Γιατί ο στρατός χάνει έναν πόλεμο: Τα μαθήματα που διδάσκει η ιστορία και που ίσως... μάθει ο Πούτιν στην Ουκρανία

Ήταν ένα από τα πιο παράξενα επεισόδια στη στρατιωτική ιστορία, ένα γεγονός τόσο ασυνήθιστο που αρχικά αντιμετωπίστηκε ως μύθος. Στις 8:30 μ.μ. την παραμονή των Χριστουγέννων του 1914 στα υγρά και λασπωμένα πεδία μάχης της βόρειας Ευρώπης κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ένας Βρετανός στρατιώτης έστειλε μια αναφορά στο αρχηγείο: Οι Γερμανοί στρατιώτες έχουν φωτίσει τα χαρακώματά τους και τραγουδούν τα κάλαντα, ενώ εύχονται στους Βρετανούς στρατιώτες καλά Χριστούγεννα.

Οι Βρετανοί αξιωματικοί διέταξαν τους άνδρες τους να σιωπήσουν, αλλά ήταν πολύ αργά. Ένας Βρετανός στρατιώτης απάντησε με τη δική του χορωδία του The First Noel. Ένας Γερμανός στρατιώτης φώναξε μέσα από το No Man's Land - το γεμάτο συρματοπλέγματα, θανατηφόρο ενδιάμεσο έδαφος που χώριζε τους στρατούς - «Βγες έξω, Άγγλε στρατιώτη, βγες εκεί έξω σε μας».

Οι στρατιώτες βγήκαν από τα χαρακώματά τους και συναντήθηκαν στη μέση. Το ίδιο έκαναν και άλλοι, συγκεντρώθηκαν για να ανταλλάξουν σοκολάτες, κρασί και αναμνηστικά. Οργάνωσαν ακόμη και έναν αγώνα ποδοσφαίρου, τον οποίο κέρδισαν οι Γερμανοί με 3-2.

Οι περισσότεροι από τους στρατιώτες που έδωσαν τα χέρια εκείνη την ομιχλώδη παραμονή των Χριστουγέννων θα ήταν νεκροί πριν τελειώσει ο πόλεμος τέσσερα χρόνια αργότερα. Αλλά επιστολές από επιζώντες και κοκκώδεις ασπρόμαυρες φωτογραφίες αποδεικνύουν ότι δεν ήταν μύθος. Υπολογίζεται ότι 100.000 στρατιώτες και στις δύο πλευρές αρνήθηκαν απλώς να πολεμήσουν επειδή ήταν πολύ εξαντλημένοι και κουρασμένοι. Η χριστουγεννιάτικη ανακωχή διήρκεσε ακόμη και μέχρι την Πρωτοχρονιά σε ορισμένα μέρη.

Περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα, υπάρχουν λίγες πιθανότητες οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί στρατιώτες να κάνουν ο ένας στον άλλον δώρα αυτόν τον χειμώνα. Αλλά η ιστορία της χριστουγεννιάτικης εκεχειρίας είναι ένα παράδειγμα ενός ιδιόμορφου χαρακτηριστικού του πολέμου που προσφέρει μια προειδοποίηση στον πολιορκημένο ρωσικό στρατό στην Ουκρανία:

Υπάρχουν στιγμές στην ιστορία όπου ολόκληροι στρατοί σταματούν ξαφνικά να πολεμούν, αν και είναι ισάξιοι ή και αριθμητικά ανώτεροι από τον εχθρό τους. Τι είναι αυτό που κάνει έναν στρατό να χάνει τη θέλησή του να πολεμήσει; Και με ποιους τρόπους θα μπορούσε αυτό να ισχύσει και για τις ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία;

Αυτά είναι τα ερωτήματα που έθεσε το CNN σε βετεράνους πολέμου και στρατιωτικούς ιστορικούς.

Χάνουν την πίστη στον σκοπό τους

O ΜακΚόσλαντ έχει δει με τα ίδια του τα μάτια έναν κουρασμένο στρατό να χάνει τη θέλησή του να πολεμήσει.

Όπως λέει ο ίδιος, διοικούσε ένα τάγμα κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου το 1990-1991 και είδε τόσους πολλούς Ιρακινούς στρατιώτες να παραδίδονται, που η μονάδα του δεν είχε χώρο για όλους τους αιχμαλώτους. Κατέληξαν μάλιστα να τους δίνουν νερό και να τους δείχνουν τον δρόμο προς τα πίσω.

Ένα πιο πρόσφατο παράδειγμα ήταν εκείνο του Αφγανιστάν.

Εν μέσω της απόσυρσης του αμερικανικού στρατού από τη χώρα το 2021, ο Εθνικός Στρατός του Αφγανιστάν κατέρρευσε. Επέτρεψαν στους Ταλιμπάν να πάρουν γρήγορα τον έλεγχο, παρ’ όλο που οι ΗΠΑ είχαν επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια στην εκπαίδευσή τους.

Εάν ρωτούσε κανείς έναν Αφγανό στρατιώτη γιατί πολεμάει, θα απαντούσε ότι το κάνει για να πληρωθεί.

Φαίνεται λοιπόν ότι ο αφγανικός στρατός δεν είχε πίστη στον σκοπό για τον οποίο πολεμούσε, σε αντίθεση με τους μαχητές των Ταλιμπάν.

