοπωλεία παλεύουν να μείνουν ανοιχτά.

Η αποθήκη καυσίμων έχει τεθεί εκτός λειτουργίας, μετά τον αποκλεισμό της από τις συμμορίες στις 12 Σεπτεμβρίου, αποκόπτοντας από πολίτες, δομές και επιχειρήσεις περίπου 10 εκατομμύρια γαλόνια ντίζελ και βενζίνης και περισσότερα από 800.000 γαλόνια κηροζίνης που είναι αποθηκευμένα στο χώρο. Όσα βενζινάδικα δεν είναι ήδη κλειστά, ξεμένουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς από προμήθειες.

Η έλλειψη καυσίμων πρόσφατα ανάγκασε τα νοσοκομεία να περικόψουν κρίσιμες υπηρεσίες και ώθησε στο κλείσιμο επιχειρήσεων ύδρευσης. Τράπεζες και παντοπωλεία επίσης πασχίζουν να παραμείνουν ανοιχτά αφού τα μειωμένα αποθέματα καυσίμων - και οι υπέρογκες τιμές στα εναπομείναντα – καθιστούν τη μετακίνηση των εργαζομένων σχεδόν αδύνατη.

Στη μαύρη αγορά του Πορτ-ο-Πρενς, ένα γαλόνι βενζίνης κοστίζει 30 δολάρια -στις αγροτικές περιοχές πάνω από 40 δολάρια. Οι απελπισμένοι πολίτες περπατούν χιλιόμετρα προκειμένου να προμηθευτούν τρόφιμα και νερό, αφού τα δρομολόγια στα δημόσια μέσα μεταφοράς είναι εξαιρετικά περιορισμένα.

«Πλέον η Αϊτή βρίσκεται σε απόλυτο χάος», δηλώνει στο Associated Press ο κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο Wesleyan, Alex Dupuy, ο οποίος έχει καταγωγή από τη χώρα. «Ουσιαστικά οι συμμορίες κάνου ό,τι θέλουν, όπου θέλουν, όποτε θέλουν με πλήρη ατιμωρησία καθώς η αστυνομία δεν είναι σε θέση να τις θέσει υπό έλεγχο», συμπληρώνει. Σύμφωνα με τον ίδιο, η de facto κυβέρνηση του Henry «δεν φαίνεται να ενοχλείται καθόλου από το χάος και πιθανώς επωφελείται από αυτό, καθώς η κατάσταση τον βοηθά να παραμείνει στην εξουσία και να παρατείνει εις το διηνεκές την διεξαγωγή των εκλογών».

Η επιρροή των συμμοριών έχει αυξηθεί μετά τη δολοφονία του προέδρου της χώρας, Jovenel Moise, τον Ιούλιο του 2021. Αυτή τη στιγμή ελέγχουν περίπου το 40% του Πορτ-ο-Πρενς, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ. Οι συμμορίες αυτή τη στιγμή εξαπολύουν ένα ιδιότυπο αντάρτικο πόλεων προκειμένου να θέσουν υπό τον έλεγχό τους περισσότερα εδάφη. Σε αυτές τις μάχες εκατοντάδες Αϊτινοί -συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών - έχουν σκοτωθεί τους τελευταίους μήνες, ενώ πάνω από 20.000 κάτοικοι έχουν διωχθεί από τα σπίτια τους. Ο αριθμός των απαγωγών έχει αυξηθεί δραματικά.

Ο πρωθυπουργός Henry έχει δεσμευτεί για τη διεξαγωγή εκλογών μόλις είναι ασφαλές να το πράξει, αναγγέλλοντας, από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στις 24 Σεπτεμβρίου, ότι «δεν επιθυμώ να παραμείνω στην εξουσία περισσότερο απ’ όσο αυτό είναι απαραίτητο». «Η χώρα μου διέρχεται μια πολυδιάστατη κρίση, οι συνέπειες της οποίας απειλούν τη δημοκρατία και τα ίδια τα θεμέλια του κράτους δικαίου», δήλωσε ο ίδιος ο οποίος και καταδίκασε τις εκτεταμένες λεηλασίες και τη βία. «Οι υπεύθυνοι θα πρέπει να λογοδοτήσουν για τα εγκλήματά τους ενώπιον της ιστορίας και των δικαστηρίων», συμπλήρωσε. Για το θέμα τοποθετήθηκε από το βήμα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος υπογράμμισε ότι, η Αϊτή, είναι αντιμέτωπη με «βία συμμοριών που τροφοδοτείται από την πολιτική κατάσταση και μία τεράστια ανθρωπιστική κρίση».

Από το 2004 έως το 2017, οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ ενίσχυσαν την ασφάλεια της χώρας και βοήθησαν στην ανοικοδόμηση των πολιτικών θεσμών, μετά τη βίαιη εξέγερση που ανέτρεψε τον πρώην πρόεδρο Ζαν-Μπερτράν Αριστίντ. Προς το παρόν, έχει φύγει από το τραπέζι το σενάριο για οποιαδήποτε ξένη παρέμβαση στα εσωτερικά της χώρας. Η τοπική πολιτική ηγεσία έχει απορρίψει το ενδεχόμενο εξωτερικής βοήθειας, σημειώνοντας ότι τα μέλη των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ στην Αϊτή είναι υπεύθυνα για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, αλλά και την επιδημία χολέρας που ξέσπασε πριν από μία δεκαετία και άφησε πίσω της σχεδόν 10.000 νεκρούς.