Τουρκία: Πώς ο φονικός σεισμός τραυμάτισε σοβαρά την ψυχική υγεία των επιζώντων - Τι εξηγούν οι ειδικοί

Κάθε νύχτα, τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, η Τουγκτσέ Σερέν Γκιουλ περιμένει να πάει 4.17 τα ξημερώματα, για να προσπαθήσει να πέσει για ύπνο. Αυτή ακριβώς ήταν και η ώρα που «χτύπησε» ο φονικός σεισμός της 6ης Φεβρουαρίου στην Τουρκία. Η Γκιουλ, στην Αντιόχεια όπου ζει, έχασε στο σεισμό τη θεία και τη γιαγιά της.

Η ίδια εξηγεί στο Reuters ότι, «συνεχίζω να σκέφτομαι πως άλλη μια καταστροφή θα χτυπήσει εκείνη τη στιγμή και απλά περιμένω να περάσει». Η  28χρονη δευτερόλεπτα πριν καταρρεύσουν οι τοίχοι, κατάφερε, μαζί με τη μητέρα της, να βγουν τρέχοντας από το σπίτι που ζούσαν οικογενειακώς. Η Γκιουλ έφτασε ξυπόλητη στο δρόμο όπου αντίκρισε τις σορούς των γειτόνων της που είχαν σκοτωθεί από μπετά που είχαν πέσει. Θυμάται ακόμα τις κραυγές των εγκλωβισμένων σε κτίρια που κατέρρευσαν. Όπως εξηγεί η ίδια, αυτή η φρόκη είχε σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία επιζώντων στην Αντιόχεια, οι οποίοι «έχασαν τα πάντα». Επιθυμεί κάποια μέρα να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει το τραύμα. Προς το παρόν, η μοναδική της προτεραιότητα είναι να στήσει μία νέα ζωή για την ίδια και την οικογένειά της. 

Όπως επισημαίνουν ειδικοί και αξιωματούχοι, ο πιο φονικός σεισμός στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας, μεγέθους 7,8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, θα έχει βαθιές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των πληγέντων. Πάνω από 44.300 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη χώρα ενώ άστεγοι υπό συνθήκες ψύχους έχουν μείνει πάνω από 1,5 εκατομμύριο πολίτες. Εκατομμύρια ανθρώπων έχασαν συγγενείς, δουλειές, οικονομίες και ελπίδες για το μέλλον.

Πιο ευάλωτα τα παιδιά

Σκληρότερα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, θα πληγούν τα παιδιά. Σύμφωνα με τη UNICEF στη σεισμόπληκτη ζώνη της νοτιοανατολικής Τουρκίας ζουν πάνω από 5,4 εκατομμύρια παιδιά. Πολλά από αυτά ήταν σε κίνδυνο για την ανάπτυξη διαταραχών άγχους, κατάθλιψης και μετατραυματικού στρες.

Η διευθύντρια περιφέρειας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία στη UNICEF, Αφσάν Χαν, υπογράμμισε ότι, «ξέρουμε πόσο σημαντική είναι η μόρφωση και η ρουτίνα για τα παιδιά και την αποκατάστασή τους. Πρέπει να είναι σε θέση να ξαναρχίσουν τη μόρφωσή τους, και χρειάζονται επειγόντως κοινωνικοψυχολογική υποστήριξη για να βοηθηθούν να αντιμετωπίσουν το τραύμα που έχουν βιώσει». Στα περίχωρα της Αντιόχειας, σε ένα μεγάλο στρατόπεδο εκτοπισμένων κοντά στο στάδιο του Χατάι, ομάδες κοινωνικοψυχολογικής υποστήριξης έχουν στήσει μικρούς χώρους παιχνιδιού και σκηνές γεμάτες παιχνίδια. Τα παιδιά κάθονται σε πολύχρωμες καρέκλες μπροστά από μια μεγάλη φορητή οθόνη που παίζει κινούμενα σχέδια.

Όπως ανέφερε ο κυβερνητικός εργαζόμενος κοινωνικοψυχολογικής υποστήριξης, Μεχμέτ Σαρί, ο ίδιος αλλά και άλλα μέλη της ομάδας του έχουν αντιληφθεί ενδείξεις τραύματος σε παιδιά. «Βλέπουμε πως κάποια παιδιά δεν μπορούν να κοιμηθούν, άλλα δεν μπορούν να φάνε, άλλα έχουν “flashbacks” και βρέχουν τα κρεβάτια τους», εξηγεί και συμπληρώνει ότι, προκειμένου να αναρρώσουν, τα παιδιά θα χρειαστούν μακροπρόθεσμη στήριξη.

