Τρομοκρατικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες: 5 σημεία για την ιστορική δίκη - Η 23χρονη που επέλεξε την ευθανασία και οι συγκλονιστικές μαρτυρίες

Μία από τις πιο «σκοτεινές» ημέρες της ιστορίας: Στις 22 Μαρτίου 2016, δύο συντονισμένες επιθέσεις αυτοκτονίας συγκλόνισαν την πρωτεύουσα του Βελγίου, τις Βρυξέλλες, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 32 άνθρωποι και να τραυματιστούν περισσότεροι από 300.

Η πρώτη επίθεση πραγματοποιήθηκε στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών στο Zaventum, όπου δύο εκρήξεις αυτοκτονίας σημειώθηκαν στην αίθουσα αναχωρήσεων του αεροδρομίου στις 7:58 π.μ. τοπική ώρα (06:58 ώρα Ελλάδας).

«Στεκόμουν στην ουρά για να πετάξω πίσω στην πατρίδα μου στην Μπογκοτά της Κολομβίας. Ξαφνικά, άκουσα μια έκρηξη και μπορούσα να δω μόνο ένα είδος "λάμψης" μπροστά μου για μερικά λεπτά. Θυμάμαι ότι το σώμα μου ζεστάθηκε και ένιωσα σαν να με χτυπούσαν πολλά αντικείμενα. Ήταν όλα πολύ μπερδεμένα, αλλά αμέσως κατάλαβα ότι επρόκειτο για τρομοκρατική επίθεση», δήλωσε στο Al Jazeera ο Felipe Duque, ο οποίος βρισκόταν εκείνη την περίοδο στις Βρυξέλλες για δουλειά.

«Τραυματίστηκα σοβαρά και ήμουν σε κώμα για τρεις εβδομάδες μετά τις επιθέσεις», πρόσθεσε.

Μια ώρα μετά τις επιθέσεις στο αεροδρόμιο, άλλη μία βόμβα εξερράγη στο μεσαίο βαγόνι του τρένου της γραμμής 5, την ώρα που έφτανε στον σταθμό του μετρό Malbeek.

«Ήμουν σε αυτό το τρένο και η δυνατή έκρηξη επηρέασε την ακοή μου», δήλωσε στο Al Jazeera ο Nic Reynaert, δικηγόρος με έδρα τις Βρυξέλλες.

Οι δράστες της επίθεσης

Το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) ανέλαβε την ευθύνη και τρεις από τους δράστες της ομάδας -ο Khalid el-Bakraoui, ο Ibrahim el-Bakraoui και ο Najim Laachraoui- σκοτώθηκαν επίσης στις επιθέσεις.

Ο Σαρλ Μισέλ, πρωθυπουργός του Βελγίου εκείνη την περίοδο, αναφέρθηκε στις επιθέσεις ως «τυφλές, βίαιες και δειλές». Η χώρα αύξησε επίσης το επίπεδο απειλής στο υψηλότερο επίπεδο και κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος.

Έκτοτε, οι αστυνομικές Αρχές του Βελγίου έχουν συλλάβει 10 άνδρες που φέρονται να εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στις επιθέσεις. Ορισμένοι από τους κατηγορούμενους είναι επίσης ύποπτοι για διασυνδέσεις με τις επιθέσεις του Νοεμβρίου 2015 στο Παρίσι της Γαλλίας.

Εξήμισι χρόνια αργότερα, η δίκη αυτών των 10 ανδρών ξεκινά στις 5 Δεκεμβρίου στο Ανώτατο Δικαστήριο του Βελγίου -το δικαστήριο που ασχολείται με τις μεγαλύτερες ποινικές υποθέσεις της χώρας και ήταν επίσης η πρώην έδρα του ΝΑΤΟ στο Βέλγιο.

Ο κύριος Γάλλος ύποπτος στο εδώλιο του κατηγορουμένου στις 30 Νοεμβρίου επιβεβαίωσε την ταυτότητά του κατά την έναρξη της διαδικασίας: «Abdeslam Salah, 33 ετών, ηλεκτρολόγος μηχανικός».

