Επτά χώρες ετοιμάζουν το CERN του Διαστήματος

Η δημιουργία ενός διακυβερνητικού οργανισμού τύπου CERN αποφασίστηκε την Τρίτη στη Ρώμη. Επτά χώρες συνυπέγραψαν την ίδρυση του οργανισμού, ο οποίος θα αναλάβει την κατασκευή και λειτουργία του SKA (Square Kilometre Array), δηλαδή του μεγαλύτερου και πιο ευαίσθητου ραδιοτηλεσκοπίου στον κόσμο.

Το SKA δεν θα είναι ένα μοναδικό τηλεσκόπιο, αλλά ένα δίκτυο περισσότερων εγκαταστάσεων που θα βρίσκονται σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, αλλά θα συνδέονται και θα λειτουργούν ως ένα. Έτσι θα έχουν καλύτερη δυνατότητα παρατήρησης του σύμπαντος. Σύμφωνα με το δημοσίευμα του ΑΠΕ-ΜΠΕ, οι εγκαταστάσεις του, που απλώνονται σε τρεις ηπείρους και δύο ημισφαίρια, το καθιστούν το μεγαλύτερο επιστημονικό πρόγραμμα στη Γη.

Ο νέος επιστημονικός οργανισμός με την ονομασία SKA Observatory (SKAO), θα λειτουργεί κατά το πρότυπο του CERN και θα αντικαταστήσει τον αρχικό Οργανισμό SKA Organization που είχε την ευθύνη για τον αρχικό σχεδιασμό του τηλεσκοπίου από το 2011. Ο νέος οργανισμός, με έδρα το Μάντσεστερ της Βρετανίας, θα είναι ο δεύτερος διακρατικός οργανισμός στον κόσμο στο πεδίο της αστρονομίας, μετά το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (ESO).

Το ραδιοτηλεσκόπιο θα κατασκευασθεί σε διαδοχικές φάσεις και προβλέπεται να περιέχει χιλιάδες δορυφορικά «πιάτα» στην Αφρική και περίπου ένα εκατομμύριο κεραίες στην Αυστραλία. Όλα αυτά θα συντελούν από κοινού ένα ενοποιημένο «πιάτο» με έκταση ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου (από εκεί αντλεί και την ονομασία του το πρόγραμμα).

Η πρώτη φάση του εγχειρήματος, με προϋπολογισμό 674 εκατομμυρίων ευρώ, περιλαμβάνει την κατασκευή 130.000 κεραιών στην Αυστραλία και 130 «πιάτων» που θα προστεθούν στο υπάρχον νοτιοαφρικανικό ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT (διαθέτει ήδη 64 και αποτελεί τον πρόδρομο του SKA). Η κατασκευή του τηλεσκοπίου αναμένεται να αρχίσει στο τέλος του 2020 και να διαρκέσει περίπου επτά χρόνια.

Οι επτά ιδρυτικές χώρες που συνυπέγραψαν τη συμφωνία στις 12 Μαρτίου, είναι η Βρετανία, η Ολλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Αυστραλία, η Νότια Αφρική και η Κίνα, ενώ αναμένεται να υπογράψουν επίσης η Σουηδία και η Ινδία ως πλήρη μέλη. Αρχικά καθεστώς παρατηρητή, με επιθυμία να γίνουν κανονικά μέλη στο μέλλον, έχουν η Γαλλία, η Ισπανία, η Ελβετία, η Μάλτα, ο Καναδάς, η Ν.Κορέα και η Ν.Ζηλανδία, ενώ αίσθηση προκαλεί η έως τώρα απουσία των ΗΠΑ και της Ρωσίας.

Τον τεράστιο όγκο δεδομένων που θα στέλνει το SKA θα επεξεργάζονται δύο, από τους ισχυρότερους, υπολογιστές του κόσμου. Κάθε χρόνο θα στέλνονται από το τηλεσκόπιο περίπου 600 petabytes (ένα petabyte αντιστοιχεί σε 1000 terrabytes) και επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο θα αναλάβουν να επεξεργαστούν τα δεδομένα αυτά. Περισσότεροι από 1.000 μηχανικοί και επιστήμονες σε 20 χώρες έχουν εμπλακεί στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση του SKA.