Ανάλυση: Γιατί η Ρωσία επιμένει στους ισχυρισμούς περί «βρώμικης» βόμβας; Είναι πυρηνικό όπλο ή όχι; Οδηγίες προστασίας

Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία εισέρχεται σε μια απρόβλεπτη κλιμάκωση και με το Κίεβο να εξαπολύει σφοδρή αντεπίθεση για την ανακατάληψη της Χερσώνας και άλλων περιοχών, οι Ρώσοι πέραν των προειδοποιήσεων για «δύσκολες αποφάσεις», εξέφρασαν και μία ανησυχία: Ότι ενδεχομένως οι Ουκρανοί θα προσφύγουν στη χρήση «βρώμικης» βόμβας.

Την εν λόγω ανησυχία μετέφερε ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, στους ομολόγους του διαφόρων κρατών κατά το μπαράζ τηλεφωνικών επικοινωνιών που είχε μαζί τους κατά το Σαββατοκύριακο και οι ισχυρισμοί αυτοί επαναλήφθηκαν και μέσα στην εβδομάδα.

Τι είναι όμως η «βρώμικη» βόμβα;

Μια βρώμικη βόμβα είναι ένα όπλο που συνδυάζει συμβατικά εκρηκτικά, όπως ο δυναμίτης και ραδιενεργό υλικό όπως το ουράνιο. Συχνά αναφέρεται ως όπλο τρομοκρατών και όχι για χώρες, καθώς έχει σχεδιαστεί για να σκορπίζει φόβο και πανικό περισσότερο από την εξάλειψη οποιουδήποτε στρατιωτικού στόχου, εκτιμά το CNN. Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα αρνηθεί τις κατηγορίες της Μόσχας και ο υπουργός Εξωτερικών του Κιέβου κάλεσε επιθεωρητές του ΟΗΕ να επισκεφθούν την Ουκρανία για να δείξουν ότι «δεν έχουν τίποτα να κρύψουν».

Τι ισχυρίζεται η Ρωσία;

Χωρίς να παρέχει κανένα στοιχείο, συνεχίζει το CNN, η Μόσχα ισχυρίζεται ότι υπάρχουν επιστημονικά ιδρύματα στην Ουκρανία που στεγάζουν την τεχνολογία που απαιτείται για τη δημιουργία μιας βρώμικης βόμβας και κατηγορεί το Κίεβο ότι σχεδιάζει να τη χρησιμοποιήσει. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας δήλωσε στις 24 Οκτωβρίου ότι έχει πληροφορίες που δείχνουν ότι το Κίεβο σχεδιάζει μια πρόκληση που σχετίζεται με την έκρηξη μιας βρώμικης βόμβας.

«Ο σκοπός αυτής της πρόκλησης είναι να κατηγορήσει τη Ρωσία ότι χρησιμοποιεί όπλα μαζικής καταστροφής στο ουκρανικό θέατρο επιχειρήσεων και έτσι να ξεκινήσει μια ισχυρή αντιρωσική εκστρατεία στον κόσμο με στόχο να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στη Μόσχα», ισχυρίστηκε ο Igor Kirillov, ειδικός του ρωσικού υπουργείου Άμυνας.

Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού υποστήριξε τον συγκεκριμένο ισχυρισμό σε συνομιλία που είχε με τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν στις 23 Οκτωβρίου, σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο που γνωρίζει τη συνομιλία.

Πώς αντέδρασε ο κόσμος;

Οι ισχυρισμοί της Ρωσίας έχουν διαψευσθεί σθεναρά από την Ουκρανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Η Δύση με τη σειρά της κατηγόρησε τη Μόσχα ότι προσπαθεί να ξεκινήσει τη δική της επιχείρηση προβοκάτσιας. «Όλοι καταλαβαίνουν τα πάντα καλά, καταλαβαίνουν ποια είναι η πηγή κάθε βρώμικου που μπορεί να φανταστεί κανείς σε αυτόν τον πόλεμο», είπε ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι στη νυχτερινή του ομιλία στις 23 Οκτωβρίου.

Ο Λευκός Οίκος δήλωσε στις 24 Οκτωβρίου ότι «παρακολουθεί όσο καλύτερα μπορεί» οποιεσδήποτε πιθανές προετοιμασίες για τη χρήση μιας βρώμικης βόμβας στην Ουκρανία, αλλά δεν βλέπει τίποτα που να δείχνει την επικείμενη χρήση ενός τέτοιου όπλου.

Είναι μια βρώμικη βόμβα πυρηνικό όπλο;

Όχι. Η έκρηξη από μια βρώμικη βόμβα δημιουργείται από συμβατικά εκρηκτικά. Η έκρηξη από ένα πυρηνικό όπλο δημιουργείται από μια πυρηνική αντίδραση, όπως οι ατομικές βόμβες που έριξαν οι ΗΠΑ στην Ιαπωνία στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Μια πυρηνική βόμβα δημιουργεί μια έκρηξη που είναι χιλιάδες έως εκατομμύρια φορές πιο ισχυρή από οποιοδήποτε συμβατικό εκρηκτικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μια βρώμικη βόμβα», σύμφωνα με ένα ενημερωτικό δελτίο από το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (DHS).