Μόνο ένας από τους εννέα κατηγορούμενους που ήταν παρόντες, ο 30χρονος Osama Krayem, αρνήθηκε να σηκωθεί όρθιος καθώς παρουσιάστηκε στο δικαστήριο υψηλής ασφαλείας. Ένας 10ος ύποπτος, ο 33χρονος Oussama Atar, πιστεύεται ότι έχει σκοτωθεί στη Συρία.

Ακολουθούν πέντε πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τη δίκη, όπως τα παρουσιάζει το Al Jazeera.

Μία κρίσιμη δίκη

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ποινική δίκη που έχει διεξαχθεί ποτέ στο Βέλγιο και αναμένεται να διαρκέσει μήνες.

Η έναρξη αυτής της δίκης αποτελεί επίσης ένα βήμα προς τα εμπρός στον αγώνα του Βελγίου και της Ευρώπης κατά της «ριζοσπαστικοποίησης», σύμφωνα με την ποινικολόγο Olivia Venet που εδρεύει στις Βρυξέλλες.

«Πρόκειται για μια δίκη των κατηγορουμένων και θα διερευνήσει νομικά τι συνέβη εκείνη τη μοιραία ημέρα του Μαρτίου και θα διασφαλίσει ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη στα θύματα», δήλωσε στο Al Jazeera η Venet, η οποία είναι μέλος μιας ομάδας δικηγόρων που εκπροσωπούν τα θύματα των επιθέσεων.

«Αν και η ετυμηγορία του δικαστηρίου μπορεί να πάρει χρόνο, το γεγονός ότι η δίκη αυτή αρχίζει δείχνει επίσης ότι το Βέλγιο επιθυμεί να καταπολεμήσει τη ριζοσπαστικοποίηση σύμφωνα με το κράτος δικαίου», πρόσθεσε η ίδια.

Για τον Duque, τον άνδρα που βρισκόταν στο αεροδρόμιο την ώρα της επίθεσης, η δίκη είναι μία στιγμή που θα δώσει στα θύματα μια ισχυρότερη φωνή.

«Τα τελευταία χρόνια, αισθάνομαι ότι όλη η προσοχή έχει στραφεί στους κατηγορούμενους. Ναι, είναι σημαντικό να καταπολεμήσουμε την τρομοκρατία και να διασφαλίσουμε την τιμωρία τους. Αλλά ως θύματα, πολλά από αυτά εξακολουθούν να υποφέρουν σωματικά και ψυχικά και νιώθουν ότι έχουν ξεχαστεί. Ορισμένα θύματα δεν έχουν λάβει αρκετή υποστήριξη από την κυβέρνηση για να καλύψουν όλα τα ιατρικά τους έξοδα», δήλωσε.

«Αλλά με την έναρξη της δίκης, είναι μια ευκαιρία για τη βελγική κυβέρνηση, τα μέσα ενημέρωσης και την κοινωνία να ακούσουν τα θύματα για άλλη μία φορά και να καλύψουν τις ανάγκες μας», είπε.

Τα «γυάλινα κουτιά» που καθυστέρησαν τη δίκη

Η δίκη επρόκειτο αρχικά να ξεκινήσει τον Οκτώβριο του 2022. Αλλά καθυστέρησε αφού η προκαταρκτική ακρόαση τον Σεπτέμβριο κατέληξε σε διαμάχη σχετικά με τα «γυάλινα κουτιά».

Οι βελγικές αστυνομικές Αρχές είχαν εγκαταστήσει γυάλινα κουτιά για τους κατηγορούμενους στο δικαστήριο για «μέγιστη ασφάλεια».

Ενώ τα κουτιά αερίζονταν και τα έγγραφα μπορούσαν να περάσουν μέσα από αυτά, οι δικηγόροι ενός από τους κατηγορούμενους, του Salah Abdeslam -ο οποίος έχει ήδη φυλακιστεί για τον ρόλο του στις επιθέσεις στο Παρίσι το 2015- δήλωσαν ότι το κουβούκλιο υποβάθμισε τα δικαιώματα της υπεράσπισης.

