Σεισμός στην Τουρκία: Εκτοξεύονται οι αριθμοί των νεκρών, αυξάνεται η οργή - «Δεν έμαθαν τίποτα από το μάθημα του 1999», λέει ο Guardian

Σε απόλυτο θρήνο βρίσκονται η Συρία και η Τουρκία, μετά τον σεισμό των 7,8 ρίχτερ της περασμένης Δευτέρας (06/02) που άφησε πίσω του συντρίμμια και δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Και παρότι θα ήταν δύσκολο να αποδώσει κανείς ευθύνες στην εμπόλεμη Συρία για το μέγεθος της καταστροφής, τα πράγματα για την Τουρκία είναι κάπως διαφορετικά αφού, το φονικό «ξύπνημα» του Εγκέλαδου άφησε πίσω του ερείπια, ολόκληρες πόλεις ισοπεδωμένες αλλά και χιλιάδες νεκρούς. Σαν τραπουλόχαρτα κατέρρευσαν ακόμα και κτίρια που είχαν χτιστεί μόλις έναν χρόνο πριν, και -υποτίθεται- σύμφωνα με τους αντισεισμικούς κανονισμούς της χώρας.

Η -σε κάποιες πόλεις- ολική καταστροφή, κατευθύνει την οργή του κόσμου σε συγκεκριμένα πρόσωπα και κυρίως στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος, σύμφωνα με τα όσα γίνονται γνωστά, αμνήστευσε κατασκευαστές. Τα τελευταία 24ωρα, ενδεχομένως σε μία προσπάθεια να κατευνάσει την οργή των πολιτών, το τουρκικό κράτος συλλαμβάνει εργολάβους, ως υπαίτιους της τραγωδίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μηχανικών και ειδικών, στην εξαιρετικά σεισμογενή περιοχή, δεν τηρήθηκαν βασικοί πολεοδομικοί κανόνες, προκειμένου να πωληθούν ως πολυτελή, διαμερίσματα που δεν ήταν παρά σαθρές κατασκευές οι οποίες, σε καμία περίπτωση, δεν θα ήταν δυνατόν να αντέξουν τα 7,8 Ρίχτερ του σεισμού. Στον τουρκικό τύπο, μάλιστα, αναφέρεται το παράδειγμα του δημάρχου της πόλες Ερχίν, η οποία και δεν μέτρησε κανέναν νεκρό, γεγονός που, όπως αναφέρεται, αποδεικνύει ότι, αν είχα απλώς εφαρμοστεί οι ισχύοντες κανονισμοί, η τραγωδία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.

«Κανείς δεν έμαθε τίποτα από την τραγωδία του 1999»

Σημερινό δημοσίευμα του βρετανικού Guardian αναφέρει χαρακτηριστικά ότι, στην Τουρκία, κανείς δεν έμαθε τίποτα από την τραγωδία του σεισμού του 1999, όταν, ο σεισμός της Κωνσταντινούπολης, άφησε πίσω του 17.000 θύματα. Οι Αρχές είχαν υποσχεθεί, τότε, αυστηρότερους οικοδομικούς κανονισμούς ενώ εισήγαγαν και τον «φόρο σεισμού», ο οποίος ήταν στοχευμένος για τη βελτίωση της ετοιμότητας της αχανούς χώρας, η οποία βρίσκεται πάνω σε δύο γεωλογικά ρήγματα. Ο σεισμός του 1999, μάλιστα, ήταν το τραγικό γεγονός το οποίο εκμεταλλεύτηκε τότε το κόμμα του Ερντογάν, προκειμένου να ανέλθει στην εξουσία.

Όταν, με συντριπτική πλειοψηφία, το 2002, κέρδισε τις εκλογές, ο «σουλτάνος» είχε υποσχεθεί στους πολίτες διαφάνεια και ανοικοδόμηση της οικονομίας, την οποία είχε ισοπεδώσει το κραχ του χρηματιστηρίου. Σχεδόν 24 χρόνια αργότερα, ένας άλλος φονικός σεισμός αλλά και οι ισχυρότατοι μετασεισμοί του, άφησαν τους πολίτες της Τουρκίας να αναζητούν τους αγαπημένους τους που αγνοούνται, αλλά και απαντήσεις για το ποιος φέρει την ευθύνη για την ολοσχερή καταστροφή. Το 2011, ως πρωθυπουργός, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέδιδε τον υψηλό αριθμό των νεκρών στις κακές κατασκευές, ισχυριζόμενος ότι, «οι δήμοι, οι κατασκευαστές και οι επόπτες θα πρέπει τώρα να δουν ότι η αμέλειά τους ισοδυναμεί με δολοφονία».