Η έκρηξη από ένα πυρηνικό όπλο μπορεί να ισοπεδώσει ολόκληρες πόλεις. Για παράδειγμα, η ατομική βόμβα που έπεσε στο Ναγκασάκι το 1945 εξαφάνισε 2,6 τετραγωνικά μίλια (6,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα) της πόλης, σύμφωνα με το ICAN, τη Διεθνή Εκστρατεία για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων. Τα συμβατικά εκρηκτικά σε μια βρώμικη βόμβα μπορούν μόνο να ισοπεδώσουν ή να καταστρέψουν μερικά κτίρια.

Εν τω μεταξύ, το σύννεφο από μια πυρηνική έκρηξη θα μπορούσε να καλύψει δεκάδες έως εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, διασπείροντας λεπτά σωματίδια ραδιενεργού υλικού σε αυτήν την περιοχή, λέει το DHS. Το μεγαλύτερο μέρος του ραδιενεργού υλικού από μια βρώμικη βόμβα θα εξαπλωθεί σε μερικά τετράγωνα της πόλης ή μερικά τετραγωνικά χιλιόμετρα, σύμφωνα με το DHS.

Έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ βρώμικη βόμβα;

Όχι. Το 1995, Τσετσένοι αντάρτες τοποθέτησαν αλλά δεν κατάφεραν να πυροδοτήσουν μία βρώμικη βόμβα σε πάρκο της Μόσχας, σύμφωνα με το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. Υπήρξαν αναφορές ότι τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Αλ Κάιντα ή το ISIS έχουν κατασκευάσει ή προσπάθησαν να κατασκευάσουν μια βρώμικη βόμβα, αλλά καμία δεν πυροδοτήθηκε ποτέ.

Είναι θανατηφόρο το πυρηνικό υλικό σε μια βρώμικη βόμβα;

Το DHS λέει ότι είναι απίθανο μια βρώμικη βόμβα να εκπέμπει αρκετά υψηλές δόσεις ακτινοβολίας «για να προκαλέσει άμεσες επιπτώσεις στην υγεία ή θανάτους σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων».

Το Υπουργείο Υγείας του Τέξας εξηγεί γιατί:  Για να κατασκευαστεί μια βρώμικη βόμβα ικανή να μεταφέρει θανατηφόρες δόσεις ακτινοβολίας, θα χρειαζόταν μεγάλες ποσότητες θωράκισης από μόλυβδο ή χάλυβα για να αποτρέψει το υλικό να σκοτώσει τους κατασκευαστές του κατά την κατασκευή, λέει.

Αλλά η χρήση τέτοιου υλικού θωράκισης θα έκανε τη βόμβα ογκώδη και δύσκολη στην κίνηση ή την ανάπτυξη, πιθανότατα απαιτώντας βαρύ εξοπλισμό και εργαλεία απομακρυσμένου χειρισμού και θα περιόριζε πόσο μακριά θα μπορούσε να εξαπλωθεί η ακτινοβολία, σύμφωνα με την κρατική υπηρεσία του Τέξας.

Τι γίνεται με την έκθεση στην ακτινοβολία;

Η ακτινοβολία που παράγεται από μια βρώμικη βόμβα θα προκαλούσε παρόμοια επίπεδα έκθεσης με την ποσότητα που λαμβάνεται κατά τη διάρκεια των οδοντιατρικών ακτινογραφιών, σύμφωνα με τις υπηρεσίες υγείας του Τέξας.

«Είναι σαν να διαλύεις έναν βράχο. Εάν κάποιος ήταν να σας πετάξει έναν μεγάλο βράχο, πιθανότατα θα πονούσε και μπορεί να σας προκαλέσει σωματική βλάβη. Αν πάρουν τον ίδιο βράχο και τον σπάσουν σε κόκκους άμμου και μετά σου ρίξουν την άμμο, οι πιθανότητες να σου προκαλέσει πραγματική ζημιά είναι σημαντικά μικρότερες».

Η σοβαρότητα της ασθένειας ακτινοβολίας επηρεάζεται από την έκθεση με την πάροδο του χρόνου, σύμφωνα με το DHS. Τα προληπτικά μέτρα μπορεί να είναι τόσο απλά όσο η απομάκρυνση. «Το περπάτημα ακόμη και σε μικρή απόσταση από τη σκηνή (της έκρηξης) θα μπορούσε να προσφέρει σημαντική προστασία, καθώς το επίπεδο δόσης μειώνεται δραματικά με την απόσταση από την πηγή», λέει το DHS.

Οι άνθρωποι θα πρέπει επίσης να καλύπτουν τις μύτες και το στόμα τους για να αποφύγουν την κατάποση ακτινοβολίας, να μπαίνουν σε εσωτερικούς χώρους για να ξεφύγουν από οποιοδήποτε σύννεφο σκόνης, να πετούν τα ρούχα τους σε πλαστική σακούλα και στη συνέχεια να πλένουν απαλά το δέρμα τους για να αφαιρέσουν τους ρύπους, λέει το DHS.