Αυτό οδήγησε τον πρόεδρο του δικαστηρίου να αποφανθεί ότι τα γυάλινα κουβούκλια για τους κατηγορούμενους παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και μέχρι να βρεθεί εναλλακτική λύση, η δίκη έπρεπε να αναβληθεί.

Τώρα όμως αυτό έχει τροποποιηθεί, σύμφωνα με τη Venet, και ο χώρος των κατηγορουμένων στο δικαστήριο είναι ενιαίος και κοινόχρηστος χώρος.

Η Venet αναγνώρισε επίσης ότι, αν και η καθυστέρηση της δίκης δεν είναι ιδανική για τα θύματα, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι κάθε πτυχή της ποινικής διαδικασίας είναι διεξοδική.

«Αμέσως μετά τις επιθέσεις, μας πήρε πολύ χρόνο για να ταυτοποιήσουμε σωστά τους υπόπτους, να ελέγξουμε διπλά τις καταθέσεις των μαρτύρων και επίσης να συντονίσουμε τα πορίσματά μας με τους δικαστές στη Γαλλία, δεδομένου ότι ορισμένοι από τους δράστες είχαν διασυνδέσεις με τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι το 2015», εξήγησε η δικηγόρος.

«Οι περίπλοκες ποινικές υποθέσεις στο Βέλγιο συνήθως χρειάζονται ένα ή δύο χρόνια για να εκδοθεί η ετυμηγορία. Αυτή η υπόθεση είναι μεγάλη, με υπόπτους και θύματα από διαφορετικές εθνικότητες. Έτσι, έπρεπε να πάρουμε τον χρόνο μας για την έρευνα της υπόθεσης, ώστε να αποδοθεί η δικαιοσύνη αποτελεσματικά», πρόσθεσε.

Εν τω μεταξύ, η δίκη θα έχει και δημόσιο σώμα ενόρκων, το οποίο έχει επιλεγεί στις 30 Νοεμβρίου.

Αλλά ο Pieter Van Ostaeyen, ιστορικός και ερευνητής για τις ένοπλες επιθέσεις στο Βέλγιο, δήλωσε ότι αυτή η πτυχή της δίκης δεν είναι ιδανική.

«Η επιλογή ενός σώματος ενόρκων που αποτελείται από ανθρώπους της κοινωνίας αντί για επαγγελματίες που έχουν γνώση των υποθέσεων τρομοκρατίας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια απόφαση που θα βασίζεται αποκλειστικά στο συναίσθημα», δήλωσε στο Al Jazeera.

Ωστόσο, η Venet υποστηρίζει ότι οι περισσότερες ποινικές υποθέσεις στο Βέλγιο προχωρούν με δημόσιο σώμα ενόρκων.

Τι θέλουν τα θύματα;

Για τα θύματα και τις οικογένειές τους, η έναρξη της δίκης είναι κάτι που ελπίζουν ότι θα τους δώσει ένα κλείσιμο μετά τα όσα φρικτά βίωσαν τον Μάρτιο του 2016.

Ορισμένοι από αυτούς αναμένεται να παραστούν στη δίκη και για όσους δεν μπορούν, θα καταστεί δυνατή η διαδικτυακή παρακολούθηση.

«Δεν θα μπορέσω ποτέ να συγχωρήσω τους κατηγορούμενους, γιατί αυτό που έκαναν άλλαξε τη ζωή μου για πάντα. Έχω τέσσερα παιδιά και τότε, το μικρότερο παιδί μου ήταν μόλις τριών ετών. Απλά ξέχασα πώς να είμαι μητέρα εξαιτίας του μετατραυματικού σοκ από το οποίο υπέφερα», δήλωσε η Ingels -που ήταν στο αεροδρόμιο την ημέρα της επίθεσης- στο Al Jazeera.