Χάνουν την πίστη στους ηγέτες τους

Κάθε πόλεμος έχει και κάποιες αντιπροσωπευτικές εικόνες και το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση της Ουκρανίας. Κάποιες μάλιστα από αυτές τις εικόνες υπογραμμίζουν έντονα την αντίθεση μεταξύ του Ρώσου πρόεδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ουκρανού ομολόγου του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Πρόσφατες φωτογραφίες του Πούτιν τον δείχνουν να φοράει κοστούμι και να κάθεται μόνος του στην κεφαλή ενός πολύ μακριού τραπεζιού σε ένα αποστειρωμένο δωμάτιο με κάποιον στρατηγό ή άλλον αξιωματούχο να βρίσκεται στην άλλη πλευρά. Η περιγραφή αυτών των φωτογραφιών θα μπορούσε κάλλιστα να είναι: «Παρανοϊκός και απομονωμένος δικτάτορας εν δράσει».

Οι φωτογραφίες του Ζελένσκι, από την άλλη, τον δείχνουν να στέκεται μαζί με τους συμβούλους του στο Κίεβο τη νύχτα και να δεσμεύεται να μην εγκαταλείψει την πόλη παρ’ όλο που ο ίδιος και η οικογένειά του κινδυνεύουν.

Άλλες φωτογραφίες τον δείχνουν ταλαιπωρημένο και αξύριστο, να αγκαλιάζεται με στρατιώτες στην πρώτη γραμμή.

Χάνουν την υποστήριξη της χώρας τους

Η δυσαρέσκεια που επικρατεί μεταξύ των Ρώσων πολιτών θα μπορούσε να επεκταθεί και στον στρατό, αναφέρει ο ειδικός σε στρατιωτικά ζητήματα, Καρλ φον Κλάουσερβιτς, προσθέτοντας ότι υπάρχουν ήδη τέτοια σημάδια καθώς χιλιάδες άνδρες εγκαταλείπουν τη Ρωσία προκειμένου να μην επιστρατευθούν.

Όπως όλα δείχνουν, ο παράγοντας του ζήλου φαίνεται να είναι προς όφελος των Ουκρανών.

Οι άνδρες και οι γυναίκες του στρατού τους γνωρίζουν για τι πράγμα πολεμούν.

«Το κίνητρο των Ουκρανών αποτελεί ίσως την πιο ισχυρή κινητήρια δύναμη που μπορεί να έχει ένας στρατιώτης – την υπεράσπιση της χώρας, των οικογενειών και των σπιτιών τους», λέει ο ΜακΚόσλαντ.

Το μεγάλο ερώτημα για τους Ρώσους τον χειμώνα

Πολλοί Ρώσοι στρατιώτες ανακαλύπτουν αυτό που συνειδητοποίησαν και κάποιοι Αμερικανοί στρατιώτες στο Βιετνάμ – ότι πολεμούν για ένα ψέμα.

Ο Τζον Κέρι, ένας βετεράνος του Βιετνάμ και αργότερα γερουσιαστής που στράφηκε ενάντια στον πόλεμο, κατά τη διάρκεια μιας ακρόασης στο Κογκρέσο το 1971, δήλωσε τα εξής:

«Πώς ζητάς από κάποιον να γίνει ο τελευταίος που θα πεθάνει για ένα λάθος;».

Αυτό είναι ένα ερώτημα που ίσως αρχίσει να στοιχειώνει τους Ρώσους στρατιώτες στην Ουκρανία αυτό τον χειμώνα. Αν ο Πούτιν δεν τους δώσει μια ικανοποιητική απάντηση που να τους πείσει ότι αξίζει να συνεχίσουν να πολεμούν, είναι πιθανό να αρχίσουν να εγκαταλείπουν μαζικά τη μάχη.

Και μια παγωμένη νύχτα του χειμώνα, όταν δεν θα ακούγονται κάλαντα αλλά ο ρόγχος ανθρώπων που πεθαίνουν, τότε οι Ρώσοι στρατιώτες ίσως ρωτήσουν ο ένας τον άλλον:

«Πώς ζητάς από κάποιον να γίνει ο τελευταίος που θα πεθάνει για ένα λάθος;».

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Γιάννης Μάρκου: Παραδόθηκε ο 26χρονος για την επίθεση με μαχαίρι στη Νέα Ερυθραία
• «Πάγος» στο Λασίθι μετά την τραγωδία: «Είμαστε σοκαρισμένοι», λέει ο πρόεδρος Ξενοδόχων - Προσπαθούσαν να απεγκλωβίσουν τη γυναίκα τέσσερις ώρες
• Θεσσαλονίκη: Τον γνώρισε μέσω Facebook και την βίαζε επί 24 ώρες - «Σταματούσε μόνο όταν έχανα τις αισθήσεις μου»
• Πλειστηριασμοί: Αναζητείται «βελούδινη» λύση για τους servicers και τον «Ηρακλή»
• Ο κόσμος μας θα ήταν πολύ καλύτερος αν όλοι οι πατεράδες έδιναν αυτή την απάντηση στα παιδιά τους για το τι σημαίνει να είναι κάποιος γκέι