Όπως σχολιάζει ο Guardian, ωστόσο, «με σχεδόν 30.000 νεκρούς πλέον μόνο στην Τουρκία -αριθμός που συνεχίζει να αυξάνεται- και περισσότερους από 1 εκατομμύριο ανθρώπους να έχουν μείνει άστεγοι, γίνεται όλο και πιο σαφές πως η ενδημική διαφθορά και η χαλαρή εφαρμογή των οικοδομικών κανονισμών έχουν επιδεινώσει την κρίση». «Ο Ερντογάν κατέστησε τις κατασκευές την ατμομηχανή της τουρκικής οικονομίας. Χρηματοδοτήθηκε η κατασκευή νέων αυτοκινητόδρομων, νοσοκομείων και σπιτιών και εμπορικών καταστημάτων σε όλη τη χώρα, μέχρι που η τουρκική λίρα κατέρρευσε το 2018. Στα χαρτιά, τα τουρκικά πρότυπα ασφάλειας των κτιρίων είναι από τα καλύτερα στον κόσμο και επικαιροποιούνται τακτικά με ειδικούς κανόνες για τις σεισμογενείς περιοχές. Το σκυρόδεμα πρέπει να είναι ενισχυμένο με χάλυβα και οι τοίχοι και οι κολόνες που φέρουν τα φορτία πρέπει να κατανέμονται με τέτοιον τρόπο ώστε να αποφεύγεται το "pancaking", όταν οι όροφοι στοιβάζονται ο ένας πάνω στον άλλον, μετά από κάθετη κατάρρευση», συνεχίζει το βρετανικό μέσο.

«Ερείπια εν αναμονή»

Όπως σημειώνεται, εδώ και χρόνια, Τούρκοι και διεθνείς γεωλόγοι, πολεοδόμοι, αρχιτέκτονες και ειδικοί σε θέματα αντιμετώπισης σεισμών προειδοποιούσαν ότι πολλές κατασκευές -ακόμα και οι πιο σύγχρονες- σε όλη την Τουρκία αποτελούσαν «εν αναμονή ερείπια» καθώς κανένας οικοδομικός κανόνας δεν είχε τηρηθεί σωστά, ούτε υπήρχαν επαρκείς τιμωρίες προς τους παραβάτες, οι οποίες και θα απέτρεπαν τις κατασκευαστικές εταιρείες από την πλημμελή εφαρμογή των κανόνων. Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι, σε μεγάλο βαθμό, το πρόβλημα αγνοήθηκε επειδή το ενδεχόμενο αντιμετώπισής του θα ήταν δαπανηρό και αντιδημοφιλές.

Σε πολλές από τις περισσότερο πληγείσες περιοχές, εντωμεταξύ, την τελευταία δεκαετία, ο πληθυσμός έχει αυξηθεί μετά την εισροή εκατομμυρίων προσφύγων από τη γειτονική Συρία. Ο φόρος για τους σεισμούς – ο οποίος, μετά την καταστροφή του 1999, εκτιμάται ότι έχει συγκεντρώσει 3 δισ. δολάρια-, δεν είναι σαφές πώς δαπανήθηκε, με βάση τα στοιχεία των κυβερνητικών προϋπολογισμών. Κατά καιρούς, από τη δεκαετία του 1960, η κυβέρνηση της χώρας πραγματοποιεί τις λεγόμενες «κατασκευαστικές αμνηστίες». Αυτές απαλλάσσουν έναντι αμοιβής κατασκευαστικές εταιρείες και ιδιοκτήτες κτιρίων από το πρόστιμο για την έλλειψη πιστοποίησης ασφάλειας. Η πολιτική αυτή πιστεύεται ότι έχει αποφέρει στο τουρκικό κράτος δισεκατομμύρια λίρες. Τελευταία φορά που εφαρμόστηκε η «κατασκευαστική αμνηστία» ήταν το 2018 ενώ, φέτος, λίγες μόλις ημέρες πριν τους φονικούς σεισμούς, επρόκειτο να συζητηθεί από το τουρκικό Κοινοβούλιο, σύμφωνα με τα όσα μετέδιδαν τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης.

«Αν οι κανόνες ασφαλείας είχαν εφαρμοστεί, θα είχαμε μία εντελώς διαφορετική εικόνα τώρα»

Έως και 75.000 κτίρια στις 10 πληγείσες επαρχίες της Τουρκίας, έλαβαν, κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ετών, τέτοιες αμνηστίες, σύμφωνα με τον επικεφαλής των συνδικαλιστικών επιμελητηρίων μηχανικών και αρχιτεκτόνων της Κωνσταντινούπολης, Pelin Pinar Giritlioglu. Μεταξύ των κατασκευών που καταστράφηκαν ή υπέστησαν ζημιές βρίσκονται και νοσοκομεία και άλλα δημόσια κτίρια, καθώς και οικιστικά και εμπορικά συγκροτήματα. Όπως σημείωσε στο βρετανικό μέσο ο ερευνητής στο τμήμα Σεισμολογίας του Πανεπιστημίου Bogazici της Κωνσταντινούπολης, Hakan Suleyman, αν οι κανόνες ασφαλείας είχαν εφαρμοστεί σωστά, θα είχαμε «μια εντελώς διαφορετική εικόνα τώρα». «Ο αριθμός των νεκρών θα ήταν σημαντικά μικρότερος, καθώς τα κτίρια που έχουν σχεδιαστεί για να αντέχουν σε σεισμούς είναι λιγότερο πιθανό να καταρρεύσουν. Οι ζημιές στις υποδομές θα είχαν ελαχιστοποιηθεί, κάτι που θα συνέβαλλε στην επιτάχυνση της διαδικασίας ανάκαμψης», πρόσθεσε, τονίζοντας: «Μακροπρόθεσμα, η επένδυση σε αντισεισμικά κτίρια όχι μόνο σώζει ζωές, αλλά μειώνει και το συνολικό κόστος ανάκαμψης και ανοικοδόμησης μετά από μια καταστροφή», τόνισε.

Ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας, Φουάτ Οκτάι, δήλωσε αργά το Σάββατο (11/02) ότι, σε όλη τη χώρα, 113 άτομα έχουν συλληφθεί ως ύποπτα για πρόχειρες ή αμελείς κατασκευές, οι οποίες μπορεί να συνετέλεσαν στην καταστροφή. Σύμφωνα με τον Οκτάι, άλλα 20 άτομα έχουν ταυτοποιηθεί. Μεταξύ αυτών, συνελήφθη και ο εργολάβος ενός πολυτελούς 12ώροφου συγκροτήματος διαμερισμάτων που χτίστηκε στην Αντιόχεια το 2013, τη στιγμή που ετοιμαζόταν να επιβιβαστεί σε πτήση για το Μαυροβούνιο το βράδυ της Παρασκευής. Ο συλληφθείς είπε στους εισαγγελείς ότι είχαν ακολουθηθεί όλες οι σχετικές διαδικασίες που ορίζει η νομοθεσία από την εταιρεία του.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης υποσχέθηκε να τιμωρήσει όποιον βρεθεί υπεύθυνος, ανακοινώνοντας τη σύσταση μονάδων ποινικής διερεύνησης σεισμών, ενώ οι εισαγγελείς έχουν αρχίσει να συλλέγουν δείγματα κτιρίων για στοιχεία σχετικά με τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν κατά την κατασκευή. Αναμένονται πολλές ακόμη συλλήψεις, αλλά η επίρριψη ευθυνών στους εργολάβους οικοδομών είναι απίθανο να κατευνάσει την αυξανόμενη οργή της κοινής γνώμης για την κυβερνητική πολιτική. Όπως τόνισε ο καθηγητής και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής σεισμών του τουρκικού επιμελητηρίου γεωφυσικών μηχανικών, Ovgun Ahmet Ercan, «Ασχολούμαι με τους σεισμούς εδώ και 53 χρόνια, αλλά δεν έχω ξαναζήσει τέτοια καταστροφή. Είναι αλήθεια ότι δεν περιμέναμε σεισμό αυτής της κλίμακας σε αυτή την περιοχή, οπότε ήταν απρόβλεπτο από αυτή την άποψη. Αλλά είναι, επίσης, σαφές ότι το μεγαλύτερο μέρος της καταστροφής είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων αστοχιών».

Ο Τούρκος πρόεδρος, ο οποίος έχει μπροστά του τις εκλογές της Άνοιξης, υποσχέθηκε στους πολίτες ένα φαινομενικά αδύνατο - δεδομένης της κλίμακας της καταστροφής σε μια τεράστια περιοχή – εγχείρημα: το χτίσιμο νέων σπιτιών μέσα σε ένα χρόνο. Το πολιτικό μέλλον του Ερντογάν, ωστόσο, ο οποίος έχει περάσει μία αυταρχική 20ετία στην εξουσία της Τουρκίας, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο που θα διαχειριστεί τις επιπτώσεις του σεισμού. «Η κατασκευή αντισεισμικών κατασκευών δεν είναι δύσκολη, αλλά το παρελθόν έχει αποδείξει ότι σπανίως λαμβάνονται διδάγματα μετά από καταστροφές στην Τουρκία. Οι πρόσφατοι σεισμοί ανέδειξαν για άλλη μια φορά την ανάγκη για αλλαγή, αλλά η πραγματική δοκιμασία θα είναι η ικανότητα της κυβέρνησης να επιβάλει τους κανονισμούς και να κατασκευάσει ασφαλέστερες κατασκευές στο μέλλον», κατέληξε ο Suleyman.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Ο εγκέλαδος ισοπεδώνει την οικονομία της Τουρκίας – Πάνω από 84 δισ. δολάρια το κόστος του σεισμού
• Καρέ-καρέ το πριν και το μετά του καταστροφικού σεισμού: Η αγορά της Αντιόχειας που ήταν γεμάτη ζωή είναι πια γεμάτη συντρίμμια
• «Τα ονομάζουμε αντικείμενα για κάποιον λόγο»: Το Πεντάγωνο δεν αποκλείει τα «μπαλόνια» πάνω από τις ΗΠΑ να σχετίζονται με... «εξωγήινους»
• Ανησυχητική έρευνα: Χρησιμοποιείτε ηλεκτρονικό τσιγάρο; Διατρέχετε κίνδυνο βαριάς νόσησης με κορονοϊό
• Η ανάποδη συκιά που εντυπωσιάζει τους επισκέπτες στην Ιταλία - Πώς αψηφά τη βαρύτητα
• Χειμερινές προβλέψεις Κομισιόν για Ελλάδα: Ανάπτυξη 1,2% και πληθωρισμός 4,5% το 2023