«Ακόμα και σήμερα, παίρνω αντικαταθλιπτικά και ηρεμιστικά, επειδή έχω ακόμα πολλούς εφιάλτες από εκείνη την ημέρα. Ελπίζω ότι αυτή η δίκη θα μου επιτρέψει να προχωρήσω μπροστά και ίσως να κλείσω αυτή τη σελίδα», πρόσθεσε.

Εν τω μεταξύ, ο Reynaert, θύμα που γλίτωσε από την επίθεση στον σταθμό του μετρό Maelbeek, τόνισε ότι τα θύματα χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη από την κυβέρνηση.

«Μέχρι στιγμής, ήταν ένα αστείο, επειδή τα θύματα έχουν απλώς ξεχαστεί. Όλα τα χρήματα χρησιμοποιούνται για τη δίκη των κατηγορουμένων. Θα τιμωρηθούν, αλλά και πάλι θα έχουν καλύτερη μεταχείριση στη φυλακή, θα παίρνουν φαγητό, θα έχουν δικαίωμα σε εκπαίδευση. Εν τω μεταξύ, εμείς πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε», δήλωσε.

Ο Duque συμμερίστηκε παρόμοια άποψη.

«Έχω έναν ισχυρό δεσμό με το Βέλγιο, αφού έζησα εκεί για πέντε χρόνια και αγαπώ τη χώρα. Αλλά με αυτή την επίθεση, η δικαιοσύνη θα αποδοθεί πραγματικά αν όλα τα θύματα αποζημιωθούν και λάβουν περισσότερη υποστήριξη από την κυβέρνηση», δήλωσε.

Ενώ ο Duque υποστηριζόταν οικονομικά από τον εργοδότη του στο Βέλγιο, αυτός και πολλά άλλα θύματα αναζήτησαν ψυχική και νομική υποστήριξη από το Life4Brussels, το οποίο ιδρύθηκε μία ημέρα μετά τις επιθέσεις για την υποστήριξη των θυμάτων.

Δύο μήνες μετά τις επιθέσεις, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Δικαιοσύνης του Βελγίου είχε αυξήσει το επίπεδο οικονομικής στήριξης, επιτρέποντας στα θύματα να διεκδικήσουν έως και 125.000 ευρώ (περίπου 130.000 δολάρια) για ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης δημιούργησε επίσης ένα τμήμα με συντονιστικό ρόλο για τα θύματα και το μετά της επίθεσης, αλλά ορισμένα θύματα χρειάστηκε ακόμη να αγωνιστούν για την αποζημίωση.

«Χρειάστηκε λίγος χρόνος για να με αναγνωρίσει η βελγική κυβέρνηση ως θύμα, επειδή δεν είχα τραυματιστεί σωματικά. Αλλά ήμουν ακόμα στο αεροδρόμιο και είχα πολλά προβλήματα ψυχικής υγείας μετά τις επιθέσεις. Η κυβέρνηση χρειαζόταν να έχεις νοσηλευτεί για τουλάχιστον μία ημέρα για να αποζημιωθείς», δήλωσε στο Al Jazeera η Sylvie Ingels, θύμα με έδρα τις Βρυξέλλες, η οποία επίσης επέζησε από τις επιθέσεις στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών.

«Αγωνίστηκα για υποστήριξη ώστε να έχω την οικονομική δυνατότητα να πάω σε ψυχολόγο και τελικά την πήρα, αλλά πολλά άλλα θύματα εξακολουθούν να αγωνίζονται. Έτσι, η έναρξη της δίκης ελπίζουμε ότι θα ενισχύσει τους αγώνες των θυμάτων τα τελευταία εξήμισι χρόνια και θα φέρει περισσότερη κυβερνητική υποστήριξη», πρόσθεσε.