Πάνω από 3.700 κοινωνικοί λειτουργοί έχουν σταλεί στις σεισμόπληκτες ζώνες προκειμένου να παράσχουν υποστήριξη στους επιζώντες, σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο οικογένειας και κοινωνικών υπηρεσιών. Καθημερινά εθελοντές της ομάδας Sokak Sanatlari Atolyesi με έδρα τη Σμύρνη, ντυμένοι σούπερμαν και κλόουν οργανώνουν για τα παιδιά που ζουν σε σκηνές σε καταφύγιο στην επαρχία Χατάι διάφορες δραστηριότητες.

Οι προσπάθειες για τη δημιουργία μίας υποτυπώδους αίσθησης κανονικότητας, ωστόσο, «γκρεμίστηκαν» από τον μεγάλο μετασεισμό 6,4 Ρίχτερ την προηγούμενη Δευτέρα. Βίντεο που παρείχε ο Ερντάλ Κομπάν, ένας από τους εθελοντές και art director της Sokak Atolyesi, δείχνει τις φωνές και τα τραγούδια των παιδιών να μετατρέπονται σε κραυγές.

Η καθηγήτρια και ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Koc, Αϊσέ Μπίλγκε Σελτσούκ, εξηγεί ότι, ήδη, λόγω της αύξησης της φτώχειας και τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19, ο τουρκικός λαός είχε δεχτεί σημαντικές πιέσεις. Ο φονικός σεισμός πήγε το πράγμα στο επόμενο επίπεδο. «Το στρες είναι χρόνιο και συνεχές και τώρα έχει περάσει το επίπεδο που είναι αντιμετωπίσιμο. Για να συνέλθει αυτό το έθνος πρέπει να βρούμε μέσα μας τη δύναμη και αυτό αρχίζει με την ψυχολογία μας», τονίζει.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει δεσμευτεί για το χτίσιμο, εντός ενός χρόνου, νέων σπιτιών στις σεισμόπληκτες περιοχές. Και πάλι, όμως, θα χρειαστεί να περάσουν πολλοί μήνες προκειμένου χιλιάδες πολίτες να καταφέρουν να αφήσουν τις σκηνές ή τα κοντέινερς και τις ημερήσιες ουρές για τη διανομή τροφίμων. Οι μόνιμες κατοικίες που έχει εξαγγείλει ο Τούρκος πρόεδρος θεωρούνται «κλειδί» για την αποκατάσταση της αίσθησης κανονικότητας και ασφάλειας που στερούνται. Πιθανώς, αυτό το μούδιασμα των πολιτών να είναι αμυντικός μηχανισμός για την αντιμετώπιση του στρες, σύμφωνα με τη Σελτσούκ. Κοινά χαρακτηριστικά είναι το άγχος, η ανημποριά και η κατάθλιψη. Πολλοί νέοι θα μπορούσαν να νιώθουν και οργή. Όπως εξηγεί η ίδια, μεταξύ των προσπαθειών ανοικοδόμησης θα έπρεπε να περιλαμβάνεται και η ψυχική υγεία των πληγέντων. Η Σελτσούκ καλεί την κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει την αποστολή εκπαιδευμένων ψυχολόγων στις σεισμόπληκτες περιοχές. Όπως σημειώνει, «η βιωσιμότητα είναι κλειδί. Δεν πρέπει να αποσύρουμε την προσοχή μας τρεις μήνες αργότερα».

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• DW: Νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και διάθεση για αποκλιμάκωση; Tι θα αλλάξει μετά τον φονικό σεισμό
• Τέλη κυκλοφορίας 2023: Αδειάζει η κλεψύδρα για την πληρωμή τους - Πότε λήγει η προθεσμία
• Απίστευτο κόλπο επιτήδειων στην Πρέβεζα: Έπεισαν ηλικιωμένη ότι έρχεται μεγάλος σεισμός και την έκλεψαν
• Άγρια δολοφονία influencer στο Χονγκ Κονγκ: Κατηγορούμενοι ο πρώην σύζυγος της και η οικογένειά του - Σοκάρουν οι φρικιαστικές λεπτομέρειες
• Στεγαστική κρίση: Τα μέτρα που σχεδιάζουν και εφαρμόζουν χώρες της Ευρώπης