Πώς η δίκη επηρεάζει την προσέγγιση του Βελγίου στη ριζοσπαστικοποίηση;

Ο Van Ostaeyen υπογράμμισε επίσης ότι η έναρξη της δίκης είναι μία στιγμή που το Βέλγιο πρέπει να θυμηθεί να συνεχίσει να αντιμετωπίζει τη ριζοσπαστικοποίηση.

«Το 2016, οι τρομοκρατικές δραστηριότητες του Ισλαμικού Κράτους και οι πρωτοβουλίες ριζοσπαστικοποίησης στην Ευρώπη ήταν σε πολύ υψηλό επίπεδο. Έκτοτε οι δραστηριότητές τους είναι πιο μικρής κλίμακας και λαμβάνουν χώρα στην Αφρική, τη Συρία και το Ιράκ. Ενώ το επίσημο επίπεδο τρομοκρατικής απειλής εξακολουθεί να παραμένει υψηλό στο Βέλγιο και οι προσπάθειες ασφαλείας έχουν επεκταθεί, δεν έχω δει νέες πρωτοβουλίες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης», δήλωσε.

«Πολλοί από τους κατηγορούμενους ριζοσπαστικοποιήθηκαν επειδή δεν ένιωσαν ποτέ πραγματικά σαν στο σπίτι τους στην Ευρώπη. Θυμάμαι τον εκπρόσωπο της Sharia4Be -μιας βελγικής οργάνωσης ριζοσπαστικοποίησης- να λέει ότι στο Βέλγιο θεωρούνται Μαροκινοί και στο Μαρόκο θεωρούνται Βέλγοι, γεγονός που τους κάνει να αισθάνονται ότι δεν ανήκουν πουθενά. Έτσι, αυτό τους κάνει να εντάσσονται σε τρομοκρατικές ομάδες όπου αισθάνονται ότι ανήκουν», δήλωσε ο Ostaeyen, προσθέτοντας πως είναι σημαντικό για το Βέλγιο να το αντιμετωπίσει αυτό βελτιώνοντας τις υπάρχουσες πρωτοβουλίες ένταξης.

Τα μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε

Οι Duque και Ingels ελπίζουν ότι αυτή η υπόθεση θα τους δώσει ένα τέλος και θα αντιμετωπίσει την «τρομοκρατία», τονίζοντας ωστόσο ότι όλη αυτή η δοκιμασία δεν πρέπει να προκαλέσει μίσος προς τους μουσουλμάνους.

«Ορισμένοι από τους κατηγορούμενους ζούσαν στη γειτονιά Molenbeek των Βρυξελλών, η οποία έχει πάρει την ετικέτα της "τρομοκρατικής γειτονιάς" και οι άνθρωποι που πιστεύουν στο Ισλάμ και ζουν εκεί, συνεχίζουν να στιγματίζονται. Αυτό πρέπει να σταματήσει», δήλωσε ο Duque, συμπληρώνοντας ότι δεν κρατάει κακία στους μουσουλμάνους μετά τις επιθέσεις και πιστεύει ότι οι «τρομοκράτες» δεν έχουν θρησκεία.

«Ο σύζυγός μου είναι μαροκινής καταγωγής και εμείς οι ίδιοι είμαστε μουσουλμάνοι. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι αν κάποιος έκανε κάτι τέτοιο στο Μαρόκο, θα έπαιρνε την πιο σκληρή ποινή. Σκληρότερη από αυτή που προβλέπεται στο Βέλγιο», δήλωσε ο Ingels.

«Το πιο σημαντικό που πρέπει να θυμόμαστε στις υποθέσεις τρομοκρατίας είναι ότι οι κατηγορούμενοι λαμβάνουν την αυστηρότερη ποινή και τα θύματα λαμβάνουν τη μέγιστη δυνατή υποστήριξη», είπε.

Η γυναίκα που υποβλήθηκε σε ευθανασία επειδή δεν άντεξε το «βάρος»

Οι ιστορίες των ανθρώπων που βίωσαν τις επιθέσεις είναι πολλές και συγκλονιστικές. Χαρακτηριστική αυτή της Shanti De Corte που βρισκόταν το 2016 στο αεροδρόμιο και ήταν μόλις 17 ετών.

Ειδικότερα, τον Οκτώβριο του 2022, μία από τις επιζώντες της επίθεσης στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών το 2016 πέθανε, αφού επέλεξε να υποβληθεί σε ευθανασία μετά από σοβαρή κατάθλιψη και διαταραχή μετατραυματικού στρες και μετά από δύο απόπειρες να βάλει τέλος στη ζωή της.

Η Shanti De Corte ήταν 17 ετών όταν περπατούσε στην αίθουσα αναχωρήσεων του αεροδρομίου στις 22 Μαρτίου 2016, μαζί με τους συμμαθητές της πριν από μια σχολική εκδρομή στην Ιταλία, όταν ο ISIS πυροδότησε μια βόμβα που στοίχισε τη ζωή σε 32 ανθρώπους και τραυμάτισε περισσότερους από 300.

Η Daily Mail έχει γράψει ότι οι ψυχολογικές επιπτώσεις της επίθεσης άφησαν την De Corte να αντιμετωπίζει συνεχείς κρίσεις πανικού και κατάθλιψη.

Αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει το 2018 και ξανά δύο χρόνια αργότερα. Η De Corte επισκέφθηκε ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο στη γενέτειρά της, την Αμβέρσα, αλλά, μην μπορώντας να ανακουφιστεί από τις ψυχολογικές πληγές της επίθεσης, επέλεξε την ευθανασία -μια νόμιμη διαδικασία στο Βέλγιο. Έφυγε από τη ζωή στις 7 Μαΐου του τρέχοντος έτους, αφού δύο ψυχίατροι ενέκριναν το αίτημά της.

Η μητέρα της De Corte, Marielle, μιλώντας στη βελγική τηλεόραση δήλωσε: «Εκείνη η μέρα τη "ράγισε" πραγματικά -δεν ένιωσε ποτέ ασφαλής μετά από αυτό. Δεν ήθελε να πάει πουθενά όπου βρίσκονταν άλλοι άνθρωποι, από φόβο. Είχε επίσης συχνές κρίσεις πανικού και δεν το ξεπέρασε ποτέ».

Η De Corte είχε γράψει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Με όλα τα φάρμακα που παίρνω, νιώθω σαν φάντασμα που δεν μπορεί να νιώσει από τίποτα. Ίσως υπήρχαν και άλλες λύσεις εκτός από τα φάρμακα».

Η De Corte, η οποία ήταν περιτριγυρισμένη από την οικογένειά της όταν πέθανε, δημοσίευσε: «Γελούσα και έκλαιγα. Μέχρι την τελευταία μέρα. Αγάπησα και μου επιτράπηκε να νιώσω τι είναι η αληθινή αγάπη. Τώρα θα φύγω εν ειρήνη. Να ξέρετε ότι μου λείπετε ήδη».

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Θεσσαλονίκη: Για ευθεία βολή από πίσω κάνει λόγο ο δικηγόρος του 16χρονου - Βίντεο ντοκουμέντο από την καταδίωξη
• Σέρρες: Πώς σημειώθηκε η έκρηξη που στοίχισε τη ζωή του μαθητή - Τον δήμο «δείχνει» ο διευθυντής
• Αγία Σοφία: Καταγγελίες για σημαντικές φθορές στο μνημείο - Ρωγμές στο δάπεδο και καταστροφές στις πύλες
• Νατάσσα Μποφίλιου: Τα χλιδάτα ρούχα στο Λονδίνο, η αντιπολεμική συναυλία και τα «χαζοβιόλικα» του Τατσόπουλου
• Επιστροφές φόρου - εξπρές φέρνουν οι προσυμπληρωμένες δηλώσεις ΦΠΑ
• Το «No To Nugs» moment του Harry Styles και το viral βίντεο της συναυλίας του κερδίζουν το βραβείο PETA και μας υπενθυμίζουν πόσο σημαντικά είναι γι’ εμάς τα ζώα